Ειδική αναφορά στον σεβασμό των δικαιωμάτων των μειονοτήτων γίνεται στη Διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων της 13ης Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες.
Συγκεκριμένα, η ΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για δέσμευση των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων για περιεκτική περιφερειακή συνεργασία και ενίσχυση των σχέσεων καλής γειτονίας, μεταξύ άλλων με τα κράτη μέλη της ΕΕ. «Η καλή πίστη και με απτά αποτελέσματα διμερών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα και της Συνθήκης Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας με τη Βουλγαρία, συνεχίζει να είναι σημαντική», αναφέρεται στη Διακήρυξη, ενώ υπογραμμίζεται ότι «απαιτούνται ακόμη αποφασιστικές περαιτέρω προσπάθειες για την προώθηση της συμφιλίωσης και της περιφερειακής σταθερότητας, καθώς και για την εξεύρεση και την εφαρμογή οριστικών, περιεκτικών και δεσμευτικών λύσεων σε περιφερειακές και διμερείς διαφορές και ζητήματα των εταίρων που έχουν τις ρίζες τους στην κληρονομιά του παρελθόντος». Οι λύσεις αυτές σημειώνεται ότι θα πρέπει να δοθούν σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας για Θέματα Διαδοχής, και των υπόλοιπων υποθέσεων αγνοουμένων και ζητημάτων εγκλημάτων πολέμου. «Η ΕΕ καλεί τους εταίρους να εγγυηθούν τα δικαιώματα και την ίση μεταχείριση των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες», αναφέρεται στη Διακήρυξη.
Η ΕΕ χαιρετίζει την αποφασιστικότητα των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων να σεβαστούν και να δεσμευτούν στις βασικές ευρωπαϊκές αξίες και αρχές, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Χαιρετίζει επίσης την επαναβεβαιωμένη δέσμευση των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων στην υπεροχή της δημοκρατίας, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών και του κράτους δικαίου. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη των Τιράνων του Δεκεμβρίου 2022, η ΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεχή και μη αναστρέψιμα επιτεύγματα μεταρρυθμίσεων όσον αφορά το κράτος δικαίου, τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, την οικονομία και τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης. Η ΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεχείς προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, την ενισχυμένη υποστήριξη για τη χρηστή διακυβέρνηση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες. Η αξιοπιστία αυτών των δεσμεύσεων εξαρτάται από την ουσιαστική εφαρμογή των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων.
Σε γενικές γραμμές, οι ευρωπαίοι ηγέτες υπογραμμίζουν ότι το ολοένα και πιο περίπλοκο γεωστρατηγικό περιβάλλον, που κυριαρχείται από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και σημαδεύεται έντονα από την κρίση στη Μέση Ανατολή, συνεχίζει να θέτει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ασφάλεια. Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται ακόμα πιο αναγκαία η στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ της ΕΕ και της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων που φέρνει ολοένα στενότερους δεσμούς και βαθύτερη συνεργασία με την ΕΕ, βασισμένη σε κοινές αρχές και αξίες.
