Η χθεσινή ομιλία του Νίκου Ανδρουλάκη στο Ζάππειο, για τα 51 χρόνια από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, έμοιαζε με κακογραμμένη διασκευή παλιών συνθημάτων. Σκληρές λέξεις, καταγγελίες για διαφθορά, ηθική παρακμή και «καθεστωτισμό». Όλα ωραία στο χαρτί, όλα κούφια στην πράξη. Γιατί όταν η πολιτική επιχειρεί να αναστηθεί με δανεικά λόγια, το μόνο που καταφέρνει είναι να θυμίζει τον ίδιο της τον εαυτό σε φτηνό ριμέικ.
Ο Ανδρουλάκης κατηγόρησε την πολιτική ζωή για «εργαλείο εξυπηρετήσεων ημετέρων». Μάλλον ξέχασε ότι το ΠΑΣΟΚ ήταν εκείνο που το κατασκεύασε, το γυάλισε και το μοίρασε γενναιόδωρα σε φίλους και γνωστούς, αφήνοντάς το ως κληρονομιά στο ίδιο το πολιτικό μας σύστημα.
Έπειτα μίλησε για το Σύνταγμα που «έγινε κουρελόχαρτο». Εδώ ίσως να υπήρξε μια στιγμή ειλικρίνειας, γιατί αν μη τι άλλο, ποιος ξέρει καλύτερα την τέχνη της συνταγματικής προσαρμοστικότητας από εκείνους που τη μετέτρεψαν σε μέσο πολιτικής επιβίωσης;
Και ύστερα ήρθε το πιο γοητευτικό κομμάτι: τα «ισχυρά εξωθεσμικά κέντρα εξουσίας». Ο αόρατος εχθρός. Η μόνιμη σκιά που πολεμάει το ΠΑΣΟΚ. Μόνο που η πραγματικότητα είναι πιο πεζή: αυτά τα συμφέροντα δεν πολέμησαν ποτέ το ΠΑΣΟΚ· το υπηρέτησαν. Είναι τα ίδια που έριξαν τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Τα ίδια που γιγαντώθηκαν στα χρόνια του Σημίτη με τις «εκσυγχρονιστικές» μπίζνες και τα μεγάλα έργα. Τα ίδια που στήριξαν τον Γιώργο Παπανδρέου για να κρατήσουν τα προνόμιά τους. Τα ίδια που επιχείρησαν να μεταμορφώσουν τον Ανδρουλάκη σε ηγέτη, και όταν κατάλαβαν ότι πόνταραν σε κουτσό άλογο, επέστρεψαν στις παλιές τους τακτικές, ψάχνοντας να ξαναδιαμορφώσουν την πολιτική σκηνή είτε ξεπλένοντας τον Τσίπρα είτε πριμοδοτώντας όποιον θεωρούσαν χρήσιμο για να ανατρέψουν τον Μητσοτάκη.
Το επιχείρημα του «διωκόμενου» ΠΑΣΟΚ μοιάζει πλέον με ανέκδοτο. Γιατί αν πράγματι υπήρχαν αυτά τα αόρατα κέντρα που το πολεμούσαν, τότε θα έπρεπε να τους απονεμηθεί μετάλλιο για την αποτελεσματικότητα. Κατάφεραν να αποδομήσουν μια παράταξη που κάποτε άγγιξε το 48% και σήμερα παλεύει να ξεκολλήσει από τη μετριότητα. Κανένας «κακός λύκος» δεν χρειάστηκε· μόνο μια μακρόχρονη αυτοκαταστροφική συνέπεια.
Ο Ανδρουλάκης υπόσχεται «νέα σχέση εμπιστοσύνης» με τον πολίτη. Αλλά η εμπιστοσύνη δεν κερδίζεται με φραστικά πυροτεχνήματα και δανεισμένα αποφθέγματα. Κερδίζεται με πράξεις. Και πράξεις που να αντέχουν στο φως της μνήμης. Μνήμη που θυμάται ποιος έστησε το πελατειακό κράτος, ποιος το τάισε με δανεικά, ποιος έπνιξε τη χώρα στα σκάνδαλα.
Οπότε ας αφήσουμε τα φαντάσματα ήσυχα. Το πραγματικό ερώτημα είναι αν το κόμμα που δίδαξε την Ελλάδα πώς γίνεται η εξουσία αυτοσκοπός μπορεί τώρα να εμφανίζεται ως τιμητής της ηθικής. Η απάντηση είναι απλή, κοφτή και καθόλου ρομαντική: όχι.
