Πέντε κορυφαίες αμερικανικές «δεξαμενές εγκεφάλων» ασχολούνται ενδελεχώς το τελευταίο διάστημα με τις πιθανές τουρκικές κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Λιβυκό πέλαγος.
Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*
Η προκλητικότητα της Αγκυρας είναι «στο κόκκινο» και γνωστοί αναλυτές -όπως είμαι σε θέση να γνωρίζω- και στα πέντε διπλωματικό-στρατιωτικά ινστιτούτα εξετάζουν διάφορα σενάρια ενεργειών των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (ακόμα και σε χρονικό βάθος τριετίας, δηλαδή μέχρι αρχές του 2023). Ομως ανεξαίρετα της χρονιάς δεν αποκλείουν την περίπτωση που ο Ερντογάν βρεθεί προσεχώς σε δυσχερή θέση, οι τουρκικές δυνάμεις να ενεργοποιηθούν άμεσα. Σε προσωπική επαφή μου -που διατηρώ – με τα πέντε ινστιτούτα παρατήρησα ότι τα τρία επικεντρώνονται στην περιοχή του συμπλέγματος Καστελλόριζου/Μεγίστης ενώ τα άλλα αναλύουν σειρά εξελίξεων στο Λιβυκό πέλαγος στο φως της επικείμενης μόνιμης ναυτικής παρουσίας των Τούρκων στη βάση της Μισράτα στη Λιβύη.
Η πρώτη εκτενής (συνδρομητική) μελέτη 18 σελίδων (στον ιστότοπο είναι εκτασιακά περιορισμένη και διαθέσιμη) είναι του Global Security Forum επικεφαλής του οποίου είναι ο γεωστρατηγικός αναλυτής Joshua Ball μελέτες του οποίου έχουν εμφανιστεί σε γνωστές και παγκόσμιας εμβέλειας ειδησεογραφικές σελίδες, σε εξειδικευμένα περιοδικά για θέματα άμυνας, στρατηγικής, κυβερνοάμυνας, ως και ασιατικών μελετών, ενώ είναι -πάνω σε επαγγελματική βάση- σχολιαστής σε πάρα πολλά τηλεοπτικά προγράμματα.
Διατηρεί πολύ στενές σχέσεις με αρκετούς ανώτατους αξιωματικούς των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων ενώ οι μελέτες του μεταφράζονται σε Γερμανία-Νορβηγία-Ολλανδία-Ιταλία και Νότια Κορέα.
Στην αρχή της εργασίας αναφέρεται στον «πατέρα του δόγματος της γαλάζιας πατρίδας» ναύαρχο εα Cem Gurdeniz που έχει υποστηρίξει ότι «Η Ελλάδα μπορεί να έχει ζήσει και να ζει στον ονειρεμένο κόσμο του παρελθόντος, αλλά τώρα είναι η ώρα να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να συζητήσει τα χρόνια προβλήματα του Αιγαίου».
Η εκτενής μελέτη -που σαφέστατα συγκλίνει πιο πολύ σε «κατανόηση» των τουρκικών θέσεων- μεταξύ άλλων αναφέρει:
*Παρά τις δηλώσεις του πρέσβη Πάιατ υπέρ των θέσεων της Αθήνας, η Τουρκία δεν αποτρέπεται και θα παραβιάσει ισχύοντα σε θαλάσσιες ζώνες στην ανατολική Μεσόγειο. Οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις βρίσκονται σε ένα πολύπλοκο περιβάλλον, που χαρακτηρίζεται από τη διαχρονική τουρκική εχθρότητα, αλλά και μία σχετικά αναβαθμισμένη διείσδυση της Μόσχας και του Πεκίνου στη ΝΑ Ευρώπη και στην ανατολική Μεσόγειο. Παρά τη συμμετοχή και των δύο γειτονικών κρατών στο ΝΑΤΟ η ένταση δεν πρόκειται να αποκλιμακωθεί.
*Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) υστερεί σε δυνάμεις άμεσης αντίδρασης για να ενισχύσει τα νησιά, ενώ εμφανίζεται με πολλά κενά στον τομέα των τεχνολογιών. Χαρακτηριστικά τον περασμένο Μάρτιο ολόκληρο το Αιγαίο και η Θράκη βρέθηκαν μπροστά σε πρωτοφανείς παραβιάσεις από τουρκικά αεροσκάφη.
*Η θέση του Ερντογάν είναι αρκετά δυσχερής, ενώ απέναντί του η Ελλάδα, το Ισραήλ και η Αίγυπτος βλέπουν πολύ αρνητικά τις νεο-οθωμανικού πλαισίου κινήσεις του. Η Ελληνική ΠΑ θα δυσκολευτεί πάρα πολύ, λόγω και των συνεχών πολεμικών εμπειριών της τουρκικής αεροπορίας από Συρία, Λιβύη και Ιράκ, ως και των δυνατοτήτων να ενεργεί μακράν της χώρας. Η νέα τουρκική βάση της Μισράτα θα καθοδηγεί τα τουρκικά βήματα στη Μεσόγειο για τα επόμενα χρόνια.
* Οι όποιες επαφές Μητσοτάκη-Ερντογάν δεν έχουν αποδώσει, ενώ η επιχείρηση EIΡHNH της Ε.Ε. (για την εφαρμογή εμπάργκο στη Λιβύη) είναι καθολική αποτυχία.
* «Κλειδί» για την ανατολική Μεσόγειο είναι το Καστελλόριζο και οι νησίδες Ρω και Στρογγύλη που έχουν πολύ μικρές στρατιωτικές φρουρές. Η επαρκής άμυνα του συμπλέγματος είναι λίαν αδύναμη. Η Τουρκία έχει πάρα πολύ μεγάλες δυνατότητες στις αμφίβιες επιχειρήσεις, σε λιγότερο από ένα χρόνο θα είναι έτοιμο το ειδικών επιχειρήσεων πλοίο Anadolu, ενώ η βάση/ναύσταθμος του Ακσάζ (έναντι Δωδεκανήσου) είναι καθοριστικής σημασίας για το δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας».
*Ο Ερντογάν όταν διαπιστώσει μεγάλη πτώση της δημοτικότητάς του και αισθάνεται ανασφαλής θα καταγγείλει τη Συνθήκη της Λωζάννης, επιζητώντας επαναδιαπραγμάτευση και αναθεώρηση. Η Δύση -ως συνήθως- απέναντί του θα παραμείνει απαθής, όπως συνέβη με τη Ρωσία στην Κριμαία και την Κίνα στο Χονγκ Κονγκ.
*Η Τουρκία θα ενεργήσει πολυμετωπικά με τη χρήση της αεροπορικής βάσης του Μπαλικεσίρ (στα βορειοδυτικά της) μέχρι το Καστελλόριζο. Στο τελευταίο θα προχωρήσει σε κίνηση ναυτικού αποκλεισμού και για την Αθήνα θα είναι πολύ δύσκολο να αντιδράσει, γιατί «θα ανοίξουν όλα τα επιμέρους μέτωπα…».
*Η Ελλάδα θα επικαλεστεί το άρθρο V του ΝΑΤΟ, αλλά οι πλείστοι σύμμαχοι δεν πρόκειται να αντιδράσουν… δυναμικά. Η στάση των HΠA θα είναι παρόμοια με εκείνη στα Ιμια το 1996. Προσθέτει ότι οι ΗΠΑ δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας.
*Βάσει της μελέτης το Ισραήλ και η Αίγυπτος για δικούς τους εθνικούς λόγους δεν θα συνδράμουν στρατιωτικά στην Ελλάδα.
*Την επιθετική συμπεριφορά Ερντογάν θα επικροτήσουν κάποια συμμαχικά-ισλαμικά κράτη, όπως το Κατάρ, η Μαλαισία, το Πακιστάν και το Αζερμπαϊτζάν, που σε κάποια φάση θα αποδεχθούν και τη νέα κατάσταση που θα διαμορφωθεί στο Καστελλόριζο.
*Η Ελλάδα πιθανότατα να έχει κάποια «λεκτική υποστήριξη» από τη Γαλλία και την Πολωνία στο ΝΑΤΟ, ενώ υπέρ της με δηλώσεις θα εμφανιστεί η Σερβία. Τα τουρκικά ΜΜΕ θα επαινούν τον Ερντογάν για τη στάση του. Η Ελλάδα στα πλαίσια των αναγκαστικών διαπραγματεύσεων θα πιεστεί αφόρητα να αναγνωρίσει τη βόρεια/κατεχόμενη περιοχή της Κύπρου ως και το προβληματικό τουρκο-λιβυκό μνημόνιο.
*Η Ελλάδα για να μπορεί να αντιδράσει θα πρέπει να πάρει «μαθήματα» από το Ισραήλ και να προμηθευτεί πυραύλους επιφανείας-θαλάσσης/επάκτιας άμυνας τύπου GABRIEL καθώς και ιταλικής κατασκευής νάρκες MANTA για σχετικά ρηχά νερά. Επιπλέον καλείται να αυξήσει εκ νέου τον αμυντικό της προϋπολογισμό.
*Η Ελλάδα θα αναγκαστεί να δεχθεί αλλαγές στη Συνθήκη της Λωζάννης, ενώ θα κινδυνεύσει -βάσει των εκτιμήσεων της μελέτης- να απωλέσει(!)νησιωτική επικράτεια, ενώ θα έχει εντονότατα ως και πάρα πολλά παράπονα από τη στάση των φίλων και συμμάχων της σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ.
* Η μελέτη είναι ενδελεχής και στο σύνολό της συνοδεύεται από χάρτες. Δείχνει «τάσεις» που κυριαρχούν (όπως παρατηρώ και από τις άλλες), στρατηγικών και ναυτικών κύκλων, που έχουν όμως έντονα επηρεαστεί από τη μετά-2016 έντονη στρατιωτική παρουσία και εμπλοκή της Αγκυρας σε αρκετά και διαφορετικά μέτωπα. Ασφαλώς πολλά θα εξαρτηθούν από τις αμέσως προσεχείς επιχειρήσεις και κινητικότητα στη Λιβύη.
*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου
