Σε μία αίθουσα του ξενώνα Welcommon, στο κέντρο της Αθήνας, μικρά προσφυγόπουλα από την Ουκρανία συναντώνται κάθε Σάββατο για να παίξουν με την άμμο και μέσα από το παιχνίδι αυτό, να επουλώσουν τα τραύματα που άφησε ο πόλεμος στις ψυχές τους.
Τα παιδιά συμμετέχουν στα ομαδικά εργαστήρια αμμοθεραπείας, που διοργανώνει η Ένωση Ουκρανών Γυναικών στην Ελλάδα. Παίζουν με φιγούρες παιχνιδιού στην άμμο, πλάθουν τις δικές τους ιστορίες και υπό την καθοδήγηση ψυχολόγου εξωτερικεύουν άσχημα συναισθήματα και βιώματα.
Στο κέντρο της αίθουσας, όπου φιλοξενείται το εργαστήριο, βρίσκονται δύο μεγάλα τραπέζια. Στο ένα έχει τοποθετηθεί ένα ξύλινο δοχείο γεμάτο με άμμο. Θυμίζει πισίνα και εσωτερικά είναι βαμμένο με γαλάζιο χρώμα, ώστε να παραπέμπει στο νερό. Το δεύτερο τραπέζι είναι γεμάτο με πλαστικές φιγούρες παιχνιδιού: ανθρωπάκια, ζώα, αυτοκίνητα, δέντρα, φρούτα και λαχανικά. Τα παιδιά επιλέγουν τις φιγούρες που θα χρησιμοποιήσουν στο παιχνίδι τους, τους ήρωες που εκείνη την ημέρα τους εκφράζουν. Τις τοποθετούν στην πισίνα και η ψυχολόγος, Κατερίνα Χαϊόβα, τους βοηθάει να ταξιδέψουν νοερά σε μια τοποθεσία. Μπορεί να είναι το νησί των ονείρων ή του θησαυρού ή η πόλη των φόβων. Τότε τα παιδιά αρχίζουν να παίζουν με τις φιγούρες τους και χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους δημιουργούν μία ιστορία επάνω στην άμμο. Μέσα από το παιχνίδι αυτό τελικά ξεδιπλώνουν τις πιο μύχιες σκέψεις τους.
Τα εργαστήρια της Ένωσης Ουκρανών Γυναικών απευθύνονται μόνο σε παιδιά, παρόλα αυτά η αμμοθεραπεία (υπάρχουν δύο παρεμφερείς τεχνικές γνωστές ως sandplay therapy και sand tray therapy) είναι μια θεραπευτική μέθοδος που χρησιμοποιείται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Για τα παιδιά τα παιχνίδια στην άμμο και το νερό είναι μια φυσική μορφή έκφρασης, ενώ και οι ενήλικες συχνά γίνονται παιδιά όταν παίζουν με την άμμο και χαλαρώνουν. Εξάλλου, οι μεταφορές και οι συμβολισμοί του παιχνιδιού με φιγούρες βοηθούν τόσο τα παιδιά που δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους επαρκώς, όσο και τους ενήλικες που δεν θέλουν να εκφράσουν τις σκέψεις τους.
Όπως περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Χαϊόβα, «όταν το θέμα είναι χαρούμενο, όπως τα όνειρα, τα παιδιά ανοίγονται πιο εύκολα. Όταν καλούνται να μιλήσουν για φόβους, ανοίγονται πιο δύσκολα. Οι ερωτήσεις όμως γίνονται πάντα στο τρίτο πρόσωπο, δηλαδή τι φοβάται ο ήρωας, οπότε έτσι μοιράζονται πιο εύκολα ό,τι τα απασχολεί».
Ωστόσο, οι μνήμες του πολέμου αποτελούν ένα πεδίο για το οποίο τα παιδιά δεν μιλούν πολύ ανοιχτά, αναφέρει η ψυχολόγος. «Πιστεύω πάντως ότι λόγω του πολέμου τα παιδιά φοβούνται πιο πολύ να μείνουν μόνα τους και εκφράζουν συχνά το φόβο να μην πεθάνει κάποιος από την οικογένειά τους. Στις πρώτες συναντήσεις, όταν ήταν πιο πρόσφατη η φυγή τους από τον πόλεμο, τα παιδιά έφτιαχναν συχνά ιστορίες, όπου κάποιος πέθαινε και έκαναν την κηδεία του. Τώρα σιγά σιγά αλλάζουν οι ιστορίες τους».
Η Κατερίνα Χαϊόβα είναι πτυχιούχος Ιατρικής και Ψυχολογίας, ενώ από το 2014 είναι συνιδιοκτήτρια και διευθύντρια παιδικού σταθμού στο Κίεβο. Μία από τις δασκάλες του παιδικού σταθμού ήταν εκείνη που της μίλησε για τα οφέλη της συγκεκριμένης μεθόδου θεραπείας. Στα εργαστήρια της Ένωσης Ουκρανών Γυναικών η κ. Χαϊόβα συμμετέχει εθελοντικά.
Πρόσφυγας και η ίδια, ήρθε στην Ελλάδα από το Κίεβο τον Μάρτιο του 2022 με τα τρία μικρότερα παιδιά της (οι δύο μεγαλύτεροι γιοί της, 27 και 19 ετών, μαζί με τον άνδρα της δεν μπορούσαν να φύγουν από την Ουκρανία). Όπως εξηγεί, χρειάστηκε υποστήριξη από άλλους συναδέλφους της ψυχολόγους για να μπορέσει να συνέλθει από τα όσα βίωσε. «Ήταν πολύ δύσκολος ο πόλεμος και για μένα. Έπρεπε να πάρω την απόφαση πού θα πάω με τρία μικρά παιδιά. Κάναμε κάποιες θεραπείες με άλλους Ουκρανούς ψυχολόγους για να υποστηρίξουμε ο ένας τον άλλο», θυμάται.
Στα εργαστήρια αμμοθεραπείας έχουν συμμετάσχει, από τον Ιούλιο οπότε ξεκίνησαν μέχρι σήμερα, περίπου 30 παιδιά. Η στέγαση των εργαστηρίων στον ξενώνα και χώρο κοινωνικών δράσεων Welcommon προέκυψε έπειτα από συνεργασία της Ένωσης Ουκρανών Γυναικών με την κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση «Άνεμος Ανανέωσης», που δημιούργησε τον ξενώνα. Εκφράζοντας την αλληλεγγύη του στους πρόσφυγες από την Ουκρανία, ο «Άνεμος Ανανέωσης» παραχώρησε δωρεάν στην Ένωση χώρο γραφείων για τον συντονισμό των δράσεών τους, ενώ οι δύο οργανώσεις συνδιοργανώνουν μαθήματα αγγλικής και ελληνικής γλώσσας, ζωγραφικής, χορού και άλλων δημιουργικών δραστηριοτήτων.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Άννα Όλινιτς, επικεφαλής της Ένωσης Ουκρανών Γυναικών στην Ελλάδα, σύντομα θα διοργανωθούν και θεραπευτικά εργαστήρια για γονείς, προκειμένου να μάθουν τεχνικές, με τις οποίες να βοηθούν τον εαυτό τους και τα παιδιά τους να ξεπεράσουν τα τραυματικά βιώματα του πολέμου. Επίσης, στο άμεσο μέλλον θα ξεκινήσουν και μαθήματα ηχοθεραπείας, στα οποία, μέσα από κίνηση και δημιουργικές δραστηριότητες, μαμάδες και παιδιά θα μπορούν να χαλαρώνουν και να αποβάλλουν το άγχος τους.
Η κ. Όλινιτς διευκρινίζει ότι όλες οι δράσεις είναι δωρεάν, διοργανώνονται εθελοντικά και διδάσκουν σε αυτές Ουκρανοί πρόσφυγες. Ωστόσο, κάνει έκκληση για οικονομική υποστήριξη της Ένωσης Ουκρανών Γυναικών, προκειμένου να έχει τη δυνατότητα να πληρώσει τους πρόσφυγες που υλοποιούν τις δράσεις και την ίδια ώρα προσπαθούν να ξαναφτιάξουν και οι ίδιοι τη ζωή τους στην Ελλάδα. Επίσης, κάνει έκκληση για υποστήριξη, οικονομική και με δωρεές ρούχων και ειδών πρώτης ανάγκης, του Κέντρου Βοήθειας που λειτουργεί στη Βάρη και το οποίο κινδυνεύει να κλείσει λόγω αδυναμίας εύρεσης πόρων.
*Στις 15 και 16 Οκτωβρίου, 2-9 μ.μ., η Ένωση Ουκρανών Γυναικών διοργανώνει το φεστιβάλ «Cossack Art Athens» στο πάρκο Ασυρμάτου, στον Άγιο Δημήτριο Αττικής, με την υποστήριξη του δήμου Αγίου Δημητρίου και υπό την αιγίδα της πρεσβείας της Ουκρανίας στην Ελλάδα. Θα συμμετάσχουν Ουκρανοί καλλιτέχνες που ζουν στην Ελλάδα, μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα παιδιών και ενηλίκων όλων των ουκρανικών οργανώσεων στην Αθήνα, αλλά και οργανώσεων μεταναστών και προσφύγων από τη Γεωργία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία, την Πολωνία, την Τσεχία και το Αφγανιστάν. Επίσης, θα πραγματοποιηθεί φιλανθρωπικό παζάρι, με στόχο την αγορά φαρμάκων για νοσοκομεία της Ουκρανίας.
