Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι είναι έτοιμος να προχωρήσει σε προεδρικές εκλογές, εφόσον οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι μπορούν να εγγυηθούν την ασφάλεια της ψηφοφορίας. Πρόκειται για αίτημα που έχει θέσει η Ρωσία, αλλά πλέον και η Ουάσινγκτον, εντείνοντας τις πιέσεις προς το Κίεβο.
Ο Ουκρανός πρόεδρος μίλησε για πιθανό χρονικό ορίζοντα δύο έως τριών μηνών, ωστόσο το εγχείρημα συνοδεύεται από μια σειρά σύνθετων εμποδίων — από ζητήματα ασφάλειας έως θέματα νομοθεσίας, εκτοπισμένων ψηφοφόρων και πολιτικής σταθερότητας.
Τα μεγάλα εμπόδια για τη διεξαγωγή εκλογών
1. Η Ουκρανία παραμένει υπό στρατιωτικό νόμο
Η χώρα δεν έχει πραγματοποιήσει εκλογές από το 2019. Ο στρατιωτικός νόμος που ισχύει από τον Φεβρουάριο του 2022 απαγορεύει ρητά κάθε εκλογική διαδικασία. Την ίδια στιγμή:
- η Ρωσία αμφισβητεί τη νομιμότητα της παραμονής Ζελένσκι στην εξουσία μετά τον Μάιο του 2024,
- ο Ντόναλντ Τραμπ επέκρινε τη μη διεξαγωγή εκλογών, αυξάνοντας την πολιτική πίεση προς το Κίεβο.
2. Καθημερινές πολεμικές επιχειρήσεις και επιθέσεις
Πάνω από 1.200 χιλιόμετρα μετώπου βρίσκονται σε πολεμική δραστηριότητα. Ρωσικά drones και πύραυλοι πλήττουν συνεχώς αστικές περιοχές, ενώ οι ενεργειακές υποδομές υφίστανται σοβαρές ζημιές. Η ελάχιστη προϋπόθεση, σύμφωνα με αναλυτές, είναι μια κατάπαυση του πυρός από αέρος.
3. Έλλειψη θεσμικού πλαισίου
Όπως επισημαίνει ο πολιτικός αναλυτής Βολοντίμιρ Φεσένκο:
- Η Ουκρανία πρέπει να δημιουργήσει εξ αρχής ένα πλήρες νομοθετικό πλαίσιο για εκλογές εν μέσω πολέμου.
- Ο χρόνος που απαιτείται εκτιμάται σε τουλάχιστον έξι μήνες.
4. Κίνδυνος ρωσικής παρέμβασης
Η εκλογική διαδικασία θα αποτελούσε πρόσφορο πεδίο για παραπληροφόρηση και χειραγώγηση από τη Ρωσία, γεγονός που θέτει υψηλές απαιτήσεις ασφάλειας και κυβερνοπροστασίας.
Πού βρίσκονται οι ψηφοφόροι; Τα τεράστια logistic challenges
- 4,3 εκατομμύρια Ουκρανοί βρίσκονται υπό καθεστώς προσωρινής προστασίας στην ΕΕ. Το Κίεβο θα χρειαστεί να δημιουργήσει εκατοντάδες εκλογικά κέντρα σε ολόκληρη την Ευρώπη.
- 4 εκατομμύρια είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι — απαιτείται εκ νέου καταγραφή και ενημέρωση του εκλογικού μητρώου.
- 1 εκατομμύριο υπηρετούν στις Ένοπλες Δυνάμεις. Η διεξαγωγή ψηφοφορίας στο μέτωπο ή κοντά σε αυτό είναι πρακτικά εξαιρετικά δύσκολη και νομικά αχαρτογράφητη.
- 4,5 εκατομμύρια ενήλικες βρίσκονται σε περιοχές υπό ρωσική κατοχή. Η συμμετοχή τους είναι πρακτικά αδύνατη.
Το Κρατικό Μητρώο Ψηφοφόρων θα χρειαστεί πλήρη αναθεώρηση και ανασχεδιασμό.
Οι πιθανότητες επανεκλογής του Ζελένσκι
Παρά την πτώση της δημοτικότητάς του από το 90% των πρώτων μηνών της εισβολής στο 50%, ο Ζελένσκι παραμένει:
- ο ισχυρότερος υποψήφιος έναντι των παραδοσιακών πολιτικών,
- αλλά όχι ανίκητος.
Ο μοναδικός που εμφανίζεται ως σοβαρός αντίπαλος σε δημοσκοπήσεις είναι ο Βαλέρι Ζαλούζνι, πρώην αρχηγός του στρατού και νυν πρέσβης στο Λονδίνο. Ωστόσο, ο ίδιος δεν έχει εκδηλώσει πολιτικές φιλοδοξίες, δηλώνοντας ότι προτεραιότητα αποτελεί η άμυνα της χώρας.
Η πίεση Τραμπ και οι ανησυχίες Κιέβου
Σύμφωνα με ανάλυση του Sky News, ο Ουκρανός πρόεδρος ανησυχεί σοβαρά για το ενδεχόμενο να αποχωρήσει ο Ντόναλντ Τραμπ από τη διαδικασία διαπραγμάτευσης, εάν το Κίεβο δεν παρουσιάσει σύντομα συμβιβαστική πρόταση.
Ο στρατιωτικός αναλυτής Μάικλ Κλαρκ σημειώνει:
- Το σχέδιο που συζητείται στην Ουάσιγκτον μοιάζει με τη «ρωσική καθοδηγούμενη πρόταση παράδοσης» που είχε εμφανιστεί πριν δύο εβδομάδες.
- Ο Ζελένσκι φοβάται μήπως η Ουκρανία βρεθεί εκτός της διαδικασίας.
Ο Τραμπ ζητά απάντηση «μέχρι τα Χριστούγεννα». Αν το Κίεβο δεν ανταποκριθεί, αναλυτές εκτιμούν ότι ο Λευκός Οίκος ίσως αποσύρει τη στήριξή του, κάτι που θα αλλάξει δραματικά τις ισορροπίες του πολέμου.
