Σε ολόκληρη την Ευρώπη, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, οι κυβερνήσεις υιοθετούν μια πιο αυστηρή στάση απέναντι στη διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης.Αν και η στροφή αυτή δεν έχει προκαλέσει την ίδια αναταραχή που χαρακτήρισε τα μέτρα του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, πολλοί παρατηρητές τη θεωρούν βαθιά ριζωμένη και πιθανότατα μόνιμη, σύμφωνα με τους New York Times.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι κεντρώες και οι συντηρητικές δυνάμεις συμμαχούν για να διευκολύνουν τις διαδικασίες επιστροφής όσων δεν πληρούν τα κριτήρια ασύλου. Το παράδειγμα της Δανίας, με την ιδιαίτερα περιοριστική πολιτική της στους πρόσφυγες, προβάλλεται ολοένα και περισσότερο ως πρότυπο που άλλες χώρες επιθυμούν να ακολουθήσουν.
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί επεξεργάζονται νέες κατευθυντήριες γραμμές που θα επιτρέπουν τη μεταφορά αιτούντων άσυλο σε τρίτες χώρες. Παράλληλα, η Ε.Ε. έχει υπογράψει συμφωνία για την ανάπτυξη συνοριακών δυνάμεων στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, που δεν ανήκει στο μπλοκ, ώστε να ενισχυθεί ο έλεγχος των μεταναστευτικών διαδρομών.
Η στροφή αυτή αντανακλά την πίεση από μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος, που τάσσεται υπέρ πιο περιοριστικών πολιτικών, με αφορμή το κύμα αφίξεων προσφύγων από τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν πριν από σχεδόν μια δεκαετία.
Παρότι οι αφίξεις μειώθηκαν σημαντικά μετά την πανδημία, η μετανάστευση εξακολουθεί να καταγράφεται σε υψηλά επίπεδα σε ορισμένες περιοχές. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία της Frontex, η είσοδος μεταναστών μειώθηκε κατά περίπου 20% τους πρώτους πέντε μήνες του 2025, ενώ οι απελάσεις αυξάνονται σταδιακά.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε πρόσφατα την ανάγκη περαιτέρω ενίσχυσης της προστασίας των εξωτερικών συνόρων, καθώς οι αφίξεις από τη Λιβύη προς την Ελλάδα αυξάνονται σημαντικά.
Η Δανία, υπό την πρωθυπουργό Μέτε Φρεντέρικσεν, εφαρμόζει πολιτική σχεδόν μηδενικής αποδοχής νέων προσφύγων. Στη Γερμανία, ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς χαρακτήρισε το δανέζικο μοντέλο «παράδειγμα» για όλη την Ευρώπη.
Η Φρεντέρικσεν και η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι δημοσιοποίησαν κοινή επιστολή με την οποία εκφράζουν την άποψη ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων περιορίζει υπερβολικά την ευχέρεια των κρατών να αποφασίζουν ποιος μπορεί να παραμείνει ή να επιστραφεί. Την επιστολή αυτή υπέγραψαν επίσης ηγέτες από την Αυστρία, το Βέλγιο, την Πολωνία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Τσεχία.
Η Μελόνι επισήμανε ότι η συμμετοχή πολιτικών αρχηγών από διαφορετικούς χώρους αποδεικνύει πως η ανησυχία για το μεταναστευτικό διαπερνά ιδεολογικές γραμμές.
Στη Γερμανία έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή έλεγχοι στα χερσαία σύνορα, προκαλώντας επικρίσεις ότι υπονομεύεται η ελευθερία μετακίνησης στο εσωτερικό της Ε.Ε.
Στην Πολωνία, οι αρχές ανέστειλαν τα δικαιώματα ασύλου στα σύνορα με τη Λευκορωσία, κατηγορώντας τη Μόσχα και το Μινσκ ότι οργανώνουν τις μεταναστευτικές ροές με στόχο την αποσταθεροποίηση της περιοχής.
