H Επιτροπή προτείνει την ενεργοποίηση της Οδηγίας Προσωρινής Προστασίας για να προσφέρει γρήγορη και αποτελεσματική βοήθεια σε άτομα που εγκαταλείπουν τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Βάσει αυτής της πρότασης, σε όσους φεύγουν από τον πόλεμο θα χορηγηθεί προσωρινή προστασία στην ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι θα τους δοθεί άδεια διαμονής και θα έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας. H οδηγία έχει ισχύ για ένα χρόνο με δυνατότητα να επεκταθεί για ακόμη ένα ή και δύο εάν κριθεί απαραίτητο. Συνολικά, δηλαδή μπορεί να φτάσει τα τρία χρόνια.
Ο Αντιπρόεδρος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής Μαργαρίτης Σχοινάς σημείωσε ότι «σε μια ιστορικά πρωτοφανή κίνηση, η Επιτροπή προτείνει την παροχή άμεσης προστασίας στην ΕΕ για όσους φεύγουν από την Ουκρανία. Όλοι όσοι θα φύγουν από τον πόλεμο θα έχουν ασφαλές καθεστώς και πρόσβαση σε σχολεία, ιατρική περίθαλψη και εργασία».
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι «η Ευρώπη στέκεται δίπλα σε όσους χρειάζονται προστασία. Όλοι όσοι φεύγουν από τις βόμβες του Πούτιν είναι ευπρόσδεκτοι στην Ευρώπη. Θα παρέχουμε προστασία σε όσους αναζητούν καταφύγιο».
Ταυτόχρονα, η Επιτροπή προτείνει επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές με σκοπό να βοηθήσει τους συνοριοφύλακες των κρατών μελών να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις αφίξεις στα σύνορα με την Ουκρανία, διατηρώντας παράλληλα υψηλό επίπεδο ασφάλειας. Οι κατευθυντήριες γραμμές συνιστούν επίσης στα κράτη μέλη να δημιουργήσουν ειδικές λωρίδες υποστήριξης έκτακτης ανάγκης για τη διοχέτευση της ανθρωπιστικής βοήθειας και να υπενθυμίσουν τη δυνατότητα χορήγησης πρόσβασης στην ΕΕ για ανθρωπιστικούς λόγους.
Ο κ. Σχοινάς συμπλήρωσε ότι «παράλληλα, εργαζόμαστε για τη διευκόλυνση των αποτελεσματικών διελεύσεων στα σύνορα για τους ανθρώπους και τα κατοικίδια ζώα τους, με τους απαραίτητους ελέγχους ασφαλείας. Οι καιροί είναι βαρείς, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση και κάθε ένα από τα κράτη μέλη της δείχνουν χωρίς αμφιβολία ότι είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να σταθούμε αλληλέγγυοι προς την Ουκρανία».
Η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον δήλωσε ότι «με τις σημερινές μας προτάσεις, θα δώσουμε στα κράτη μέλη περαιτέρω ικανότητα να διαχειριστούν αυτήν την κρίση με τακτικό και αποτελεσματικό τρόπο. Θα παραχωρήσουμε δικαιώματα διαμονής, πρόσβαση στην αγορά εργασίας και στέγαση σε άτομα που έχουν ανάγκη και, τέλος, με τις κατευθυντήριες γραμμές θα διασφαλίσουμε ότι όσοι δραπετεύουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία μπορούν να φτάσουν γρήγορα στην ΕΕ, χωρίς να περάσουν από μακροχρόνιες διατυπώσεις στα σύνορα».
Οδηγία Προσωρινής Προστασίας
Από τη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, περισσότεροι από 650.000 άνθρωποι έχουν καταφύγει σε γειτονικά κράτη μέλη της ΕΕ. Η Οδηγία για την Προσωρινή Προστασία σχεδιάστηκε ειδικά για να παρασχεθεί άμεση προστασία στα άτομα που τη χρειάζονται και για να αποφευχθεί η επιβάρυνση των συστημάτων ασύλου των κρατών μελών. Βάσει αυτής της πρότασης, οι Ουκρανοί υπήκοοι και τα άτομα που έχουν κάνει την Ουκρανία σπίτι τους καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους που εκτοπίστηκαν λόγω της σύγκρουσης θα έχουν δικαίωμα προστασίας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι μη Ουκρανοί υπήκοοι που διαμένουν νόμιμα στην Ουκρανία και δεν μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα ή την περιοχή καταγωγής τους, όπως οι αιτούντες άσυλο ή οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας και τα μέλη των οικογενειών τους, θα έχουν επίσης προστασία στην ΕΕ. ‘Αλλοι που βρίσκονταν νόμιμα στην Ουκρανία για σύντομο χρονικό διάστημα και μπορούν να επιστρέψουν με ασφάλεια στη χώρα καταγωγής τους δεν θα εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής αυτής της προστασίας. Ωστόσο, θα πρέπει να επιτρέπεται η πρόσβαση στην ΕΕ για διέλευση πριν από την επιστροφή στις χώρες καταγωγής τους. Δεδομένης της έκτακτης και εξαιρετικής φύσης αυτής της επίθεσης και της κλίμακας των νέων αφίξεων στην ΕΕ, η Οδηγία Προσωρινής Προστασίας προσφέρει την κατάλληλη απάντηση στην παρούσα κατάσταση με:
* Παροχή άμεσης προστασίας και δικαιωμάτων: περιλαμβάνει δικαιώματα διαμονής, πρόσβαση στην αγορά εργασίας, πρόσβαση στη στέγαση, βοήθεια κοινωνικής πρόνοιας, ιατρική ή άλλη βοήθεια και μέσα διαβίωσης. Για τα ασυνόδευτα παιδιά και εφήβους, η προσωρινή προστασία παρέχει δικαίωμα σε νόμιμη κηδεμονία και πρόσβαση στην εκπαίδευση.
* Μείωση της πίεσης στα εθνικά συστήματα ασύλου με τη δημιουργία καθεστώτος προστασίας με μειωμένες διατυπώσεις. Αυτό θα αποτρέψει να επιβαρυνθούν τα εθνικά συστήματα ασύλου και θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να διαχειρίζονται τις αφίξεις με τακτικό και αποτελεσματικό τρόπο, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των διεθνών υποχρεώσεων.
* Ενισχυμένη αλληλεγγύη και κατανομή ευθυνών. Οι κανόνες βάσει της οδηγίας για την προσωρινή προστασία προωθούν την ισορροπία των προσπαθειών μεταξύ των κρατών μελών για τη φιλοξενία εκτοπισθέντων από την Ουκρανία. Μια «πλατφόρμα αλληλεγγύης», την οποία τα κράτη μέλη θα μπορούν να χρησιμοποιούν για να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με την ικανότητα υποδοχής θα συντονίζεται από την Επιτροπή.
* Περαιτέρω υποστήριξη από τους οργανισμούς της ΕΕ: ο Frontex, ο Οργανισμός Ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Europol μπορούν να παράσχουν περαιτέρω επιχειρησιακή υποστήριξη κατόπιν αιτήματος των κρατών μελών για να διασφαλιστεί η ομαλή εφαρμογή αυτής της απόφασης.
Κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση των συνόρων
Οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων διευκρινίζουν τις διευκολύνσεις που παρέχονται στους συνοριοφύλακες των κρατών μελών βάσει των κανόνων της Σένγκεν κατά τη διεξαγωγή συνοριακών ελέγχων.
Οι διαθέσιμες διευκολύνσεις περιλαμβάνουν:
*Απλοποίηση των συνοριακών ελέγχων στα σύνορα της ΕΕ με την Ουκρανία: Σύμφωνα με τους κανόνες της Σένγκεν, οι συνοριοφύλακες μπορούν να χαλαρώσουν προσωρινά τους συνοριακούς ελέγχους σε εξαιρετικές περιπτώσεις για ορισμένες κατηγορίες προσώπων. Οι κατευθυντήριες γραμμές καθορίζουν κριτήρια για να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να αποφασίσουν σε ποιον θα μπορούσε να ισχύει, καλύπτοντας τις ανάγκες ευάλωτων ταξιδιωτών, όπως τα παιδιά. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να εξακριβωθεί η ταυτότητα του ατόμου που φθάνει, θα πρέπει να εφαρμόζεται ο τακτικός συνοριακός έλεγχος. Επιπλέον, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αποφασίσουν να πραγματοποιούν συνοριακούς ελέγχους κατά τη διάρκεια ή μετά τη μεταφορά των ταξιδιωτών σε ασφαλή τοποθεσία και όχι στο σημείο διέλευσης των συνόρων. Αυτά τα δύο μέτρα θα συμβάλουν στη μείωση του χρόνου αναμονής στα σύνορα, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να φτάσουν σε ένα ασφαλές μέρος χωρίς καθυστέρηση.
*Ευελιξία όσον αφορά τους όρους εισόδου: Σύμφωνα με τους κανόνες της Σένγκεν, οι συνοριοφύλακες μπορούν να επιτρέψουν σε υπηκόους τρίτων χωρών να εισέλθουν στην επικράτεια ενός κράτους μέλους για ανθρωπιστικούς λόγους, ακόμη και αν δεν πληρούν όλες τις προϋποθέσεις εισόδου (για παράδειγμα, ακόμη και αν δεν διαθέτουν έγκυρο διαβατήριο ή βίζα μαζί τους). Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να εφαρμόσουν αυτήν την παρέκκλιση για να επιτρέψουν την είσοδο σε όλους όσους φεύγουν από τη σύγκρουση στην Ουκρανία.
*Επιτρέπονται οι διελεύσεις σε προσωρινά σημεία διέλευσης των συνόρων, εκτός των επίσημων συνοριακών σημείων διέλευσης: Αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των καθυστερήσεων στα σύνορα υπό την τρέχουσα κατάσταση, για παράδειγμα σε περίπτωση που οι δρόμοι προς τα επίσημα συνοριακά σημεία διέλευσης είναι αποκλεισμένοι από εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα.
*Εύκολη πρόσβαση για υπηρεσίες διάσωσης και ανθρωπιστική βοήθεια: Τα κράτη μέλη πρέπει να προβούν σε ειδικές ρυθμίσεις για να διευκολύνουν την είσοδο και την έξοδο των υπηρεσιών διάσωσης, της αστυνομίας και της πυροσβεστικής, μεταξύ άλλων για την παροχή ιατρικής βοήθειας, τροφής και νερού σε άτομα που περιμένουν να περάσουν τα σύνορα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να δημιουργήσουν ειδικές λωρίδες στα συνοριακά σημεία διέλευσης για να εξασφαλίσουν την πρόσβαση και την επιστροφή των οργανισμών που παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια σε άτομα στην Ουκρανία.
*Προσωπικά αντικείμενα και κατοικίδια: Όσοι εκτοπίστηκαν από την Ουκρανία μπορούν να φέρουν προσωπικά αντικείμενα χωρίς τελωνειακούς δασμούς. Οι οδηγίες διευκρινίζουν επίσης τις διευκολύνσεις που είναι διαθέσιμες για όσους έρχονται με τα κατοικίδιά τους.
Μόλις εγκριθεί, η προσωρινή προστασία θα αρχίσει να εφαρμόζεται αμέσως και θα ισχύει για 1 έτος. Η περίοδος αυτή παρατείνεται αυτόματα ανά έξι μήνες για ένα ακόμη έτος.
Η Επιτροπή μπορεί να προτείνει ανά πάσα στιγμή στο Συμβούλιο τον τερματισμό της προσωρινής προστασίας, με βάση το γεγονός ότι η κατάσταση στην Ουκρανία επιτρέπει την ασφαλή και διαρκή επιστροφή όσων έχουν λάβει προσωρινή προστασία ή την παράτασή της κατά ένα ακόμη έτος.
