Το νέο σχέδιο των ΗΠΑ για τη Γάζα επιχειρεί να δημιουργήσει σταθερότητα και ασφάλεια μετά από χρόνια συγκρούσεων, προτείνοντας μια «πράσινη ζώνη» όπου διεθνείς και ισραηλινές δυνάμεις θα επιβλέπουν την ανοικοδόμηση και την προστασία των πολιτών. Η προσέγγιση αυτή ευθυγραμμίζεται με την πάγια θέση του Ισραήλ ότι η περιοχή χρειάζεται αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας πριν οποιαδήποτε πολιτική μετάβαση. Σε μια περίοδο όπου η Χαμάς παραμένει ενεργή σε τμήματα της Γάζας, το σχέδιο στοχεύει να αποτρέψει την επανεμφάνιση ένοπλων ομάδων και να δημιουργήσει τις συνθήκες για μακροπρόθεσμη ειρήνη και σταδιακή βελτίωση της ζωής των Παλαιστινίων.
Οι ΗΠΑ σχεδιάζουν τη μακροπρόθεσμη διαίρεση της Γάζας σε μια «πράσινη ζώνη» υπό ισραηλινό και διεθνή στρατιωτικό έλεγχο, όπου θα ξεκινήσει η ανοικοδόμηση, και μια «κόκκινη ζώνη» που θα παραμείνει ερείπια.
Ξένες δυνάμεις θα αναπτυχθούν αρχικά μαζί με Ισραηλινούς στρατιώτες στην ανατολική Γάζα, αφήνοντας την κατεστραμμένη λωρίδα χωρισμένη από την τρέχουσα «κίτρινη γραμμή» που ελέγχεται από το Ισραήλ, σύμφωνα με στρατιωτικά έγγραφα των ΗΠΑ που είδε ο Guardian και πηγές που ενημερώθηκαν για τα αμερικανικά σχέδια.
Πώς το σχέδιο των ΗΠΑ διαιρεί τη Λωρίδα της Γάζας
Τα σχέδια του αμερικανικού στρατού εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη δέσμευση της Ουάσιγκτον να μετατρέψει την εκεχειρία που ανακοινώθηκε τον περασμένο μήνα σε μια διαρκή πολιτική λύση με παλαιστινιακή κυριαρχία σε όλη τη Γάζα, όπως είχε υποσχεθεί ο Ντόναλντ Τραμπ.
Τα σχέδια για το μέλλον της Γάζας αλλάζουν με ιλιγγιώδη ρυθμό, αντανακλώντας μια χαοτική, αυτοσχέδια προσέγγιση για την επίλυση μιας από τις πιο περίπλοκες και δυσεπίλυτες συγκρούσεις στον κόσμο και την παροχή βοήθειας, συμπεριλαμβανομένων τροφίμων και στέγης, σε 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιους.
Μετά από εβδομάδες κατά τις οποίες οι ΗΠΑ προώθησαν την ανοικοδόμηση με τη μορφή περιφραγμένων καταυλισμών για μικρές ομάδες Παλαιστινίων, που αναφέρονται ως «εναλλακτικές ασφαλείς κοινότητες» (ASC), τα σχέδια αυτά εγκαταλείφθηκαν αυτή την εβδομάδα, σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο.
«Αυτή είναι μια στιγμιαία εικόνα ενός σχεδίου που προτάθηκε σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή», δήλωσε ο Αμερικανός αξιωματούχος. «Έχουν ήδη προχωρήσει πέρα από αυτό». Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, οι οποίες έχουν επανειλημμένα εκφράσει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με το μοντέλο ASC, δήλωσαν την Παρασκευή ότι δεν έχουν ακόμη ενημερωθεί για την αλλαγή των σχεδίων.
Χωρίς ένα εφαρμόσιμο σχέδιο για μια διεθνή ειρηνευτική δύναμη, την απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων και την ανασυγκρότηση σε μεγάλη κλίμακα, η Γάζα κινδυνεύει να περιπέσει σε αβεβαιότητα μετά από δύο χρόνια καταστροφικού πολέμου.
Οι μεσολαβητές έχουν προειδοποιήσει για μια κατάσταση που «δεν είναι πόλεμος αλλά ούτε και ειρήνη» σε μια διαιρεμένη Γάζα, με τακτικές ισραηλινές επιθέσεις, μια εδραιωμένη κατοχή, χωρίς παλαιστινιακή αυτοδιοίκηση και περιορισμένη ανοικοδόμηση παλαιστινιακών σπιτιών και κοινοτήτων.
Η δημιουργία μιας διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης (ISF) αποτελεί τη βάση του «ειρηνευτικού σχεδίου» 20 σημείων του Τραμπ. Οι ΗΠΑ ελπίζουν ότι ένα σχέδιο ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που θα δίνει στη δύναμη αυτή επίσημη εντολή θα ψηφιστεί στις αρχές της επόμενης εβδομάδας και αναμένουν να καθοριστούν στη συνέχεια οι λεπτομέρειες σχετικά με τη δέσμευση στρατευμάτων.
«Το πρώτο βήμα είναι να πετύχουμε την απόφαση», δήλωσε ο Αμερικανός αξιωματούχος. «Οι χώρες δεν θα αναλάβουν δεσμεύσεις μέχρι να δουν το κείμενο που θα έχει εγκριθεί».
Ο Τραμπ έχει αποκλείσει την αποστολή Αμερικανών στρατιωτών στην περιοχή για να προετοιμάσουν το έδαφος για την αποχώρηση των Ισραηλινών ή τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης. «Οι ΗΠΑ έχουν καταστήσει σαφές ότι θέλουν να καθορίσουν το όραμα και όχι να πληρώσουν για αυτό», δήλωσε μια διπλωματική πηγή.
Η εκτεταμένη καταστροφή σε όλη τη Λωρίδα της Γάζας έχει δημιουργήσει περισσότερα από 61 εκατομμύρια τόνους συντρίμμια
Τα σχέδια
Νωρίτερα αυτό το μήνα, η περιφερειακή στρατιωτική διοίκηση Centcom των ΗΠΑ κατάρτισε σχέδια για την τοποθέτηση ευρωπαϊκών δυνάμεων –συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων Βρετανών, Γάλλων και Γερμανών στρατιωτών– στον πυρήνα της ISF, όπως δείχνουν έγγραφα που έχει δει ο Guardian.
Αυτά περιλαμβάνουν έως και 1.500 στρατιώτες πεζικού από το Ηνωμένο Βασίλειο, με εξειδίκευση στην εξουδετέρωση βομβών και στρατιωτικούς γιατρούς, καθώς και έως και 1.000 Γάλλους στρατιώτες για την εκκαθάριση των δρόμων και την ασφάλεια.
Οι ΗΠΑ ήθελαν επίσης στρατιώτες από τη Γερμανία, την Ολλανδία και τις σκανδιναβικές χώρες για να αναλάβουν τα πεδία νοσοκομεία και υλικοτεχνική υποστήριξη.
Μια πηγή χαρακτήρισε αυτά τα σχέδια «παραληρητικά». Μετά από μακρές αποστολές στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, πολύ λίγοι Ευρωπαίοι ηγέτες θα ήταν διατεθειμένοι να διακινδυνεύσουν τη ζωή των στρατιωτών τους στη Γάζα, αν και έχουν δεσμευτεί να προσφέρουν άλλη μορφή υποστήριξης. Μόνο η Ιταλία έχει μιλήσει για πιθανή συνεισφορά στρατευμάτων.
Τα έγγραφα είχαν χαρακτηριστεί ως μη απόρρητα, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι ΗΠΑ δεν θεωρούσαν τα στρατιωτικά σχέδια ως ιδιαίτερα ευαίσθητα.
Τα στοιχεία που περιείχαν τα έγγραφα είχαν «πολλές ανακρίβειες» και η Ουάσινγκτον δεν περίμενε ότι οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα αποτελούσαν τον πυρήνα της ISF, δήλωσε ένας αξιωματούχος των ΗΠΑ, προσθέτοντας ότι ο σχεδιασμός για τη Γάζα προχωρούσε γρήγορα.
«Είναι πολύ δυναμική. Είναι πολύ ρευστή», αναγνώρισε ο Αμερικανός αξιωματούχος. «Υπάρχουν μόνο λίγα άτομα που πραγματικά κατανοούν και έχουν τον έλεγχο αυτής της υπόθεσης», επεσήμανε.
Η Ιορδανία επίσης αναφερόταν ως πιθανή για να συνεισφέρει εκατοντάδες ελαφρά στρατεύματα και έως 3.000 αστυνομικούς, παρόλο που ο βασιλιάς Αμπντουλάχ έχει αποκλείσει ρητά την αποστολή στρατευμάτων, επειδή η χώρα του είναι «πολιτικά πολύ κοντά» στη Γάζα.
Περισσότεροι από τους μισούς Ιορδανούς είναι παλαιστινιακής καταγωγής, και η συμφωνία να αστυνομεύουν τα ερείπια του εδάφους σε συντονισμό με τις ισραηλινές δυνάμεις θα αποτελούσε μια εξαιρετικά αντιδημοφιλή απειλή για την εθνική ασφάλεια της Ιορδανίας.
Μέχρι την Πέμπτη, ο αμερικανικός στρατός αναμενόταν να λάβει σημαντικές συνεισφορές από μια ευρεία ομάδα που περιγράφεται ως «ΝΑΤΟ και εταίροι», η οποία περιλαμβάνει χώρες από την Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή.
Οι στρατιώτες μόνο στην πράσινη ζώνη
Το «σχέδιο επιχειρήσεων» των ΗΠΑ για την ISF ορίζει ότι οι στρατιώτες θα υπηρετούν «μόνο στην πράσινη ζώνη». Οι ΗΠΑ προβλέπουν την «αρχική μικρή» ανάπτυξη σε μια περιορισμένη περιοχή με μερικές εκατοντάδες στρατιώτες, και στη συνέχεια την σταδιακή επέκταση σε πλήρη δύναμη 20.000 στρατιωτών σε ολόκληρη την περιοχή.
Δεν θα λειτουργήσει στη δυτική πλευρά της «κίτρινης γραμμής», όπου η Χαμάς επανακτά τον έλεγχο. «Δεν θα φύγετε από την πράσινη ζώνη», δήλωσε ο Αμερικανός αξιωματούχος.
Ένα άλλο έγγραφο περιγράφει τα σχέδια για την τοποθέτηση ξένων στρατιωτών στα σημεία διέλευσης κατά μήκος της γραμμής ελέγχου μετά την «ενσωμάτωσή» τους με τις ισραηλινές δυνάμεις που σταθμεύουν κατά μήκος της, μια αποστολή που πιθανόν θα ανησυχήσει τις χώρες που ενδέχεται να συνεισφέρουν στρατεύματα.
Είναι επιφυλακτικές ως προς το ενδεχόμενο να βρεθούν στο σταυροδρόμι μεταξύ της Χαμάς και των ισραηλινών στρατιωτών, και τα σύνορα είναι συνήθως πιθανά σημεία ανάφλεξης. Φοβούνται επίσης ότι θα ανοίξουν το δρόμο για κατηγορίες ότι η ISF υποστηρίζει τη συνεχιζόμενη ισραηλινή κατοχή της Γάζας.
Ο ισραηλινός στρατός θα «εξετάσει τις συνθήκες για την απόσυρση» σε μεταγενέστερο στάδιο, όταν θα έχει εξασφαλιστεί η διεθνής ασφάλεια, αναφέρει το σχέδιο, χωρίς να καθορίζει χρονοδιάγραμμα.
Η επανένωση της Γάζας αποτελεί μέρος μιας διαδικασίας «μετακίνησης προς τη σταθεροποίηση και τη διαρκή ειρήνη και τη μετάβαση σε πολιτική διακυβέρνηση», δήλωσε ο Αμερικανός αξιωματούχος, αλλά πρόσθεσε ότι είναι αδύνατο να καθοριστεί η ημερομηνία κατά την οποία θα συμβεί αυτό.
Το σχέδιο του Τραμπ περιγράφει μια νέα παλαιστινιακή αστυνομική δύναμη ως «τη μακροπρόθεσμη λύση για την εσωτερική ασφάλεια» της Γάζας, αλλά οι Αμερικανοί, της έχουν αναθέσει μόνο έναν περιορισμένο ρόλο. Το σχέδιο προβλέπει την αρχική πρόσληψη 200 νεοσυλλέκτων, που θα αυξηθούν σε ένα χρόνο σε δύναμη 3.000 έως 4.000 αξιωματικών, που αντιστοιχεί μόνο στο ένα πέμπτο της προγραμματισμένης ανάπτυξης δυνάμεων ασφαλείας.
Ανασυγκρότηση
Οι ΗΠΑ θεωρούν επίσης την ανασυγκρότηση εντός της «πράσινης ζώνης» ως μέρος μιας ασαφούς πορείας προς την επανένωση της Γάζας, πείθοντας τους Παλαιστίνιους πολίτες να περάσουν την γραμμή του ισραηλινού ελέγχου.
«Καθώς τα πράγματα εξελίσσονται και δημιουργούνται οι συνθήκες για σημαντική πρόοδο στην ανασυγκρότηση, οι πολίτες της Γάζας θα μετακινηθούν εκεί και θα αρχίσουν να ευημερούν», δήλωσε ο Αμερικανός αξιωματούχος. «Οι άνθρωποι θα πουν: «Ναι, αυτό θέλουμε», και έτσι θα εξελιχθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Κανείς δεν μιλάει για στρατιωτική επιχείρηση για να το επιβάλει».
Ωστόσο, ακόμη και η οριοθέτηση μιας «πράσινης ζώνης» στη Γάζα ενέχει τον κίνδυνο να συγκριθεί με το Ιράκ και το Αφγανιστάν, όπου η φράση έγινε συνώνυμη με τις στρατιωτικές αποτυχίες των ΗΠΑ.
Στη Βαγδάτη και στη Καμπούλ, οι πράσινες ζώνες ήταν θύλακες περιτριγυρισμένοι από τσιμεντένια αντιεκρηκτικά φράγματα, όπου οι δυτικές δυνάμεις και οι τοπικοί σύμμαχοί τους κατέφυγαν για να γλιτώσουν από τη βία που οι ίδιες είχαν εξαπολύσει στις κοινότητες γύρω τους.
Το σχέδιο να χρησιμοποιηθεί η βοήθεια για να δελεαστεί ο πληθυσμός της Γάζας να μετακινηθεί σε μια περιοχή υπό ισραηλινό έλεγχο, μετά από δύο χρόνια πολέμου που θεωρήθηκε γενοκτονία από μια επιτροπή του ΟΗΕ, θυμίζει άλλες καταστροφικές πολιτικές των ΗΠΑ από εκείνες τις συγκρούσεις.
Περίπου μια δεκαετία πριν οι Ταλιμπάν καταλάβουν την Καμπούλ, οι ΗΠΑ ισχυρίστηκαν ότι έφερναν «κυβέρνηση σε κουτί» στο νότιο Χελμάντ για να κερδίσουν την υποστήριξη των πολιτών. Η επαρχία παρέμεινε προπύργιο των ανταρτών.
Το σχέδιο του Τραμπ δεσμεύεται για την αποστρατιωτικοποίηση των παλαιστινιακών φατριών στη Γάζα και την τελική αποχώρηση του Ισραήλ σε μια «ζώνη ασφαλείας» που θα διαμορφωθεί σε παλαιστινιακό έδαφος. Αυτό θα διευκολυνθεί από την ISF και θα επιτρέψει την έναρξη της ανοικοδόμησης «προς όφελος του λαού της Γάζας».
Η ανάγκη για ανασυγκρότηση είναι επείγουσα, καθώς πάνω από το 80% των κτιρίων στη Γάζα έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί από τον πόλεμο, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν όλων των σχολείων και των νοσοκομείων, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.
Πάνω από ένα μήνα μετά την κατάπαυση του πυρός, το Ισραήλ συνεχίζει να περιορίζει τις αποστολές βοήθειας στη Γάζα, απαγορεύοντας ακόμη και βασικά είδη, όπως σκελετούς σκηνών, τα οποία χαρακτηρίζει ως «διπλής χρήσης», επειδή, όπως ισχυρίζεται, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς.
Σχεδόν 1,5 εκατομμύριο Παλαιστίνιοι περιμένουν είδη πρώτης ανάγκης για στέγαση, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες ζουν σε σκηνές χωρίς πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως καθαρό νερό. Σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός –πάνω από 2 εκατομμύρια άνθρωποι– είναι στριμωγμένος στην κόκκινη ζώνη, μια λωρίδα κατά μήκος της ακτής που καλύπτει λιγότερο από το ήμισυ της έκτασης της Γάζας.
