Η απόρριψη της Γερμανίας και των χωρών του βορρά του αιτήματος για υιοθέτηση ευρωομολόγων-corona, για την αντιμετώπιση της κρίσης από την πανδημία του κορωνοϊού στη Σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., έφεραν διαφωνίες και διχασμό.
Η διαφωνία –που έγινε ορατή με δραματικό με το τελεσίγραφο του Ιταλού πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε – έφερε τους ηγέτες της ΕΕ στο χείλος ενός πολιτικού φιάσκου με την πλήρη κατάρρευση να αποτρέπεται μόνον με μια συμφωνία -που επιτεύχθηκε με την μεσολάβηση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ- να επιστρέψουν στο τραπέζι σε δύο εβδομάδες, όταν θα συζητήσουν επίσημες προτάσεις που θα καταθέσουν οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης.
Ωστόσο, η τηλεδιάσκεψη που αποσκοπούσε μεταξύ άλλων και στο να στείλει μήνυμα ενότητας, έφερε ξανά στην επιφάνεια τις διαφορές που τροφοδοτεί η υποβόσκουσα πικρία για τον χειρισμό της κρίσης χρέους της ευρωζώνης πριν από μια δεκαετία και την πρόσφατη οργή στη Ρώμη για την αρχική απροθυμία ευρωπαϊκών κρατών να βοηθήσουν με ιατρικό εξοπλισμό την βαριά πληττόμενη από την πανδημία Ιταλία.
Υπέρ των ευρωομολόγων η Κριστίν Λαγκάρντ
Την ιδέα των ευρωομολόγων υποστήριξε, όπως αναφέρει το Bloomberg, και η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, που προειδοποίησε τους ηγέτες ότι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια κρίση «επικών» διαστάσεων. Αλλά οι εκκλήσεις της έπεσαν σε ώτα μη ακουόντων στις περιπτώσεις της Γερμανίας και της Ολλανδίας, απηχώντας ανάλογες διαφωνίες για την κρίση χρέους που λίγο έλειψε να διαλύσουν προ περίπου μια δεκαετίας την ευρωζώνη. Αρκετές χώρες θεωρούν ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας είναι η καλύτερη λύση για το πρόβλημα, αλλά η Ιταλία το απέρριψε.
Αν και η Άνγκελα Μέρκελ συμφώνησε όσον αφορά τη δραματικότητα της κατάστασης, αντέδρασε στις προτάσεις για αμοιβαιοποίηση χρέους προειδοποιώντας κατά μη ρεαλιστικών προσδοκιών με κατηγορηματικούς τόνους, μετά την επιστολή που έστειλαν πριν τη σύνοδο εννέα ηγέτες, μεταξύ των οποίων ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν και ο Κυριάκος Μητσοτάκης στηρίζοντας την ιδέα των ομολόγων corona. Στο πλευρό της Μέρκελ έσπευσε και ο Ολλανδός πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε, ανέφεραν αξιωματούχοι στο Bloomberg.
Οργή Κόντε από τις αντιδράσεις για τα ομόλογα corona
Εξοργισμένος από τη σθεναρή αντίδραση στην ιδέα των ομολόγων corona της Γερμανίας και της Ολλανδίας ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε έριξε τη «βόμβα» στην τηλεδιάσκεψη δηλώνοντας ότι δεν θα προσυπογράψει το τελικό κείμενο συμπερασμάτων της συνόδου. «Πρέπει να αντιδράσουμε με καινοτόμα χρηματοοικονομικά εργαλεία», είπε ο Κόντε στους ομολόγους, σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο. Κι έδωσε τελεσίγραφο δέκα ημερών στην Ένωση να επανέλθει με μια «επαρκή λύση», χωρίς να διευκρινίζει τι σκοπεύει να κάνει σε περίπτωση που δεν συμβεί αυτό.
Στο ίδιο μήκος ο Πέδρο Σάντσεθ
Στο πλευρό του έσπευσε και ο Πέδρο Σάντσεθ, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας που θρηνεί μαζί με την Ιταλία τα περισσότερα θύματα της πανδημίας του κορωνοϊού στην Ευρώπη. «Εάν δεν προτείνουμε τώρα μια ενιαία, ισχυρή κι αποτελεσματική απάντηση σ’ αυτή την οικονομική κρίση όχι μόνον θα είναι βαρύτερες οι επιπτώσεις της, αλλά θα διαρκέσουν και περισσότερο και θα διακινδυνεύσουμε ολόκληρο το ευρωπαϊκό εγχείρημα», είπε ο Σάντσεθ, σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε το γραφείο του. «Δεν πρέπει να ξαναγίνουν τα ίδια λάθη της οικονομικής κρίσης του 2008, που έσπειραν τους σπόρους της δυσαρέσκειας και του διχασμού για το ευρωπαϊκό εγχείρημα και προκάλεσαν την άνοδο του λαϊκισμού. Πρέπει να το μάθουμε το μάθημα αυτό», τόνισε.
Με τις παρεμβάσεις των πρωθυπουργών Ιταλίας και Ισπανίας η τηλεδιάσκεψη κράτησε τρεις ώρες πέραν του προβλεπομένου με τον Σαρλ Μισέλ να προσπαθεί να «σώσει» το τελικό κείμενο συμπερασμάτων και τελικά να το καταφέρνει με διάφορες δυσνόητες για τους πολλούς διορθώσεις. Σε μια παράγραφο, επί παραδείγματα, η έκκληση για μια «πρόταση» από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης μετατράπηκε σε έκκληση για «προτάσεις» – μια αλλαγή που κατά την άποψη της Ρώμης σημαίνει ότι τα ομόλογα corona παραμένουν στο τραπέζι.
Διπλωμάτες ανέφεραν, σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ, ότι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έπεισε τους πρωθυπουργούς Ιταλίας και Ισπανίας να μην τα τινάξουν όλα στον αέρα εστιάζοντας στην τελική παράγραφο του κειμένου συμπερασμάτων, που μιλούσε για την ανάγκη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού για την ανάκαμψη από την κρίση: «Πρέπει να αρχίσουμε, ωστόσο, να προετοιμάζουμε τα αναγκαία μέτρα για την επιστροφή σε μια κανονική λειτουργία των κοινωνιών και των οικονομιών μας και στη βιώσιμη ανάπτυξη», αναφέρεται εκεί. «Αυτό θα απαιτήσει μια συντονισμένη στρατηγική εξόδου, ένα συνεκτικό σχέδιο ανάκαμψης και επενδύσεις άνευ προηγουμένου. Καλούμε τον Πρόεδρο της Κομισιόν και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε διαβούλευση με άλλους θεσμούς, ειδικά την ΕΚΤ, να αρχίσουν προς το σκοπό αυτό να εργάζονται για έναν Οδικό Χάρτη, που θα συνοδεύεται από ένα Σχέδιο Δράσης».
Αν και κάποιοι αξιωματούχοι ερμήνευσαν την ασάφεια του κειμένου συμπερασμάτων ως νίκη για τις χώρες που πίεζαν για βήματα πέραν της κινητοποίησης του ΕΜΣ, οι πολέμιοι της ιδέας των ομολόγων corona δεν φάνηκαν έτοιμοι να υποχωρήσουν. Μιλώντας μετά την τηλεδιάσκεψη η Μέρκελ είπε ότι «η Γερμανία και άλλες χώρες» δεν συμφωνούν για το κοινό χρέος. «Για μένα το προτιμώμενο εργαλείο είναι ο ΕΜΣ – δημιουργήθηκε για περιόδους κρίσεων», τόνισε.
Ορισμένοι διπλωμάτες παραδέχθηκαν ότι ουσιαστικά οι ηγέτες απλώς ανέβαλαν την μάχη χθες το βράδυ. «Θα πρέπει να ξανασυναντηθούμε για να κάνουμε αυτή την πολιτική κουβέντα. Και ξέρουμε ότι θα είναι δύσκολη», τόνισε Γάλλος αξιωματούχος, σύμφωνα με το Politico. «Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ως προς το τι συνιστά οικονομική αλληλεγγύη, αλλά τουλάχιστον συμφωνήσαμε όλοι στην ανάγκη να εξεταστεί το ζήτημα και στην κατεπείγουσα σημασία του». Πρόσθεσε δε ότι ο Εμανουέλ Μακρόν πιστεύει ότι η κρίση συνιστά μια δοκιμασία για την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη κι ότι το μέλλον της ΕΕ εξαρτάται από την απάντηση που θα δώσει σ’ αυτή την κρίσιμη περίοδο.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη συνέντευξη Τύπου μετά την τηλεδιάσκεψη, όταν του ζητήθηκε να αποσαφηνίσει τι αποφασίστηκε, είπε ότι οι ηγέτες ανέθεσαν στο Eurogroup να καταθέσει προτάσεις, περιλαμβανομένης και της χρήσης του ΕΜΣ. Αλλα είπε ότι κατά την άποψή του υπάρχει μια σημαντική συμφωνία για την ανάγκη μιας ισχυρής απάντησης. «Το Eurogroup ξεκίνησε να συζητά διάφορες προτάσεις, του ΕΜΣ περιλαμβανομένου και ζητήσαμε από το Eurogroup να συνεχίσει και να καταθέσει κάποιες προτάσεις εντός δύο εβδομάδων», είπε. «Το σημαντικό σήμα [που στέλνει η σύνοδος] βασίζεται στο γεγονός ότι κάθε κράτος μέλος αναγνωρίζουμε ότι πρόκειται για μια ασυνήθιστη κρίση που απαιτεί μια πολύ ισχυρή απάντηση».
Η προειδοποίηση Μητσοτάκη
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης των ηγετών, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος συνυπέγραψε την επιστολή που καλεί για την έκδοση κορωνοομολόγου, προειδοποίησε ότι αν το μπλοκ δεν αντιδράσει, αυτό θα μπορούσε να ωθήσει την ΕΚΤ σε ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης με κίνδυνο την οικονομική αστάθεια. Χώρες όπως η Ιταλία, η οποία έχει πληγεί περισσότερο από τον ιό, υποστηρίζουν ότι δεν ευθύνονται οι ίδιες για το οικονομικό σοκ που υφίστανται, οπότε οι όροι που συνδέονται με οποιαδήποτε δανειοδότηση από τον ESM δεν πρέπει ισχύουν.
Άλλες κυβερνήσεις, όπως η Αυστρία, αντιτίθενται σε δανεισμό χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Παρόλο που υπάρχει ευρεία συναίνεση μεταξύ των υπουργών Οικονομικών της ζώνης του ευρώ σχετικά με την ανάγκη χρησιμοποίησης των πιστώσεων του ESM ως προληπτική γραμμή στήριξης για τις κυβερνήσεις, οι λεπτομέρειες σχετικά με το πώς και με ποιους όρους θα πρέπει να εκταμιευθούν τα κεφάλαια απομένουν να διασαφηνιστούν. Σε ένα σημάδι του διαίρεσης που συνεχίζει να μαστίζει τις κυβερνήσεις της ΕΕ σχετικά με τον βέλτιστο τρόπο ανταπόκρισης στην οικονομική επίπτωση της θανατηφόρας πανδημίας, οι διπλωμάτες που εργάστηκαν για τη σύνταξη κοινής δήλωσης δεν κατάφεραν να διευθετήσουν τις διαφορές τους σχετικά με τον ESM, και απάλειψαν εξ ολοκλήρου την αναφορά στο μηχανισμό ενόψει της τηλεδιάσκεψης των ηγετών.
Η τοποθέτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην τοποθέτησή του, επέμεινε στο περιεχόμενο της επιστολής για την έκδοση κορονό-ομολόγου που υπέγραψαν οι 9 ηγέτες, τονίζοντας ότι οι 9 χώρες που υποστηρίζουν την πρόταση εκπροσωπούν το 57% του Α.Ε.Π. της Ευρωζώνης.
Ο Πρωθυπουργός επεσήμανε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες ανακοινώθηκε πακέτο στήριξης της οικονομίας ύψους 2 τρις δολαρίων και έχουν χαθεί ήδη 3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας τονίζοντας έτσι την ανάγκη λήψης γενναίων πρωτοβουλιών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε την αναντιστοιχία ανάμεσα στους όρους που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή αυτής της κρίσης (επική, πρωτοφανής άνευ προηγουμένου κλπ) και στα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής και ζήτησε να διερευνηθούν όλοι οι εναλλακτικοί τρόποι μίας ενιαίας ευρωπαϊκής απάντησης.
Για το ζήτημα της Τουρκίας, ο κ. Μητσοτάκης ενημέρωσε τους ομολόγους του για τις συνεχιζόμενες προκλήσεις στα σύνορα, σημειώνοντας ότι η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να προστατεύει τα σύνορά της που είναι και εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόσθεσε δε με έμφαση ότι προϋπόθεση για οποιαδήποτε περαιτέρω συζήτηση με την Τουρκία είναι ο τερματισμός των προκλήσεων.
