Για δεκαετίες μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε βασιζόμενη στη νεανική αγορά, με εταιρείες που παρήγαγαν παιχνίδια, σχολικά είδη, και παιδικά τρόφιμα να ευημερούν. Ωστόσο, τα παιδιά του «baby boom» έχουν πλέον μεγαλώσει, και η Ελλάδα αντιμετωπίζει ένα νέο δημογραφικό τοπίο.
Η μείωση των γεννήσεων και η αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων έχουν ανατρέψει τις ισορροπίες. Ο πληθυσμός της Ελλάδας, που το 2011 αριθμούσε περίπου 11,1 εκατομμύρια, αναμένεται να συρρικνωθεί στα 8,8 εκατομμύρια έως το 2050. Παράλληλα, το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών θα αυξηθεί από 25,4% σε 35%, ενώ οι πολίτες άνω των 75 ετών θα ξεπεράσουν το 1,8 εκατομμύριο.
Οι επιχειρήσεις προσαρμόζονται
Αναγνωρίζοντας τη νέα πραγματικότητα, πολλές εταιρείες τροποποιούν τη στρατηγική τους για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του γηράσκοντος πληθυσμού. Μεγάλες αλυσίδες λιανεμπορίου, οι οποίες ξεκίνησαν με παιδικά προϊόντα, επεκτείνονται πλέον σε είδη διακόσμησης, έπιπλα και οικιακές συσκευές. Ακόμα και εταιρείες παιχνιδιών στρέφονται στο ενήλικο κοινό, ενώ οι τράπεζες προσαρμόζουν τις υπηρεσίες τους ώστε να ανταποκρίνονται σε ένα δημογραφικά διαφοροποιημένο πελατολόγιο.
Ο γενικός διευθυντής της Ένωσης Σουπερμάρκετ Ελλάδος (ΕΣΕ), Απόστολος Πεταλάς, επισημαίνει ότι η υπογεννητικότητα έχει επηρεάσει αρνητικά την αγορά παιχνιδιών και παιδικών ειδών. Ωστόσο, προς το παρόν, η κατανάλωση διατηρείται λόγω του τουρισμού.
Αλλάχει το target group
Η γήρανση του πληθυσμού δημιουργεί νέες προοπτικές στην αγορά. Η ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες που απευθύνονται σε ηλικιωμένους – όπως ειδικά σχεδιασμένα έπιπλα, ιατρικός εξοπλισμός και υπηρεσίες φροντίδας – αυξάνεται σταθερά. Η αγορά προϊόντων υγιεινής για ηλικιωμένους έχει ήδη αναπτυχθεί, ενώ εταιρείες που ξεκίνησαν με παιδικά είδη, όπως πάνες μωρών, έχουν επεκτείνει τις δραστηριότητές τους σε προϊόντα για ενήλικες και κατοικίδια.
Ο κλάδος των κατοικίδιων παρουσιάζει επίσης εντυπωσιακή ανάπτυξη. Το φαινόμενο «pet booming», που εντάθηκε μετά την πανδημία, έχει αυξήσει τον κύκλο εργασιών των προϊόντων για κατοικίδια στα 550 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, με ασφαλιστικές εταιρείες να προσφέρουν πλέον ειδικά πακέτα για τα ζώα συντροφιάς.
Πρόκληση ή ευκαιρία;
Παρότι η γήρανση του πληθυσμού παρουσιάζεται συχνά ως απειλή για την οικονομία, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν πρόκειται για αμετάκλητη καταστροφή. Ο Βύρων Κοτζαμάνης, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών, τονίζει ότι η οικονομική επιβράδυνση δεν είναι αναπόφευκτη, αλλά απαιτεί στρατηγική αντιμετώπιση.
Η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει το παράδειγμα της Ιαπωνίας, που παρά τη δημογραφική της γήρανση έχει πετύχει αύξηση του ΑΕΠ, ή της Ιταλίας, όπου η «ασημένια οικονομία» συνεισφέρει 43,4 δισ. ευρώ ετησίως. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι απαραίτητη η χάραξη πολιτικών που θα ενισχύσουν την απασχόληση, θα προσελκύσουν μετανάστες και θα αυξήσουν την παραγωγικότητα.
Η δημογραφική αλλαγή αποτελεί πρόκληση, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία για την αναδιαμόρφωση της ελληνικής οικονομίας σε νέα, πιο βιώσιμα θεμέλια.
