Το τελευταίο διάστημα, με αφορμή τις συζητήσεις και τις αναφορές γύρω από το δυστύχημα των Τεμπών και γενικότερα τις μεταφορές, έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις -και έχουν ακουστεί αρκετές ανακρίβειες- σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη διερεύνηση σιδηροδρομικών ατυχημάτων.
Ωστόσο, το ισχύον νομικό πλαίσιο παρουσιάζει σαφείς διαφορές μεταξύ αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων, τόσο ως προς τη διαδικασία διερεύνησης όσο και ως προς τις προβλέψεις περί κυρώσεων.
Το νομοθετικό πλαίσιο και οι διαφορές με τα αεροπορικά ατυχήματα
Διαχρονικά διαφορετική αντιμετώπιση
Το νομικό πλαίσιο που ρυθμίζει τη διερεύνηση αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων ήταν ανέκαθεν ξεχωριστό. Ειδική πρόβλεψη για κυρώσεις σε όποιον εισέρχεται στον τόπο του ατυχήματος υπήρχε μόνο για τα αεροπορικά δυστυχήματα, όπως προβλεπόταν ήδη από τον ν. 2912/2001, ο οποίος εναρμόνισε την ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 94/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ρυθμίσεις για τα σιδηροδρομικά ατυχήματα
Αντίθετα, για τα σιδηροδρομικά ατυχήματα προβλεπόταν διαχρονικά η υποχρέωση άμεσης πρόσβασης των αρμόδιων αρχών στον τόπο του συμβάντος (βλ. άρθρο 13 ν. 4313/2014 και άρθρο 73 ν. 4632/2019). Ωστόσο, δεν υπήρχε ποτέ ειδική διάταξη περί κυρώσεων για όσους εισέρχονταν στον χώρο του ατυχήματος, με αποτέλεσμα να εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις του νόμου.
Ο νόμος 5014/2023 και η σύσταση του ΕΟΔΑΣΣΑΜ
Η διακριτή αντιμετώπιση αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων διατηρήθηκε και στον ν. 5014/2023, που ψηφίστηκε τον Ιανουάριο του 2023, πριν από το δυστύχημα των Τεμπών. Με τον νόμο αυτό:
- Συστάθηκε ο ΕΟΔΑΣΣΑΜ (Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων & Συμβάντων).
- Στο άρθρο 39 προβλέφθηκαν κυρώσεις αποκλειστικά για τα αεροπορικά ατυχήματα.
- Στο άρθρο 44, που αφορά τα σιδηροδρομικά ατυχήματα, δεν υπάρχει ειδική διάταξη κυρώσεων.
Καμία αλλαγή στο νομικό πλαίσιο το 2024
Παρά τη δημόσια συζήτηση και τις ερμηνείες που ακούγονται, καμία τροποποίηση δεν έγινε στο νομικό πλαίσιο το 2024. Ο ν. 5167/2024, όπως και οποιοσδήποτε άλλος νόμος, δεν άλλαξε τις διατάξεις που αφορούν τις κυρώσεις στα σιδηροδρομικά ατυχήματα.
Συνεπώς, το ισχύον νομικό πλαίσιο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει διαφορετικά τη διερεύνηση αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων, διατηρώντας μια διαχρονική νομική διάκριση που δεν μεταβλήθηκε ούτε μετά το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών.
