Η Ευρωπαϊκή Ένωση σηκώνει ασπίδα απέναντι στη Ρωσία, παρουσιάζοντας τον νέο «Οδικό Χάρτη Αμυντικής Ετοιμότητας 2030». Το σχέδιο προβλέπει ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, κοινές αγορές όπλων, αντι-drone συστήματα και δημιουργία ενός πολυεπίπεδου «τείχους» προστασίας στην ανατολική πτέρυγα της Ευρώπης. Στόχος: μια στρατιωτικά αυτόνομη και έτοιμη ΕΕ έως το 2030, ικανή να αποτρέπει κάθε επιθετικότητα του Κρεμλίνου.
Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν πέντε χρόνια για να προετοιμαστούν για πόλεμο, σύμφωνα με το στρατιωτικό σχέδιο που θα παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την Πέμπτη και το οποίο περιήλθε σε γνώση του POLITICO.
«Μέχρι το 2030, η Ευρώπη πρέπει να διαθέτει μια επαρκώς ισχυρή αμυντική στάση, ικανή να αποτρέπει με αξιοπιστία τους αντιπάλους της και να ανταποκρίνεται σε οποιαδήποτε επιθετικότητα», αναφέρει το προσχέδιο του σχεδίου, το οποίο θα συζητηθεί το βράδυ της Τετάρτης από τους υπουργούς Άμυνας προτού παρουσιαστεί στο Κολέγιο των Επιτρόπων την Πέμπτη.
Αντι-drone πρωτοβουλία
Παράλληλα, σύμφωνα με έγγραφο που είδε το Reuters, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει την Πέμπτη τη δημιουργία μιας νέας αντι-drone πρωτοβουλίας, η οποία θα πρέπει να είναι πλήρως λειτουργική έως το τέλος του 2027.
Η πρόταση, που αναμένεται να ενταχθεί στον οδικό χάρτη αμυντικής πολιτικής ο οποίος θα παρουσιαστεί την Πέμπτη, προβλέπει ότι οι νέες αντι-drone δυνατότητες θα πρέπει να έχουν αρχική επιχειρησιακή ικανότητα έως το τέλος του επόμενου έτους και να είναι πλήρως επιχειρησιακές έως το 2027, σύμφωνα με το προσχέδιο του εγγράφου.
Το τελικό κείμενο θα τεθεί υπόψη των ηγετών της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα.
Ο «Οδικός Χάρτης Αμυντικής Ετοιμότητας 2030» αποτελεί ένδειξη του διευρυνόμενου ρόλου της ΕΕ στα στρατιωτικά ζητήματα, ως αντίδραση στον πόλεμο του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία και στην αβέβαιη στάση του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, απέναντι στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.
«Μια στρατιωτικοποιημένη Ρωσία συνιστά διαρκή απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια στο ορατό μέλλον», αναφέρει το έγγραφο, το οποίο είχε αποκαλύψει πρώτο το Bloomberg.
Παρότι οι χώρες της ΕΕ αυξάνουν ταχύτατα τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς, μεγάλο μέρος αυτών των δαπανών παραμένει σε εθνικό επίπεδο, γεγονός που οδηγεί σε κατακερματισμό, αύξηση κόστους και έλλειψη διαλειτουργικότητας, σύμφωνα με το 16σέλιδο έγγραφο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί τις κυβερνήσεις να προχωρήσουν σε κοινές αγορές όπλων, θέτοντας στόχο τουλάχιστον το 40% των αμυντικών προμηθειών να αποτελούν κοινοπραξίες έως το τέλος του 2027, ποσοστό διπλάσιο από το σημερινό, που δεν ξεπερνά το 20%.
Ο οδικός χάρτης θέτει επίσης στόχους ώστε τουλάχιστον το 55% των αγορών οπλισμού να προέρχεται από ευρωπαϊκές και ουκρανικές εταιρείες έως το 2028, και τουλάχιστον το 60% έως το 2030.
Οι προτεραιότητες
Ένας από τους βασικούς στόχους του σχεδίου είναι να καλυφθούν τα κενά της ΕΕ σε εννέα τομείς: αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, υποστηρικτικά μέσα (enablers), στρατιωτική κινητικότητα, συστήματα πυροβολικού, τεχνητή νοημοσύνη και κυβερνοάμυνα, πύραυλοι και πυρομαχικά, μη επανδρωμένα και αντιαντιαεροπορικά συστήματα (drones και anti-drones), χερσαία μάχη και ναυτική άμυνα.
Το σχέδιο αναφέρεται επίσης στη στρατιωτική ετοιμότητα και στον ρόλο της Ουκρανίας, η οποία, σύμφωνα με το κείμενο, θα πρέπει να είναι ισχυρά εξοπλισμένη ώστε να μετατραπεί σε ένα «ατσάλινο σκαντζόχοιρο», ικανό να αποτρέπει τη ρωσική επιθετικότητα.
Το έγγραφο περιλαμβάνει ακόμη χρονοδιαγράμματα για τρία βασικά έργα: το Eastern Flank Watch, που θα ενοποιήσει τα συστήματα χερσαίας άμυνας με την αντιαεροπορική και την αντι-drone άμυνα για την καλύτερη προστασία των ανατολικών χωρών, το European Air Shield, για τη δημιουργία πολυεπίπεδου συστήματος αεράμυνας και το Defence Space Shield, το οποίο θα προστατεύει τα διαστημικά περιουσιακά στοιχεία της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ελπίζει ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα εγκρίνουν τα τρία αυτά έργα έως το τέλος του έτους.
Σύμφωνα με το προσχέδιο του οδικού χάρτη, προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι έτοιμη έως το 2030, τα έργα σε όλους τους τομείς προτεραιότητας θα πρέπει να έχουν εκκινήσει το πρώτο εξάμηνο του 2026. Έως το τέλος του 2028, θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί τα σχέδια, οι συμβάσεις και η χρηματοδότηση για την κάλυψη των πιο βασικών κενών.
Η Επιτροπή σκοπεύει, επίσης, να χαρτογραφήσει τη δυνατότητα της βιομηχανικής παραγωγής που απαιτείται για την κάλυψη των ελλείψεων, καθώς και να εντοπίσει κινδύνους και «στενώσεις» στις αλυσίδες εφοδιασμού κρίσιμων πρώτων υλών. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία παραδοσιακά διστάζει να κοινοποιήσει λεπτομέρειες σχετικά με την παραγωγή και τις εφοδιαστικές της αλυσίδες στις Βρυξέλλες.
Χρηματοδότηση
Το έγγραφο αναφέρει ότι η ΕΕ θα συμβάλει στην κινητοποίηση έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ για αμυντικές δαπάνες, συμπεριλαμβανομέου του προγράμματος SAFE (loans-for-weapons) ύψους 150 δισ. ευρώ, του Ευρωπαϊκού Αμυντικού Βιομηχανικού Προγράμματος ύψους 1,5 δισ. ευρώ, το οποίο βρίσκεται ακόμη υπό διαπραγμάτευση, του Ευρωπαϊκού Αμυντικού Ταμείου και, μετά το 2027, του επόμενου πολυετούς προϋπολογισμού της ΕΕ.
Το κείμενο επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη θα παραμείνουν κυρίαρχα στον τομέα της εθνικής τους άμυνας, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως «τα κράτη μέλη είναι και θα παραμείνουν κυρίαρχα όσον αφορά την εθνική τους άμυνα».
Ωστόσο, παρά τη συγκεκριμένη διαβεβαίωση, ορισμένες χώρες εκφράζουν επιφυλάξεις για τον αυξημένο ρόλο της ΕΕ στην άμυνα, έναν τομέα που παραδοσιακά θεωρείται αρμοδιότητα των εθνικών κυβερνήσεων.
Όπως σημειώνει η Γερμανία στη δική της επίσημη συμβολή στον οδικό χάρτη «Ετοιμότητα 2030»: «Ο υπέρτατος στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να εκπληρώνουν τους εθνικούς και διεθνείς στόχους αμυντικών ικανοτήτων τους».
Η πρόταση της Σουηδίας, που διανεμήθηκε μεταξύ των διπλωματών, υπογραμμίζει ότι «οι δείκτες θα πρέπει να είναι προσανατολισμένοι στα αποτελέσματα και να εστιάζουν στη μέτρηση απτών επιτευγμάτων, αντί να απαιτούν σε ποιον βαθμό τα κράτη χρησιμοποιούν συγκεκριμένα εργαλεία, όπως οι κοινές προμήθειες».
Το στρατιωτικό σχέδιο, που προετοιμάζεται από το καλοκαίρι, προσπαθεί να ανταποκριθεί στις ανησυχίες όλων των χωρών-μελών και όχι μόνο εκείνων που αισθάνονται περισσότερο εκτεθειμένες απέναντι στη Ρωσία. Σε μια αναφορά προς τις χώρες του Νότου, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, το κείμενο σημειώνει ότι «η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει τυφλή απέναντι σε απειλές που προέρχονται από άλλες περιοχές του κόσμου», κάνοντας ειδική μνεία στη Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Το προσχέδιο δίνει επίσης ιδιαίτερη έμφαση στη στενή συνεργασία της ΕΕ με το ΝΑΤΟ, καθώς η Συμμαχία αλλά και ορισμένες εθνικές κυβερνήσεις ανησυχούν ότι οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια παράλληλη δομή άμυνας, η οποία θα περιέπλεκε τα σχέδια δράσης αντί να ενσωματώνεται ομαλά με τον μηχανισμό του ΝΑΤΟ.
Στόχος του σχεδίου είναι να επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να ενισχύσει την αυτονομία της μέσα σε έναν πολύ πιο επικίνδυνο κόσμο.
«Τα αυταρχικά κράτη επιδιώκουν όλο και περισσότερο να παρεμβαίνουν στις κοινωνίες και τις οικονομίες μας. Οι παραδοσιακοί μας σύμμαχοι και εταίροι στρέφουν σταδιακά την προσοχή τους σε άλλες περιοχές του κόσμου... Η ευρωπαϊκή αμυντική στάση και οι ικανότητες της ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμες για τα πεδία μάχης του αύριο», αναφέρει χαρακτηριστικά στο κείμενο.
