Από τις τροπικές θάλασσες μέχρι τις πολικές περιοχές, η εικόνα των ωκεανών παρουσιάζει ολοένα και μεγαλύτερη επιδείνωση.
Στην ένατη ετήσια έκθεσή της για την κατάσταση των θαλασσών, που δόθηκε σήμερα Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου στη δημοσιότητα, η υπηρεσία Copernicus Marine κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, υπογραμμίζοντας ότι η διαδικασία υποβάθμισης επιταχύνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς.
Η παρακολούθηση αυτής της επιτάχυνσης αποτέλεσε αντικείμενο ενδελεχούς ανάλυσης το τελευταίο έτος από τον οργανισμό Mercator Ocean International, ο οποίος κάθε χρόνο συγκεντρώνει τα δεδομένα της ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας για τις θάλασσες και τα παρουσιάζει σε μια συνολική μελέτη. Όπως τόνισε η υπεύθυνη της έρευνας, Καρίνα φον Σούκμαν, η φετινή μελέτη «αναδεικνύει γεγονότα χωρίς προηγούμενο, τάσεις που ενισχύονται ταχύτατα και επιπτώσεις όλο και πιο έντονες στα θαλάσσια οικοσυστήματα αλλά και στις κοινωνίες».
Από την πλευρά του, ο γενικός διευθυντής του οργανισμού, Πιερ Μπαουρέλ, προειδοποίησε πως «βρισκόμαστε επικίνδυνα κοντά στα πλανητικά όρια» και επισήμανε ότι σήμερα κάθε τμήμα του ωκεανού πλήττεται από μια τριπλή κρίση: την κλιματική αλλαγή, την απώλεια βιοποικιλότητας και την εκτεταμένη ρύπανση, με κυριότερο παράγοντα τα πλαστικά απορρίμματα.
Η υπερθέρμανση των θαλασσών έχει ήδη σοβαρές επιπτώσεις, ευνοώντας την εξάπλωση εισβολικών ειδών και απειλώντας τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και την αλιευτική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στη Μεσόγειο. Από τον Μάιο του 2022 έως τις αρχές του 2023, η περιοχή γνώρισε το μεγαλύτερης διάρκειας κύμα καύσωνα των τελευταίων σαράντα ετών, με θερμοκρασίες επιφανείας έως και 4,3 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο.
Οι επιστήμονες μελέτησαν τις συνέπειες αυτού του φαινομένου σε δύο είδη: το μπλε καβούρι του Ατλαντικού και τον γενειοφόρο πυροσκώληκα (Hermodice carunculata). Στο δέλτα του Πάδου, η μαζική αύξηση του πληθυσμού του μπλε καβουριού, που τρέφεται με μαλάκια, οδήγησε σε καταστροφικές μειώσεις στην παραγωγή μυδιών – έως και 100% σε ορισμένες περιοχές μέσα στο 2023. Το συγκεκριμένο είδος, ευνοημένο από τις υψηλές θερμοκρασίες, εξελίσσεται σε σοβαρή απειλή για τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Αντίστοιχα, ο γενειοφόρος πυροσκώληκας – ένα ενδημικό είδος της Μεσογείου που μπορεί να φθάσει τα 70 εκατοστά και να ζήσει έως και 9 χρόνια – πολλαπλασιάστηκε χάρη στη θερμική άνοδο των υδάτων. Με τις δηλητηριώδεις τρίχες του προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην παραδοσιακή αλιεία της Σικελίας, καταστρέφοντας δολώματα, σκίζοντας πετονιές και αλλοιώνοντας τα ψάρια που αλιεύονται, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται η εμπορική τους αξία. Οι συντάκτες της έκθεσης τονίζουν πως το σκουλήκι αυτό δεν απειλεί μόνο την οικολογική ισορροπία αλλά και την οικονομική βιωσιμότητα των αλιευτικών κοινοτήτων, ζητώντας άμεσες στρατηγικές διαχείρισης για τον περιορισμό της εξάπλωσής του.
Πέραν των εισβολικών ειδών, η φετινή έκθεση του Copernicus Marine φέρνει στο προσκήνιο και άλλα μείζονα ζητήματα, όπως η οξίνιση των ωκεανών, η αυξανόμενη ρύπανση από πλαστικά και η σταθερή μείωση των θαλάσσιων πάγων. «Κάθε μέρος του ωκεανού βρίσκεται πλέον αντιμέτωπο με την τριπλή πλανητική κρίση: κλιματική αλλαγή, απώλεια βιοποικιλότητας και ρύπανση», υπογράμμισε ο Πιερ Μπαουρέλ στην παρουσίαση της έκθεσης μέσω τηλεδιάσκεψης.
