Την ανάγκη ουσιαστικών τροποποιήσεων στο Προεδρικό Διάταγμα 194/Δ/2025 για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων ανέδειξε ο Λευτέρης Αυγενάκης, παρεμβαίνοντας στη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στη Βουλή στις 15 Μαΐου 2025, στην αίθουσα της Γερουσίας, υπό τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρο Παπασταύρου, και τον υφυπουργό Νίκο Ταγαρά.
Ο βουλευτής υπογράμμισε ότι, αν και είναι καθολική η παραδοχή της ανάγκης για ένα σαφές και σταθερό πολεοδομικό πλαίσιο, το συγκεκριμένο ΠΔ —παρά την πρόθεση να αποκαταστήσει τη νομιμότητα έπειτα από δεκαετίες αυθαιρεσιών— καταλήγει να προκαλεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα επιδιώκει να λύσει. Όπως επεσήμανε, το διάταγμα συντάχθηκε βιαστικά, χωρίς επαρκή σχεδιασμό και χωρίς να ληφθούν υπόψη οι σύνθετες κοινωνικές, οικονομικές και ιδιοκτησιακές επιπτώσεις.
Ο Λευτέρης Αυγενάκης ανέλυσε τις επιπτώσεις του ΠΔ, μεταξύ των οποίων η ακύρωση μεταγενέστερων του 1983 επεκτάσεων οικισμών, ο αποχαρακτηρισμός οικοπέδων, η απώλεια δυνατότητας δόμησης και εμπορικής αξίας για χιλιάδες ακίνητα, η αβεβαιότητα για εν εξελίξει οικοδομικές άδειες και η νομική ανασφάλεια ακόμα και για ήδη υλοποιημένα έργα εντός της τελευταίας οκταετίας.
Παραθέτοντας συγκεκριμένα στοιχεία (ΤΕΕ-ΤΑΚ, 2025), τόνισε πως
- Το 92% των οικισμών στην Ελλάδα έχουν πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων.
- Το 80% των οικοπέδων απειλείται με αποχαρακτηρισμό.
- Η συνολική απώλεια εμπορικής αξίας των ακινήτων εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 100 δισ. ευρώ.
- Περισσότερες από 8.500 οικοδομικές άδειες του 2024 βρίσκονται στον «αέρα».
Η στατιστική εικόνα της ΕΛΣΤΑΤ για το πρώτο τρίμηνο του 2025 επιβεβαιώνει την ανησυχία:
-17,3% μείωση στον αριθμό οικοδομικών αδειών.
-37,2% στην επιφάνεια των έργων.
-38,4% στον όγκο της οικοδομικής δραστηριότητας.
Ο κ. Αυγενάκης υπενθύμισε τις ενέργειες που έχει ήδη αναλάβει, με επιστολές προς τον υπουργό, κοινοβουλευτικές ερωτήσεις και αναφορές, ενώ παρουσίασε και τις προτάσεις του για την άμβλυνση των συνεπειών και την ορθολογική αντιμετώπιση του ζητήματος:
- Τη θέσπιση μεταβατικών διατάξεων, ώστε να προστατευτούν οι ιδιοκτήτες που επένδυσαν καλόπιστα σε ακίνητα, τα οποία με το ΠΔ τίθενται εκτός και να μην δημιουργηθεί νέο κύμα ιδιωτικής ασφυξίας και αμφισβήτησης δικαιωμάτων.
- Την ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή των διαδικασιών οριοθέτησης, με σαφές χρονοδιάγραμμα και δεσμεύσεις ώστε να μην ανατραπεί βίαια η κοινωνική και οικονομική ζωή των μικρών οικισμών και να υπάρξει εύλογος χρόνος προσαρμογής για δήμους, μηχανικούς και πολίτες.
- Συμπληρωματική νομοθετική ρύθμιση για την ένταξη περιοχών που αναπτύχθηκαν μετά το 1983, με κριτήρια τεκμηριωμένα, κοινωνικά δίκαια και σύμφωνες με τις αποφάσεις του ΣτΕ.
- Κατάθεση άμεσα νομοθετικής ρύθμισης, με την οποία να γίνει χαρακτηρισμός περιοχών ως Περιοχές Ελέγχου Χρήσεων (ΠΕΧ), με δόμηση υπό την προϋπόθεση ύπαρξης προσώπου σε κοινόχρηστη οδό για την προστασία ιδιοκτησιών που βρίσκονται πλέον εκτός ορίων, ώστε να μην αποκοπούν από τον αναπτυξιακό σχεδιασμό και να διατηρηθεί η αξία τους.
- Αξιοποίηση των Τοπικών & Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ & ΕΠΣ) και ένταξη των ορίων των οικισμών στα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά σχέδια. Ειδικά στην Π.Ε. Ηρακλείου και συνολικά στην Κρήτη και σε άλλες περιοχές όπου έχουν ήδη εκκινήσει οι διαδικασίες, για τεκμηριωμένο και τοπικά προσαρμοσμένο καθορισμό ορίων.
- Δυνατότητα πρόβλεψης Ζωνών Μελλοντικής Πολεοδόμησης ανά Δήμο ώστε στο πλαίσιο των ΤΠΣ, για να καλυφθούν οι μελλοντικές ανάγκες των κοινοτήτων, ενισχύοντας τη βιώσιμη επέκταση και αποφεύγοντας τη νέα αυθαίρετη ανάπτυξη.
- Εναλλακτικά, σε περίπτωση που τα ανωτέρω είναι δύσκολο να γίνουν άμεσα, είναι σημαντικό να εξετασθούν τα εξής:
- Να προχωρήσει με νομοθετική πρωτοβουλία η εξαίρεση των μικρών (έως 201 κάτοικοι) και μεσαίων (201-1000 κατοίκων) οικισμών από τις διατάξεις του ΠΔ που αφορούν στην οριοθέτηση των οικισμών, για τους οποίους ο καθορισμός των ορίων θα γίνει από τα ΤΠΣ & ΕΠΣ με βάση τη λογική της ΖΩΝΗΣ Γ΄, που απερρίφθη από το ΣτΕ και πρέπει να περιγραφεί στη διάταξη.
- Να συνεχίσει να ισχύει για τους μικρούς και μεσαίους οικισμούς ότι ισχύει σήμερα.
- Αν για οποιοδήποτε λόγο προκύψει εμπλοκή με το ΣτΕ σχετικά με την έκδοση των ΠΔ για ΤΠΣ & ΕΠΣ τυχόν επηρεάσει την εκταμίευση από το Ταμείο Ανάκαμψης, μπορείτε να κυρώσετε κάθε ΤΠΣ & ΕΠΣ χωριστά με διάταξη νόμου για να μην χαθούν χρήματα.
Ο Λευτέρης Αυγενάκης έκλεισε την παρέμβασή του με σαφές μήνυμα: «Λέμε ναι στη θεσμική τάξη, αλλά όχι στην απαξίωση της περιουσίας των πολιτών. Πρόκειται για ζήτημα που αγγίζει την τσέπη κάθε ελληνικού νοικοκυριού. Δεν είναι ώρα για βιασύνες ή επικοινωνιακά τεχνάσματα – αλλά για σοβαρότητα, τεκμηρίωση και δικαιοσύνη».
