Η ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα αποχαιρετά την κορυφαία ιστορικό και βυζαντινολόγο Χρύσα Μαλτέζου, που πέθανε στις 10 Ιανουαρίου 2025, σε ηλικία 84 ετών. Η εκλιπούσα υπήρξε πρωτοπόρος ερευνήτρια και διακεκριμένο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, αφήνοντας πίσω της ένα ανεκτίμητο πνευματικό αποτύπωμα.
Ακαδημαϊκή σταδιοδρομία και τιμητικές διακρίσεις
Η Χρύσα Μαλτέζου υπηρέτησε επί σειρά ετών ως διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών στη Βενετία. Το έργο της αναγνωρίστηκε ευρέως, και το 1982 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη συμβολή της στη διάσωση και αξιοποίηση του Ιστορικού Αρχείου των Κυθήρων. Επιπλέον, το 2003, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος την τίμησε με τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής. Το 2012, εντάχθηκε ως τακτικό μέλος στην Ακαδημία Αθηνών, και το επόμενο έτος εκδόθηκε τιμητικός τόμος αφιερωμένος στην επιστημονική της συνεισφορά.
Το πλούσιο ερευνητικό έργο
Η Χρύσα Μαλτέζου επικεντρώθηκε στη μελέτη της βενετικής περιόδου της ελληνικής ιστορίας, ερευνώντας τις σχέσεις του Ελληνισμού με τη Δύση κατά την εποχή της φραγκοκρατίας και βενετοκρατίας (13ος-18ος αιώνας). Το πάθος της για τα αρχεία, την παλαιογραφία και τη διπλωματική έρευνα την οδήγησε να φέρει στο φως πολύτιμες πληροφορίες για την πολιτισμική και ιστορική εξέλιξη της εποχής.
Η Βενετία ως σημείο αναφοράς
Η Χρύσα Μαλτέζου συνδέθηκε βαθιά με τη Βενετία, όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή της το 2023: «Η Βενετία ήταν σταθμός ζωής για μένα. Όταν την πρωτοεπισκέφθηκα στις αρχές της δεκαετίας του ’60, μαγεύτηκα από την ομορφιά και την ιστορία της. Εκεί, μέσα στη λάμψη του ηλιοβασιλέματος, ένιωσα την απόλυτη γοητεία μιας πόλης που συνδυάζει τον έρωτα με τη μελαγχολία.»
Η Χρύσα Μαλτέζου δεν δίστασε να εκφράσει την άποψή της για τη νεοελληνική νοοτροπία, σχολιάζοντας με ειλικρίνεια τα θετικά και αρνητικά της ελληνικής κοινωνίας: «Οι Έλληνες είμαστε φιλότιμοι, αλλά συχνά αδρανούμε μπροστά σε κανόνες και νόμους. Το μεγαλείο μας βρίσκεται στη διαρκή πολιτισμική μας ανανέωση, όχι σε μια φανταστική βιολογική συνέχεια από τους αρχαίους προγόνους μας.»
Η απώλεια της Χρύσας Μαλτέζου προκάλεσε συγκίνηση στους μαθητές και συνεργάτες της. Η ακαδημαϊκός Αναστασία Μαρκομιχελάκη έγραψε: «Είναι βαθύ το αίσθημα να χάνεις τους δασκάλους σου, εκείνους που μας άνοιξαν δρόμους στη χρυσή εποχή των σπουδών μας.»
Δήλωση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη για την απώλεια της Χρύσας Μαλτέζου
Πληροφορούμενη την απώλεια της Χρύσας Μαλτέζου, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Με θλίψη και σεβασμό αποχαιρετούμε τη Χρύσα Μαλτέζου, την επιφανή ιστορικό που αφήνει ξεχωριστό αποτύπωμα στη μελέτη της μεσαιωνικής ιστορίας μας. Με την πολύχρονη ερευνητική της δραστηριότητα σε κορυφαία ιδρύματα, αλλά και την επί δεκαετίες διδασκαλία της στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και, κατόπιν, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Χρύσα Μαλτέζου συνέβαλε ουσιαστικά στη μελέτη του ενετοκρατούμενου Ελληνισμού, ενός επιστημονικού αντικειμένου που ουσιαστικά συνδιαμόρφωσε. Αναμφίβολα, ξεχωριστή στιγμή της πολυσχιδούς σταδιοδρομίας της στάθηκε η πολυετής διεύθυνση του του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, στο οποίο έδωσε νέα πνοή. Επιστέγασμα και αναγνώριση της προσφοράς της υπήρξε η εκλογή και η γόνιμη θητεία της στην Ακαδημία Αθηνών.
Η Χρύσα Μαλτέζου καταλείπει ένα ογκώδες συγγραφικό έργο, που συγκροτείται από εκατοντάδες συμβολές, το οποίο συνδύασε αρμονικά με την αδιάλειπτη πανεπιστημιακή διδασκαλία. Αφήνει ένα έκτυπο παράδειγμα αφοσιωμένου επιστήμονα, με πολύπλευρη και διαρκή προσφορά.
Στους οικείους και τους φίλους της απευθύνω τα ειλικρινή συλλυπητήρια μου».
