Ο μεγάλος αμερικανός διανοητής Φράνσις Φουκουγιάμα είχε επισημάνει μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου πως «Είμαστε μάρτυρες του τέλους της Ιστορίας όπως την ξέραμε μέχρι τώρα».
Ωστόσο όταν αρχίζει ο πόλεμος, η Ιστορία αρχίζει πάλι να γράφεται και να γεμίζει νέες σελίδες! Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ξυπνάει μνήμες που στην Ευρώπη ήταν κρυμμένες βαθιά σε ένα ντουλάπι με κλειστή την πόρτα. Η θαρραλέα στάση της Ουκρανίας, η οποία αντιστέκεται σθεναρά στην υποταγή – απέναντι στις επεκτατικές πολιτικές του Βλαντίμιρ Πούτιν -, δείχνει ότι τις σελίδες της Ιστορίας τις γράφουν οι αποφασιστικοί λαοί. Η αντίσταση των Ουκρανών πολιτών και της ουκρανικής ηγεσίας αποτελεί έναν αγώνα αποτίναξης και δημιουργίας. Ενας αγώνας απελευθέρωσης από τον έλεγχο των χωρών της εξουσίας. Αλλωστε, η Ιστορία έχει δείξει επανειλημμένα ότι οι στρατιωτικά και οικονομικά αδύναμοι δεν βρίσκουν θέση στο τραπέζι που αφορά το δικό τους μέλλον.
Οι συμβολισμοί με το παρελθόν όμως δεν σταματούν εκεί. Η Ουκρανία, μέσα από τη μαχητική αντίστασή της, αποτυπώνει στη νωπή μας μνήμη την προσπάθεια δημιουργίας ενός σύγχρονου κράτους, κάτι που ανήκε στο παρελθόν του δυτικού κόσμου. Ωστόσο ο μαινόμενος πόλεμος στα ανατολικά της Ευρώπης έρχεται να μας υπενθυμίσει εκκωφαντικά ότι ακόμα και στον 21ο αιώνα υπάρχει ανάγκη να μαχόμαστε για την ελευθερία και την ανεξαρτησία ενός κράτους, μέσω αγώνα και θυσίας. Η σημερινή στάση ενός κράτους πρώην υποτελούς της Σοβιετικής Ενωσης να δημιουργηθεί ως ανεξάρτητο κράτος είναι μία προσπάθεια διαφυγής από τον ρωσικό έλεγχο. Αλλωστε, ο ρώσος ηγέτης μέσα από την πολιτική του στρατηγική δείχνει πως προσπαθεί να αναβιώσει – υπό μία εξελιγμένη μορφή δικτατορίας – το καθεστώς της πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Και είναι σαφές ότι η απόφαση της Ουκρανίας να μην υποκύψει αμαχητί στους όρους του τού δημιουργεί μία έκδηλη ανησυχία.
Με τον ίδιο τρόπο, πριν από δύο αιώνες, η Οθωμανική Αυτοκρατορία φοβόταν πώς η αρχή της Ελληνικής Επανάστασης για την ελευθερία του Εθνους μας θα μολύνει και θα αποβεί μία κολλητική νόσος και στα υπόλοιπα υπόδουλα κράτη. Το ίδιο φοβάται και η ρωσική ηγεσία σήμερα. Μήπως ο αγώνας της Ουκρανίας γίνει κολλητικός σε κράτη δορυφόρους, τα οποία θέλουν να ελέγχουν και να κρατήσουν υπό την επίβλεψή τους.
Πιστεύω πως ο μεγάλος φόβος του ρωσικού κατεστημένου είναι μήπως το μικρόβιο της ελευθερίας και του κράτους δικαίου μολύνει την ίδια τη Ρωσία. Ενας φόβος που ιστορικά στο παρελθόν έχει φέρει αυτοκρατορίες σε ένα προδιαγεγραμμένο τέλος.
Διότι ως απόλυτος άρχων, εγκλωβισμένος πια, δεν βλέπει πραγματική διέξοδο και είναι αιχμάλωτος των πράξεών του. Η μόνη διέξοδός του είναι να βρει ένα διάδοχο καθεστώς, το οποίο όμως δεν μπορεί να βρει. Γιατί δεν περνάει από το μυαλό του μια – σταδιακή έστω – πορεία προς εκδημοκρατισμό. Οπως δεν βρίσκει και πραγματικούς συμμάχους παρά μόνο ανδρείκελα στα περιφερειακά κράτη, τα οποία ελέγχει για τη δική του ασφάλεια – προσωπική και καθεστωτική.
Προσωπικά πιστεύω ότι το μείζον διακύβευμα το οποίο αν και δεν είναι προφανές εκ πρώτης όψεως, είναι η επιβίωση των δημοκρατιών δυτικού τύπου. Δηλαδή απέναντι στον αυταρχισμό και σε μία κουλτούρα δικτατορικής υφής ή κομματικού τρόπου διακυβέρνησης όπως αυτός που επικρατεί στη Ρωσία, οι δημοκρατίες δυτικού τύπου θα μπορούν πάντοτε να αμύνονται με οικονομικά μέσα; Και αν ναι, τα μέσα αυτά θα αποδεικνύονται πάντοτε αποτελεσματικά;
Διερωτώμαι εδώ, η απειλή διεξαγωγής ενός πυρηνικού πολέμου, θα σημαίνει πάντοτε την υποχώρηση των δημοκρατιών δυτικού τύπου ή θα βρεθούμε κάποτε στην ανάγκη -προ σοβαρής απειλής – να προχωρήσουμε σε κινήσεις που δεν αντιστρέφονται;
Για να καταλάβουμε καλά έναν πόλεμο, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε πώς οδηγηθήκαμε εδώ. Ωστόσο, εξίσου σημαντικό είναι να εντοπίσουμε αλλά και να ανακαλύψουμε τον πραγματικό σκοπό πίσω από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Οι κινήσεις του Ρώσου ηγέτη κρύβουν μία πολύ μεγάλη αγωνία και άγχος για το δικό του μέλλον. Αυτό όμως στα μάτια του κόσμου δεν είναι αρκετό για να δικαιολογήσει τη διεξαγωγή μιας πολεμικής εισβολής.
Θεωρώ ότι χρησιμοποιεί ως πρόσχημα την ασφάλεια της Ρωσίας. Ο ρωσικός λαός λαμβάνει την ενημέρωσή του επιλεκτικά και κατευθυνόμενα. Συνεπώς γίνεται αποδέκτης μιας πλαστής πραγματικότητας, καθώς δεν έχει τη δυνατότητα στην πλειονότητά του να δει την εικόνα ξεκάθαρα, πόσω μάλλον να αντιδράσει.
Ενδεχομένως, στο μυαλό του Ρώσου προέδρου να έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία η υστεροφημία του, καθώς έρχεται αντιμέτωπος με το πλήρωμα του χρόνου. Η κυριαρχία του πλησιάζει προς ένα αναπόφευκτο τέλος. Ισως, μάλιστα, να συγκρίνει τον εαυτό του με τους προκατόχους του. Τι θα τον έκανε πραγματικά να ξεχωρίσει απέναντι στα τόσο ιστορικά ονόματα που κυβέρνησαν τη χώρα πριν από εκείνον;
Μία απλή ερμηνεία των σημερινών του ενεργειών είναι πως δεν διστάζει να χάσει την υποστήριξη του δυτικού κόσμου αν αυτό σημαίνει ότι κερδίζει την εύνοια, την εμπιστοσύνη και την συνεργασία της Κίνας. Ενας συνεταιρισμός της χώρας του με την υπερδύναμη της Ανατολής θα συνιστούσε την αφετηρία για την επέλαση της Ρωσίας σε χώρες της Αφρικής, της Νότιας Ασίας αλλά ακόμα και της Ινδίας, η οποία με τη μέχρι σήμερα στάση της δεν έχει πάρει ξεκάθαρη θέση απέναντι στην εισβολή της Ουκρανίας. Μία τέτοια εξέλιξη θα καθιστούσε την πληγωμένη Ρωσία ως υπερδύναμη του σύγχρονου κόσμου και τον Βλαντίμιρ Πούτιν ως τον Ρώσο που επικράτησε της Δύσης.
Η ματαιοδοξία του ενός, απέναντι στην ευημερία όλων. Θα ήταν εξόχως σημαντικό για τον ελληνικό λαό και την Ελλάδα που κέρδισε με αγώνες και σημαντικές θυσίες μια θέση ισότιμη με τις ισχυρές δυνάμεις του δυτικού κόσμου και της Ευρώπης εάν το ίδιο συμβεί και με τη Ρωσία, με την οποία μοιραζόμαστε βαθιές παραδόσεις και σχέσεις, την ορθόδοξη θρησκεία, κοινούς αγώνες και πολιτισμό. Η Ιστορία λοιπόν ξαναγράφεται!
Ο Παναγιώτης Πικραμμένος είναι αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης. Το άρθρο δημοσιεύεται στα Νέα
