Η πίστωση χρόνου στην Τουρκία έληξε. Το χρονοδιάγραμμα που είχε τεθεί από τους ευρωπαίους ηγέτες στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ης και 2ας Οκτωβρίου για την αξιολόγηση της συνολικής συμπεριφοράς της Τουρκίας τον Δεκέμβριο – και την απ΄αυτήν εξαρτώμενη αναζωογόνηση των σχέσεών της με την Ε.Ε. λήγει στη Σύνοδο της επόμενης εβδομάδας. Εκεί ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα ζητήσει την εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ης και 2ας Οκτωβρίου – την εκκίνηση της διαδικασίας κυρώσεων έναντι της Τουρκίας.
Πρόκειται για την εφαρμογή της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ης και 2ας Οκτωβρίου που συνέδεε την όποια θετική ατζέντα στις ευρωτουρκικές σχέσεις με τον τερματισμό των μονομερών ενεργειών της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλαδή δύο κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν μπορεί μια χώρα που θέλει να είναι στρατηγικός εταίρος της Ε.Ε., να αμφισβητεί την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα κρατών-μελών της Ε.Ε. Και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να υπάρξει κάποια επιβράβευση (καρότο) για την προκλητική (σε βάθος χρόνου, όπως απέδειξε τόσο πριν όσο και μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου) συμπεριφορά της Τουρκίας. Το μήνυμα είναι ότι η Ελλάδα δεν θα δεχτεί να ανταμειφθεί καθ΄οιονδήποτε τρόπο η Τουρκία στη Σύνοδο.
Σημειώνεται ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν αποφασίζει κυρώσεις. Είναι αυτό όμως που μπορεί να δώσει την εντολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ να καταρτίσει λίστα στοχευμένων κυρώσεων έναντι της Τουρκίας.
Δυστυχώς η Τουρκία δεν εκμεταλλεύθηκε την ευκαιρία που της πρόσφεραν τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη να προχωρήσει σε μια νέα θετική ατζέντα στη σχέση της με την Ευρώπη. Είτε γιατί δεν την ενδιαφέρει και έχει αποφασίσει να ακολουθήσει τον αδιέξοδο δρόμο των αναθεωρητικών διεκδικήσεων στην περιοχή. Είτε απλά γιατί εκλαμβάνει την στάση της Ε.Ε. ως ευρωπαϊκή αδυναμία. Είναι η ίδια η Τουρκία που επιλέγει με τη συμπεριφορά της το μαστίγιο έναντι του καρότου.
Και η αξιοπιστία της Ευρώπης κρίνεται
Η Τουρκία επέλεξε να συνεχίσει τον δρόμο των μονομερών ενεργειών που αμφισβητούν το Διεθνές Δίκαιο, ενώ στο Κυπριακό αμφισβητεί το ίδιο το κεκτημένο των μέχρι σήμερα διαπραγματεύσεων, μιλώντας πλέον ανοικτά για δύο κράτη. Δεν άκουσε τις προειδοποιήσεις ότι η Ε.Ε. θα χρησιμοποιήσει, όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα, «όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της». Επιπλέον, ανοικτά αμφισβητεί την Ευρώπη και υπονομεύει τη διαδικασία και την επιτήρηση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη και την επιχείρηση Irini, όπως απέδειξε το περιστατικό της επιχειρούμενης νηοψίας στο σκάφος Rosalin Α. Σε αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κρίνεται και η αξιοπιστία της Ευρώπης.
Σε ποιόν διάλογο…
Η Ελλάδα προφανώς επιθυμεί μια εποικοδομητική σχέση με την Τουρκία και έχει δηλώσει επανειλημμένα την ετοιμότητά της για διάλογο. Όχι, όμως, σε προσχηματικό διάλογο δέκα μέρες πριν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, καθώς η Τουρκία επιδιώκει να εμφανίσει την απόσυρση του ερευνητικού πλοίου Oruc Reis στην περιοχή ως κίνηση καλής θέλησης και αποκλιμάκωσης από την πλευρά της. Την διακοπή δηλαδή της παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου και της απόπειρας επιβολής τετελεσμένων. Η Τουρκία πρέπει να αποδείξει στην πράξη την ειλικρίνεια των προθέσεών της για διάλογο και αποκλιμάκωση και αυτό να έχει συνέχεια και διάρκεια. Η συμπεριφορά της θα αξιολογηθεί σε βάθος χρόνου και όχι στις μέρες που μένουν μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Ευρωπαϊκά όπλα στην Τουρκία
Μείζον ζήτημα στρατηγικής και ηθικής τάξης
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε τον περασμένο Οκτώβριο στους 27 την πολιτική και ηθική αντίφαση μιας Ευρώπης που υποτίθεται ότι ακολουθεί πολιτική αρχών, αλλά δεν τηρεί η ίδια τις αρχές τις οποίες επικαλείται, συνεχίζοντας business as usual την πώληση όπλων στην Τουρκία – μια χώρα που απειλεί κυριαρχικά δικαιώματα δύο κρατών-μελών της Ε.Ε.
Δεν μπορεί ευρωπαϊκά όπλα να χρησιμοποιούνται για επιθετικές ενέργειες έναντι άλλων κρατών-μελών και για περιφερειακή αποσταθεροποίηση, όπως ακριβώς πράττει η Τουρκία. Την ώρα που συγκεκριμένα κράτη-μέλη επικαλούνται ειδικές «ευαισθησίες» έναντι της Τουρκίας – παράδοση μεγάλων οπλικών συστημάτων – παραγνωρίζουν το γεγονός ότι όπλα που είναι προγραμματισμένο να παραδοθούν στην Τουρκία εντός του 2021 (όπως τα γερμανικά υποβρύχια Τ214) αλλάζουν την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Το ζήτημα του εμπάργκο στην πώληση ευρωπαϊκών όπλων στην Τουρκία είχε θέσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 15ης και 16ης Οκτωβρίου.
Αντίστοιχο παράδειγμα αναστολής εξοπλιστικού προγράμματος προς τρίτη χώρα υπάρχει. Το 2014 η Γαλλία ανέστειλε την παράδοση των πολεμικών πλοίων Μιστράλ προς τη Μόσχα, καθώς η Ε.Ε. αποφάσισε την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία για την ουκρανική κρίση.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέσει και πάλι τα κράτη-μέλη που συνεχίζουν τις εξαγωγές στρατιωτικών εξοπλισμών και αμυντικού υλικού στην Τουρκία προ των ευθυνών τους.
