Από την αρχή του 2025, μπαίνει και έμπρακτα τέλος στις πωλήσεις ελαιολάδου σε τενεκέ χωρίς παραστατικά. Με αυστηρές ρυθμίσεις, η κυβέρνηση στοχεύει να περιορίσει τη φοροδιαφυγή και να ενισχύσει την τυποποίηση του ελαιολάδου, διασφαλίζοντας παράλληλα την ποιότητα του προϊόντος.
Σύμφωνα με τις νέες οδηγίες, παραγωγοί και διακινητές υποχρεούνται να συνοδεύουν κάθε μεταφορά ελαιολάδου με δελτίο αποστολής, ενώ οι παραβάτες θα αντιμετωπίζουν πρόστιμα έως 5.000 ευρώ. Η πρακτική πώλησης «λάδι από το χωριό», που γινόταν συχνά από χέρι σε χέρι, χωρίς ελέγχους και πιστοποιήσεις, τίθεται πλέον και στην πράξη εκτός νόμου.
Ο νόμος δεν είναι καινούργιος
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η τυποποίηση και διακίνηση ελαιολάδου σε συσκευασίες άνω των 5 λίτρων απαγορεύεται. Αυτό ορίζεται στον Κανονισμό (Ε.Ε.) αριθ. 29/2012 της Επιτροπής, ο οποίος καθορίζει τα πρότυπα εμπορίας του ελαιολάδου.
Επιπλέον, η Υπουργική Απόφαση αριθ. 1018/104012/15.04.2020 με τίτλο «Συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής του εκτελεστικού κανονισμού (Ε.Ε.) αριθ. 29/2012 της Επιτροπής, για τα πρότυπα εμπορίας του ελαιολάδου» ενσωματώνει τις διατάξεις του ευρωπαϊκού κανονισμού στην ελληνική νομοθεσία.
Σύμφωνα με τις εν λόγω διατάξεις, η πώληση ελαιολάδου σε συσκευασίες μεγαλύτερες των 5 λίτρων, όπως οι παραδοσιακοί τενεκέδες των 17 λίτρων, δεν επιτρέπεται. Ωστόσο, η πρακτική αυτή συνεχίζεται ανεπίσημα, χωρίς επαρκείς ελέγχους.
Η εν λόγω απόφαση δεν έχει τιμωρητικό χαρακτήρα, αλλά στοχεύει στην αυστηρότερη εφαρμογή και επιβολή προστίμων για παραβάσεις προσφέροντας στον καταναλωτή ένα ποιοτικό προϊόν.
Η τιμή του τενεκέ
Οι τιμέςγια έναν τενεκέ ελαιολάδου, που περιλαμβάνει έξτρα παρθένο και παρθένο ελαιόλαδο από τη φετινή συγκομιδή, κυμαίνονται μεταξύ 120 και 170 ευρώ. Στην αρχή της περιόδου συγκομιδής, τον Οκτώβριο, η τιμή εκκίνησης για τον τενεκέ ήταν περίπου 140 ευρώ. Για ειδικές κατηγορίες, όπως το αγουρέλαιο και το βιολογικό ελαιόλαδο, οι τιμές είναι αισθητά υψηλότερες. Στις προαναφερόμενες τιμές περιλαμβάνονται το κόστος συσκευασίας και μεταφοράς. Ενδεικτικά, η τιμή ενός άδειου τενεκέ κυμαίνεται από 4 έως 5 ευρώ.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι τενεκέδες δεν έχουν πάντα την ίδια χωρητικότητα. Υπάρχουν συσκευασίες που χωρούν 15, 16 ή 17 κιλά. Για την αποφυγή παρεξηγήσεων, είναι καλό να προσδιορίζεται σαφώς το καθαρό βάρος κατά την αγοραπωλησία, τόσο από τον παραγωγό όσο και από τον καταναλωτή.
Διευκρινίζεται, ωστόσο, ότι αν και απαγορεύεται η πώληση του ελαιολάδου στον τενεκέ η αποθήκευσή του επιτρέπεται τόσο για προσωπική χρήση όσο και για επαγγελματική διακίνηση. Επιπλέον, είναι αποδεκτή όταν η πώληση πραγματοποιείται απευθείας από τον παραγωγό με τα ανάλογα παραστατικά.
Νέα ψηφιακά μέτρα ελέγχου για το χύμα ελαιόλαδο
Για την πλήρη παρακολούθηση της διαδρομής του ελαιολάδου από τον ελαιώνα μέχρι το ράφι, εισάγονται ψηφιακές καινοτομίες:
- Ψηφιακό δελτίο αποστολής: Οι παραγωγοί θα πρέπει να δηλώνουν ψηφιακά τη συγκομιδή και τη μεταφορά του ελαιοκάρπου.Το ψηφιακό δελτίο αποστολής θα συντάσσεται μετά την ολοκλήρωση της επεξεργασίας του ελαιοκάρπου. Ο υπεύθυνος του ελαιοτριβείου θα εισάγει στην πλατφόρμα myDATA όχι μόνο το χρηματικό ποσό που καταβλήθηκε στον παραγωγό, όπως ισχύει μέχρι σήμερα, αλλά και την ποσότητα του παραγόμενου ελαιόλαδου.
Η ποσότητα του ελαιόλαδου που παράγεται θα συνδέεται με το ΑΦΜ του ελαιοπαραγωγού. Ο παραγωγός θα πρέπει να τεκμηριώνει τη διαχείριση αυτής της ποσότητας με την έκδοση τιμολογίων για τις πωλήσεις του.
«Αυτό σημαίνει ότι οι αρμόδιες αρχές, όπως η ΑΑΔΕ, θα μπορούν ανά πάσα στιγμή να γνωρίζουν την ποσότητα ελαιόλαδου που βρίσκεται στην κατοχή του κάθε παραγωγού. Ένα μέρος της ποσότητας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ιδιοκατανάλωση, ενώ το υπόλοιπο θα πρέπει να διατίθεται προς πώληση με την έκδοση των κατάλληλων παραστατικών», ανέφερε ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ελαιουργών, Πάνος Καραγιάννης. - Ψηφιακό μητρώο συσκευαστηρίων και τυποποιητηρίων: Θα επιτρέπει την ηλεκτρονική χορήγηση αλφαριθμητικού κωδικού έγκρισης, διασφαλίζοντας τη νομιμότητα της τυποποίησης.
- Δήλωση παραγωγής και τυποποίησης: Θα είναι υποχρεωτική για όλα τα ελαιοτριβεία, τυποποιητήρια και συσκευαστήρια, καταγράφοντας με ακρίβεια τα αποθέματα και τις πωλήσεις.
Γιατί αυτές οι αλλαγές;
Η απαγόρευση της χύμα πώλησης του ελαιολάδου αποσκοπεί στη διαφάνεια και την προστασία του καταναλωτή από μη ελεγχόμενα προϊόντα. Το ελαιόλαδο, λόγω της υψηλής διατροφικής και οικονομικής του αξίας, απαιτεί ποιοτικές πιστοποιήσεις και ελέγχους. Η Ιταλία, για παράδειγμα, έχει εφαρμόσει ανάλογα μέτρα από το 1968, και τα αποτελέσματα δείχνουν αύξηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στα τυποποιημένα προϊόντα.
Παρόλο που οι νέες ρυθμίσεις φέρνουν δομικές αλλαγές, η αγορά φαίνεται πως δεν προσαρμόζεται αμέσως. Ο πρόεδρος του Σχολείου Ελιάς και Ελαιολάδου Καλαμάτας, κ. Νίκος Κουτσούκος, τόνισε στο ErtNews την ανάγκη για αντισταθμιστικά μέτρα που θα διευκολύνουν τους παραγωγούς. Παράλληλα, πρότεινε την ευρύτερη χρήση τυποποιημένου ελαιολάδου στον κλάδο της εστίασης.
Συγκεκριμένα, ανέφερε: «Στόχος του μέτρου είναι να υπάρξει δυνατότητα να συνοδεύεται από παραστατικά, ακόμα και αν είναι μηδενικής αξίας όπως γίνεται οποιαδήποτε συναλλαγή… θα μπορούσε να είναι σε μια σωστή κατεύθυνση εάν υπήρξαν και ορισμένα αντισταθμιστικά μέτρα προς τους υπόλοιπους, προς τα υπόλοιπα μέρη… μας ξαφνιάζει το πρόστιμο των 5.000 ευρώ… πρέπει να υπάρξουν και άλλα μέτρα, όπως για παράδειγμα ένας νόμος που υπάρχει σε απραξία και σε μη εφαρμογή για τη χρησιμοποίηση τυποποιημένου ελαιολάδου στην εστίαση. θα μπορούσε και αυτό να δώσει μια κατεύθυνση στο προϊόν, να το βοηθήσει. Προσωπική μου άποψη είναι αυτή ότι το 5 λίτρο είναι πολύ πιο εύχρηστο για τη νοικοκυρά».
