Ο ψυχρός πόλεμος χρειάζεται πάντα το φάντασμα ενός καταστροφικού θερμού πολέμου για να επιβάλει τους όρους και τα «ιδεώδη» του. Για να δικαιολογήσει την ύπαρξή του και να υπερασπίσει τα… συμφέροντά του. Έτσι αντιμετώπισαν εξαρχής οι διεθνείς γεωστρατηγικές αναλύσεις την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου του 2022. Λάθος ή σωστό, θα το δείξει η τελική έκβαση του πολέμου της προπαγάνδας και της πραγματικότητας, καθώς φαίνεται ότι δεν έχουμε καν το… πλεονέκτημα του Μιθριδάτη, που κατάπινε προληπτικά το δηλητήριο για να αποφύγει το κακό.
Η συνεχιζόμενη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει προκαλέσει ανησυχίες ότι η Μόσχα θα μπορούσε να ανοίξει νέα μέτωπα στην Ευρώπη, ειδικά στις χώρες της Βαλτικής αλλά και στην Πολωνία και στη Γερμανία.
Δηλώσεις στρατιωτικών ηγετών, αναλυτών και υπηρεσιών πληροφοριών το τελευταίο διάστημα είχαν αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο η Ρωσία να επιτεθεί στην Ευρώπη, από το φθινόπωρο του 2025 και μετά. Σε αυτό το χρονικό σημείο (στις 9 Σεπτεμβρίου του 2025) σημειώθηκαν 19 παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Πολωνίας και κατάρριψη των drones. Η Μόσχα αρνείται κάθε ανάμειξη, αλλά η εισβολή μη επανδρωμένων σε τέτοια κλίμακα θέτει σε συναγερμό Ευρωπαϊκή Ένωση και ΝΑΤΟ.
Πολωνικά και ολλανδικά μαχητικά, ιταλικά AWACS και γερμανικοί πύραυλοι Patriot εμπλέκονται με πραγματικά πυρά για πρώτη φορά από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία. Στόχος, drones που μπήκαν στον πολωνικό εναέριο χώρο, ενώ εκείνη την ώρα ήταν σε εξέλιξη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία.
Ο Ντόναλντ Τουσκ ζητεί ενεργοποίηση του άρθρου 4 του ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας πως η προοπτική μιας ένοπλης σύγκρουσης βρίσκεται πιο κοντά από κάθε άλλη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Θα υπερασπιστούμε κάθε σπιθαμή εδάφους», το πρώτο μήνυμα του ΝΑΤΟ. Μήνυμα αποφασιστικότητας και από τις Βρυξέλλες. Εσκεμμένη πράξη της Μόσχας βλέπει το Βερολίνο.
Προεργασίες για σκηνικό πολέμου, με βάση τις ανάγκες της προπαγάνδας ή πραγματική απειλή;
Ο Γερμανός στρατιωτικός ιστορικός, καθηγητής Sönke Neitzel, ειδικός στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υποστηρίζει –με βασικό επιχείρημα την αποδυνάμωση της αποτρεπτικής ισχύος του NATO και την πιθανή άρνηση των ΗΠΑ, υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, να ενεργοποιήσουν το άρθρο 5 της Συμμαχίας– ότι η Ρωσία ίσως επιτεθεί στην Ευρώπη το φθινόπωρο του 2025, με πρώτο στόχο τη Λιθουανία. Ενδέχεται, μάλιστα, οι ρωσικές στρατιωτικές ασκήσεις «Zapad 2025», προγραμματισμένες τον Σεπτέμβριο του 2025 στη Λευκορωσία, να μετατραπούν σε προσχηματική κάλυψη για αιφνίδια επίθεση, όπως είχε συμβεί και με την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Το 2022 παρόμοια άσκηση, η «Allied Resolve», προηγήθηκε της ρωσικής εισβολής.
Το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Γραφείο Πληροφοριών (BND), η λιθουανική VSD, η δανική DDIS και άλλες υπηρεσίες πληροφοριών συγκλίνουν στο ότι η Ρωσία προετοιμάζεται για πόλεμο με το NATO από το 2026 έως το 2030. Κάποιοι βλέπουν μία ενδιάμεση φάση, κατά την οποία η Ρωσία θα επιχειρήσει περιορισμένης κλίμακας επίθεση για να δοκιμάσει τη συνοχή του NATO, ειδικά αν οι ΗΠΑ του Τραμπ επιδείξουν αδιάφορη στάση.
Προειδοποίηση ότι «κάτι ετοιμάζεται στο έδαφος της Λευκορωσίας» υπό το πρόσχημα των ασκήσεων έστειλε και Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, από το βήμα της Συνόδου Three Seas.
Αμυντικές δαπάνες
Η Ρωσία αυξάνει τις αμυντικές δαπάνες της στα 137 δισ. δολάρια για το 2025 (ενώ ο στρατός της αριθμεί 1,5 εκατ. στρατιώτες), προσεγγίζοντας τις συνολικές ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες, που ανέρχονται σε 461 δισ. δολάρια.
Το Ινστιτούτο Quincy, ωστόσο, χαρακτηρίζει την αντίληψη ότι η Ρωσία θέλει να επεκταθεί πέραν της Ουκρανίας «επικίνδυνα εσφαλμένη». Το στρατηγικό κόστος μιας επίθεσης κατά του NATO είναι τεράστιο, καθώς η Συμμαχία έχει τριπλάσιο αριθμό αεροσκαφών, τετραπλάσιο αριθμό πλοίων, συνολική δύναμη 3,5 εκατ. στρατιωτών, πληθυσμό 1 δισ. και ΑΕΠ 20 φορές μεγαλύτερο της Ρωσίας.
Την περίοδο 2022-2024, τριπλασιάστηκαν οι επιθέσεις δολιοφθοράς στην Ευρώπη. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η δραστηριότητα ρωσικών και κινεζικών πλοίων κοντά σε υποθαλάσσια καλώδια, κρίσιμης σημασίας για τις διεθνείς επικοινωνίες. Το ρωσικό πλοίο «Vasily Shukshin» παρέμεινε για εβδομάδες επάνω από τέτοια καλώδια στον Ειρηνικό, ενώ παρόμοια περιστατικά καταγράφηκαν στη Βαλτική, τη Νορβηγία και την Ταϊβάν.
Η Γερμανία καταρτίζει σχέδια για γρήγορη επέκταση του δικτύου ασφάλειάς της με ανθεκτικά σε βόμβες καταφύγια, ενώ εξετάζει και την ενίσχυση επενδύσεων στις μυστικές υπηρεσίες και στις υποδομές κυβερνοασφάλειας.
Μήπως η ιστορία έριξε τη σκιά της;
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου 1939, με την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στην Πολωνία. Η εισβολή προκάλεσε την αντίδραση των συμμάχων. Την επόμενη μέρα η Βρετανία και η Γαλλία κηρύττουν τον πόλεμο στη Γερμανία. Μία εβδομάδα πριν την εισβολή Γερμανία και Σοβιετική Ένωση υπέγραψαν το σύμφωνο μη επίθεσης Ρίμπεντροπ-Μολότοφ.
Στις 31 Αυγούστου του 1939, μέλη των SS, με στολές πολωνικού στρατού, κατέλαβαν τον γερμανικό ραδιοφωνικό σταθμό στο Γκάλιβιτς μεταδίδοντας μήνυμα στα πολωνικά για να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι πολωνικές δυνάμεις κατέλαβαν τον γερμανικό πομπό και να δικαιολογηθεί η γερμανική εισβολή. Την επόμενη ημέρα, η γερμανική Βέρμαχτ εισέβαλε στην Πολωνία, χωρίς κήρυξη πολέμου, με το πρόσχημα της «αντεπίθεσης».
Επί του παρόντος πάντως, ο κουρνιαχτός του πολέμου κατακάθισε. Ή μήπως όχι;
