Η ξεκάθαρη στάση της Αθήνας ως προς τις προϋποθέσεις (άρση casus belli και θεωρίας των γκρίζων ζωνών) υπό τις οποίες θα μπορούσε να επιτρέψει τη συμμετοχή της Άγκυρας στον κανονισμό SAFE –εκ των πυλώνων του εγχειρήματος της Ευρωπαϊκής Άμυνας– έχει προκαλέσει εκνευρισμό στη γειτονική χώρα, όπως αποτυπώνεται σε δηλώσεις αξιωματούχων της.
Την ίδια στιγμή η ελληνική πρωτοβουλία για τη συγκρότηση μιας πενταμερούς στην Ανατολική Μεσόγειο, που θα περιλαμβάνει την Τουρκία (μαζί με την Κύπρο, την Αίγυπτο και τη Λιβύη) και θα έχει μεταξύ των αντικειμένων της την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, δημιουργεί ερωτήματα για το πώς θα ευοδωθεί, δεδομένων των τουρκικών θέσεων για την Κύπρο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Υπ' αυτό το πρίσμα, χθες ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, στο περιθώριο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ στο Λουξεμβούργο. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στον απόηχο των εμπρηστικών δηλώσεων του δεύτερου το περασμένο Σαββατοκύριακο, που κατηγόρησε την Αθήνα ότι η στάση της στο SAFE εξυπηρετεί και λόγους εσωτερικής κατανάλωσης. Ο κ. Φιντάν υιοθέτησε απειλητική ρητορική, ζητώντας έμμεσα από την Ελλάδα να προχωρήσει σε διαπραγμάτευση σχετικά με την επέκταση του εύρους των χωρικών υδάτων της.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ο κ. Γεραπετρίτης υπογράμμισε στον ομόλογό του ότι η μόνη διμερής διαφορά προς διαπραγμάτευση είναι η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, τονίζοντας πως τα ζητήματα κυριαρχίας «είναι εκτός συζήτησης».
Επιπλέον, ο Έλληνας υπουργός ενημέρωσε τον κ. Φιντάν για τα περί της πενταμερούς, υπογραμμίζοντας ότι η εγκαθίδρυση ενός τέτοιου σχήματος συνεργασίας καθίσταται «χρήσιμη λόγω των μεγάλων γεωπολιτικών ανακατατάξεων παγκοσμίως».
Νωρίτερα, ο Παύλος Μαρινάκης είχε φροντίσει να δώσει το στίγμα, σημειώνοντας ότι για την Ελλάδα υπάρχει μία και μόνη διαφορά με την Τουρκία. Αναφορικά με το ζήτημα της επέκτασης των χωρικών υδάτων –που βάσει του διεθνούς δικαίου αποτελεί εσωτερικό, μονομερές και αναφαίρετο δικαίωμα– επισήμανε ότι το πότε θα ανοίξει αυτή η συζήτηση «εξαρτάται από πολλούς παράγοντες».
Σε σχέση με την πενταμερή στην Ανατολική Μεσόγειο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος υποστήριξε ότι πρόκειται για μια «αμιγώς ελληνική πρωτοβουλία» η οποία, όπως είπε, «δεν έχει ερείσματα ούτε σχετίζεται με άλλα κράτη», επιχειρώντας να αντικρούσει την κριτική πως πρόκειται για ανακίνηση μιας παλαιότερης ιδέας του Σαρλ Μισέλ και, εν συνεχεία, του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπως επίσης και ότι η ιδέα της πενταμερούς είναι αμερικανικής έμπνευσης.
Οπωσδήποτε η σθεναρή στάση της Αθήνας έναντι της Άγκυρας για το SAFE φέρνει τη δεύτερη σε δύσκολη θέση καθώς βλέπει τα περιθώρια να στενεύουν. Η προθεσμία για την υποβολή επίσημου αιτήματος συμμετοχής στον κανονισμό SAFE, ύψους έως 150 δισ. ευρώ, λήγει στις 30 Νοεμβρίου. Η Τουρκία έχει ήδη υποβάλει αίτημα, το οποίο θα πρέπει να αξιολογηθεί και στη συνέχεια να εγκριθεί από την Κομισιόν.
Εφόσον αυτό συμβεί, θα απαιτηθεί η έναρξη διαπραγματεύσεων για τη σύναψη συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας (όπως θα γίνει με κάθε τρίτη χώρα). Για τη σύναψη της συμφωνίας απαιτείται ομοφωνία και των 27 κρατών-μελών, κάτι που λόγω του βέτο της Ελλάδας δεν μπορεί να συμβεί.
Για το Κυπριακό
Επιπλέον, οι κύριοι Γεραπετρίτης και Φιντάν συζήτησαν για το Κυπριακό, στον απόηχο των «προεδρικών εκλογών» που πραγματοποιήθηκαν προχθές στα Κατεχόμενα, με νικητή τον Τουφάν Ερχιουρμάν. Σε Αθήνα και Λευκωσία είδαν θετικά την επικράτηση Ερχιουρμάν, ο οποίος τάσσεται υπέρ μιας ομοσπονδιακής λύσης, σε αντίθεση με τον απερχόμενο Ερσίν Τατάρ – που ήταν ευνοούμενος και χειραγωγούμενος από τον Τούρκο πρόεδρο και φανατικός υποστηρικτής της λύσης των δύο κρατών.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Έλληνας ΥΠΕΞ επισήμανε ότι η ανάδειξη του νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο «ελπίδας και προσδοκίας για την επανένωση του νησιού στη βάση των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ». Στην πρώτη του δήλωση, ο κ. Ερχιουρμάν απέφυγε να σχολιάσει τη μορφή επίλυσης του Κυπριακού, ενώ τόνισε ότι στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής θα ενεργεί κατόπιν «διαβούλευσης» με την Τουρκία.
Αρμόδιοι αξιωματούχοι από την Αθήνα και τη Λευκωσία κρατούν μικρό καλάθι για τη νέα τουρκοκυπριακή ηγεσία, υπενθυμίζοντας τις περιπτώσεις παλαιότερων ηγετών, όπως των Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και Μουσταφά Ακιντζί, οι οποίοι είχαν δημιουργήσει προσδοκίες για επίλυση μετά την «εκλογή» τους, ωστόσο δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από το «καπέλωμα» της Άγκυρας.
