Ο υπουργός Εθνικός Αμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος θα βρίσκεται στις 20 Ιουλίου στην Κύπρο για τις εκδηλώσεις μνήμης των θυμάτων της τουρκικής εισβολής, την ίδια στιγμή της προκλητικής επίσκεψης του τουρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα κατεχόμενα εδάφη, ενώ την επομένη θα πετάξει στη Γαλλία για την επίσημη παραλαβή του πρώτου ελληνικού μαχητικού αεροσκάφους νέας γενιάς Rafale. Πριν από αυτή τη διπλή αποστολή, σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο», ξεδιπλώνει τον σχεδιασμό για την αμυντική θωράκιση της χώρας και σχεδόν ανοικτά μεταφέρει τις επιφυλάξεις του για τη νέα τακτική της Αγκυρας. «Ευελπιστώ σε ένα ήρεμο καλοκαίρι χωρίς όμως κανέναν εφησυχασμό από πλευράς μας», αναφέρει και παράλληλα καθιστά εκ νέου σαφές – απαντώντας και στο αίτημα του τούρκου ομολόγου του Χουλουσί Ακάρ για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου – πως «ό,τι απειλείται, δεν αποστρατιωτικοποιείται». Οπως τονίζει, «όσο εκτιμά η Ελλάδα ότι υφίσταται στρατιωτική απειλή για τα νησιά της, τόσο διατηρεί το δικαίωμα να οργανώσει την άμυνα κάθε σπιθαμής του εδάφους της».
Είστε ο υπουργός Αμυνας, συνεπώς γνωρίζετε καλύτερα από κάθε άλλον την κατάσταση που επικρατεί στο Αιγαίο. Εκτιμάτε όντως ότι θα έχουμε τελικά ένα ήρεμο υπόλοιπο του καλοκαιριού;
Στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας εργαζόμαστε με χαμηλούς τόνους και με σοβαρότητα για να ενισχύσουμε την αποτρεπτική ισχύ της χώρας μέσω των Ενόπλων Δυνάμεων, αυτό αποδείξαμε στην πράξη αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις ασφάλειας του 2020. Ολοι αντιλαμβάνονται ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά δικαιώματά της και τούτη την αποστολή μπορούν να τη φέρουν εις πέρας οι ισχυρές Ενοπλες Δυνάμεις που διαθέτει. Παράλληλα εντείνουμε τη διπλωματική προσπάθεια για να καταστήσουμε σαφείς τις θέσεις μας στη διεθνή κοινότητα. Ασφαλώς δεν αποκλείουμε τα ανοικτά κανάλια επικοινωνίας με την τουρκική πλευρά ώστε να υπάρχει πεδίο συνεννόησης εάν εξασφαλίζεται η βασική προϋπόθεση στους κανόνες του παιχνιδιού, δηλαδή πάνω απ’ όλα του διεθνούς δικαίου με όρους καλής γειτονίας. Με αυτά τα δεδομένα ευελπιστώ σε ένα ήρεμο καλοκαίρι, χωρίς όμως κανέναν εφησυχασμό από πλευράς μας. Θεωρώ ότι τούτο θα ήταν προς το συμφέρον και των δύο πλευρών.
Το περσινό καλοκαίρι με την κρίση του «Ορούτς Ρέις» οι δύο στόλοι βρέθηκαν αντιμέτωποι στο Αιγαίο. Ποια, κατά τη γνώμη σας, ήταν η πιο δύσκολη στιγμή;
Οταν αναπτύσσονται εβδομήντα και πλέον πολεμικά πλοία των δύο πλευρών σε μια θαλάσσια περιοχή περιορισμένης εμβέλειας, εγκυμονεί κίνδυνος ατυχήματος ή τυχαίας κλιμάκωσης. Αυτό έγινε αντιληπτό σε όλους το περασμένο καλοκαίρι. Πρέπει να εργαστούμε ώστε να μην επαναληφθεί.
Πόσο επηρέασαν η οικονομική κρίση και η πανδημία τις Ενοπλες Δυνάμεις; Τι είναι αυτό, κατά τη γνώμη σας, που τις κάνει τόσο αξιόμαχες;
Οι κακές δημοσιονομικές συνθήκες που επικράτησαν στη χώρα μετά το 2010 ταλάνισαν κάθε δραστηριότητα. Υπήρξαν θεσμοί όπως οι Ενοπλες Δυνάμεις που απέδειξαν ότι αντιστέκονται οι υγιείς δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας με συναίσθηση καθήκοντος και ευθύνης για το έργο που επιτελούν.
Κινητήριος μοχλός για τις Ενοπλες Δυνάμεις είναι το έμψυχο δυναμικό τους. Είναι οι άνδρες και οι γυναίκες αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και οπλίτες, καθώς και το πολιτικό προσωπικό που αδιαμαρτύρητα συνεισέφεραν στην προσπάθεια για την εθνική ανασυγκρότηση και με αυταπάρνηση κατάφεραν να διατηρήσουν το αξιόμαχο οπλικών συστημάτων και υλικού, το οποίο σε άλλες περιπτώσεις θα μπορούσε να είχε απαξιωθεί.
Αυτός ο αγώνας που έγινε στο όνομα της πατρίδας τιμά καθένα στέλεχος των Ενόπλων Δυνάμεων ξεχωριστά. Οι Ενοπλες Δυνάμεις παρέμειναν αξιόμαχες και με τις ενέργειες μας βελτιώνουν καθημερινώς τις ικανότητες τους χάρη στο έμψυχο δυναμικό τους, το οποίο αποτελεί παράδειγμα για όλους μας.
Εκπροσωπεί την Ελλάδα της προσήλωσης και του χρέους. Λειτουργεί με σεβασμό στις δομές και στους θεσμούς, με τρόπο ουσιώδη, αναδεικνυοντας στάση ομοψυχίας και ευσυνειδησίας.
Ασκήσεις με αραβικές χώρες, το Ισραήλ, την Ινδία. Ασκήσεις με αμερικανικό, γαλλικό και βρετανικό αεροπλανοφόρο, μεταστάθμευση στη Σούδα μαχητικών από τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία. Πού οφείλεται αυτή η έντονη στρατιωτικοδιπλωματική δραστηριότητα;
Εφαρμόζουμε με συνέπεια τους δύο βασικούς άξονες υλοποίησης της πολιτικής μας: α) βελτιώνουμε τις συνολικές δυνατότητες των Ενόπλων Δυνάμεων και β) αναπτύσσουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αμυντικής διπλωματίας, το οποίο λειτουργεί υποβοηθητικώς προς τις πρωτοβουλίες που λαμβάνουν ο Πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών.
Σε αυτό το επίπεδο έχουμε αναπτύξει ένα φάσμα αμυντικών συνεργασιών σε διμερή, τριμερή και πολυμερή σχήματα με χώρες με τις οποίες ενστερνιζόμαστε ίδιες αξίες, αρχές και απόψεις για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Συγκεκριμένα, έχουμε τριμερή συνεργασία με την Κύπρο και το Ισραήλ, τη συνεργασία «3+1» στην οποία συμμετέχουν η Κύπρος, το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες, την τετραμερή στην οποία συμμετέχουν η Γαλλία, η Ιταλία και η Κύπρος, καθώς επίσης και τις διμερείς συμφωνίες συνεργασίας με χώρες όπως η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία.
Ολα αυτά οφείλονται στο γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί σταθερό εταίρο τόσο για τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ όσο και για τους περιφερειακούς συμμάχους και εταίρους. Αποτελούμε πυλώνα σταθερότητας και εργαζόμαστε σκληρά σε διπλωματικό επίπεδο ώστε να επικρατήσουν η ειρήνη, η ασφάλεια και οι συνθήκες ευημερίας για τους λαούς της περιοχής.
Στον τούρκο υπουργό Αμυνας Χουλουσί Ακάρ έγινε εμμονή η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Τι του απαντάτε;
Εχω απαντήσει επανειλημμένως πως ό,τι απειλείται, δεν αποστρατιωτικοποιείται. Οσο εκτιμά η Ελλάδα ότι υφίσταται στρατιωτική απειλή για τα νησιά της. τοσο διατηρεί το δικαίωμα να οργανώσει την άμυνα κάθε σπιθαμής του εδάφους της, στα νησιά και στο σύνολο της εδαφικής εκτάσεώς της.
Στα δύο χρόνια που βρίσκεστε στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αμυνας ποιο θεωρείτε ότι ήταν το πιο αποφασιστικό βήμα που έγινε;
Εγιναν πολλά βήματα και δεν ξεχωρίζω κάποιο ειδικά. Επειτα από πάρα πολλά χρόνια αυξήθηκε ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, λαμβάνοντας υπόψη την κρισιμότητα των γεωπολιτικών εξελίξεων, την εξυπηρέτηση αναγκών υποστηρίξεως και αναβαθμίσεως υφιστάμενων οπλικών συστημάτων καθώς και την πρόσκτηση νέων.
Για παράδειγμα, την ερχόμενη Τετάρτη 21 Ιουλίου παραλαμβάνουμε στην αεροπορική βάση Μερινιάκ της Γαλλίας το πρώτο νέο μαχητικό αεροσκάφος Rafale από τα συνολικώς δεκαοκτώ που θα ενισχύσουν την Πολεμική Αεροπορία έως το καλοκαίρι του 2023. Οι διαδικασίες για την προμήθεια αυτών των μαχητικών έγιναν σε χρόνο – ρεκόρ για τα ελληνικά και τα ευρωπαϊκά δεδομένα, με όρους απόλυτης διαφάνειας. Παράλληλα προχωρεί ο εκσυγχρονισμός των F-16 στην κατηγορία Viper, ενώ πολύ σύντομα επίκεινται η απόφαση σχετικά με τη φρεγάτα πολλαπλών ρόλων για το Πολεμικό Ναυτικό, η πρόσκτηση της ΤΠΚ 6 και οσονούπω η ολοκλήρωση της ΤΠΚ 7, καθώς και μια σειρά υποπρογραμμάτων που βρίσκονται σε εξέλιξη για πιο εξειδικευμένη και κατά κλάδο ενίσχυση των εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Σε επίπεδο υποδομών και εκπαίδευσης, προχωρούν με ταχείς ρυθμούς η δημιουργία του Διεθνούς Εκπαιδευτικού Κέντρου Πτήσεων στην Καλαμάτα και η αναβάθμιση του Ναυστάθμου Κρήτης. Επίσης, προχωρούμε σε αύξηση των εισακτέων στις παραγωγικές σχολές και των τριών κλάδων, αλλά και στην πρόσληψη ΕΠΟΠ και ΟΒΑ, συνολικά 15.500 στελεχών σε βάθος πενταετίας.
Πόσο σας ανησυχεί η εξάπλωση της μετάλλαξης Δέλτα στις Ενοπλες Δυνάμεις;
Καθήκον μας είναι να εξασφαλίσουμε ότι οι Ενοπλες Δυνάμεις θα εξακολουθήσουν να είναι επιχειρησιακά λειτουργικές και κατά την εξέλιξη της νέας φάσης της πανδημίας με τη μετάλλαξη Δέλτα.
ια παράδειγμα, θεωρούμε αδιανόητο να τεθεί εκτός μάχης ένα πολεμικό πλοίο εξαιτίας της αμέλειας μέλους του πληρώματος να θωρακιστεί απέναντι στον ιό, μην κάνοντας το εμβόλιο. Η ατομική ευθύνη αποκτά νέα ειδική και κρίσιμη διάσταση όταν έχουμε να κάνουμε με μάχιμα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων.
Νομίζετε ότι πρέπει να υπάρξει υποχρεωτικός εμβολιασμός των νεοσυλλέκτων και γενικά των στρατευσίμων;
Θα ακολουθήσουμε τη γενική πολιτική της κυβέρνησης αναφορικά με τον εμβολιασμό. Οπως αντιμετωπίσαμε επιτυχώς την κατάσταση σε επίπεδο κληρωτών θητείας και μόνιμων στελεχών στις υπόλοιπες φάσεις της πανδημίας, έτσι θα κάνουμε και σ’ αυτήν. Η στρατιωτική ηγεσία έχει εκπονήσει τα σχέδιά της. Εχουμε αποδείξει ότι έχουμε τον τρόπο να τα εφαρμόζουμε επιτυχώς.
Εχει απομακρυνθεί η περίπτωση για υποχρεωτική στράτευση στα 18; Τώρα που αυξήθηκε η θητεία στους 12 μήνες;
Μόλις πριν από τρεις μήνες εφαρμόσαμε την αύξηση της στρατιωτικής θητείας, με σκοπό την επαύξηση της επάνδρωσης των μονάδων, κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές και στα νησιά. Πρέπει να δούμε τον πραγματικό αντίκτυπο αυτού του μέτρου πριν αποφασίσουμε οτιδήποτε άλλο. Ασφαλώς και τα επιτελεία παρακολουθούν από κοντά τα αριθμητικά δεδομένα. Κρίνω ότι είναι πολύ νωρίς να ανοίξουμε τη συζήτηση για στράτευση στα 18 πριν μετρήσουμε τα αποτελέσματα από την αύξηση της θητείας.
Πόσο σας ανησυχεί η ανάπτυξη τουρκικών drones στο Αιγαίο και στην Κύπρο και μη επανδρωμένων πολεμικών οπλισμένων σκαφών; Τα ελληνικά drones σε ποιο στάδιο ανάπτυξης βρίσκονται;
Θέλω να διαβεβαιώσω ότι τα Επιτελεία επεξεργάζονται τρόπους αντιμετώπισης όλων των οπλικών συστημάτων της γείτονος, ασφαλώς και τα drones, καθώς και τα μη επανδρωμένα.
Οσον αφορά στα ελληνικά drones σύντομα θα είμαστε σε θέση να επιδείξουμε απτά αποτελέσματα στην προσπάθεια ανάπτυξης αυτού του συστήματος από ελληνική ερευνητική προσπάθεια, ελληνικό πρωτότυπο αποτέλεσμα, ελληνικές εταιρείες της αμυντικής βιομηχανίας. Φυσικά υπάρχει και η παράμετρος της συνέργειας με ισραηλινές εταιρείες για μεταφορά τεχνογνωσίας στην ελληνική βιομηχανία.
Η συμφωνία για την αγορά 18 Rafale ετοιμάστηκε σε χρόνο ρεκόρ, γιατί όμως δεν υπήρξε πρόβλεψη για συμμετοχή και της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας;
Κι όμως υπήρξε πρόβλεψη για συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας στο κείμενο της σύμβασης. Οποιος κάνει τον κόπο να το διαβάσει, θα διαπιστώσει ότι παρά το γεγονός ότι σωστά υπάρχει ένας μοναδικός κατασκευαστής, προβλέπεται η εμπλοκή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας σε επίπεδο μελλοντικής συντηρήσεως και υποστηρίξεων των αεροσκαφών αυτών. Επομένως τα σενάρια που διακινούνται δεν ισχύουν εάν και μόνο ανατρέξουμε στο κείμενο της σύμβασης.
Με τις φρεγάτες πότε αναμένεται να υπάρξει η τελική απόφαση;
Η τελική απόφαση εξαρτάται από την οριστικοποίηση όλων των προτάσεων και την ολοκλήρωση της αξιολόγησής τους από το Πολεμικό Ναυτικό. Ηδη έχει περιοριστεί η λίστα των υποψηφίων και προχωρούμε. Το πρόγραμμα αυτό καθυστέρησε περισσότερο από 20 χρόνια. Εκτιμώ ότι εάν χρειαστούν άλλοι δύο ή τρεις μήνες για να ληφθεί η σωστή για τις ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού απόφαση, δεν θα έχουμε ξεφύγει στα χρονοδιαγράμματα που έχουμε θέσει.
Με την επερχόμενη ελληνοαμερικανική αμυντική συμφωνία προβλέπεται η επέκταση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στη χώρα μας;
Η στρατηγική σχέση μεταξύ της Ελλάδος και των Ηνωμένων Πολιτειών είναι καλύτερη από οποτεδήποτε άλλοτε κι αυτό μπορεί να τεκμηριωθεί από τη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) μεταξύ των χωρών μας, η οποία επί του παρόντος τροποποιείται.
Οι ομάδες εργασίας θα έχουν ολοκληρώσει τις συζητήσεις επ’ αυτής έως το τέλος του καλοκαιριού και θα ακολουθήσει η υπογραφή της από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το υπουργείο Εξωτερικών, κάτι το οποίο μαρτυρά τον ισχυρό στρατηγικό δεσμό μας. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι ενισχύονται οι επενδύσεις στις υφιστάμενες κοινές υποδομές σε Σούδα, Κεντρική Ελλάδα και Αλεξανδρούπολη, ενώ πιθανότατα θα επεκταθεί χρονικά και η διάρκεια της σύμβασης.
Δεν υπάρχει επί του παρόντος ζήτημα πρόσθετων περιοχών, αλλά οι συζητήσεις συνεχίζονται. Σε κάθε περίπτωση η αναθεωρημένη MDCA θα ενισχύει ακόμα περισσότερο την εξαιρετική στρατηγική σχέση μεταξύ Ελλάδος – ΗΠΑ. Υστερα από έντεκα χρόνια πραγματοποιήθηκε έκθεση με αμυντικό υλικό στη χώρα μας. Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας και τι σηματοδοτεί αυτή η εξέλιξη, δεδομένου ότι βρεθήκατε στο εκθεσιακό κέντρο όλες τις ημέρες της διεξαγωγής της και συνομιλήσατε με το σύνολο των εκθετών…
Οντως είχε να πραγματοποιηθεί τέτοια έκθεση στη χώρα μας από το 2010 και φέτος με την DEFEA ικανοποιήθηκε μια απαίτηση της αγοράς κι αυτό έχει τη σημασία του. Ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον αμυντικό και τον ναυπηγικό τομέα, καθώς και στις τεχνολογίες αιχμής, παρουσίασαν χάρη σ’ αυτήν την πρωτοβουλία τη δυναμική τους και τα πιο σύγχρονα συστήματα άμυνας και ασφάλειας, μαζί με μερικούς από τους μεγαλύτερους οίκους της διεθνούς αμυντικής βιομηχανίας, οι εκπρόσωποι των οποίων βρέθηκαν για τρεις ημέρες στο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo. Ξένοι υπουργοί και υφυπουργοί Αμυνας, αρχηγοί Ενόπλων Δυνάμεων ξένων χωρών, στελέχη ξένων κυβερνήσεων και ευρωπαϊκών φορέων, διπλωμάτες, ειδικοί σε θέματα ασφάλειας, επιστήμονες και επιχειρηματίες βρέθηκαν στην Αθήνα για να ανταλλάξουν απόψεις σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος και να δουν από κοντά τις νεότερες εκδόσεις αμυντικών εξοπλισμών. Η Ελλάδα έγινε επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος στον τομέα της Αμυνας και της Ασφάλειας, χάρη σε αυτήν την πρώτη Covid-free εκθεσιακή διοργάνωση.
