Γράφει ο Χρίστος Χ. Λιάπης*
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ πάσχει από θρομβοκυττοπενία, μια πάθηση του αίματος που χαρακτηρίζεται από χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων. Ο Τζο Μπάιντεν το έχει ανακοινώσει δημόσια, λέγοντας την αλήθεια, σε αντίθεση με την αυστηρή μυστικότητα που τηρήθηκε για το σοβαρό αιματολογικό νόσημα (μία μορφή καρκίνου του αίματος), από το οποίο έπασχε ο Σάχης του Ιράν Moχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, κατά την ταραχώδη περίοδο 1977-79, με αποτέλεσμα, εξαιτίας και αυτού του γεγονότος, να αντιδράσει άστοχα στην Ισλαμική Επανάσταση του Αγιατολάχ Χομεϊνί.
Η γιατρός του Αμερικανού προέδρου, δρ Ντέμπορα Λέιν, ειδική αιματολόγος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Μέντσταρ του Τζορτζτάουν, τον επισκέπτεται συχνά στον Λευκό Οίκο για τις σχετικές αιμοληψίες και τη θεραπευτική χορήγηση στεροειδών και ειδικών πρωτεϊνών. Οπως του λέει χαρακτηριστικά: «Κύριε πρόεδρε, μπορείτε να λέτε στους πάντες, σε όλον τον κόσμο, τι να κάνουν. Το σώμα σας, όμως, δεν μπορείτε να το διατάζετε». Οπως ακριβώς ο Τζον Κένεντι που έπασχε από τη νόσο του Addison, έκανε συχνά χρήση ψυχοτρόπων ουσιών και φαρμάκων, ενώ του χορηγούνταν στεροειδή, για την αντιμετώπιση αυτής της φλοιοεπινεφριδικής ανεπάρκειας παραγωγής κορτιζόλης, υπό την επίβλεψη του δρος Τζέικομπσον.
Εν μέσω μιας παρόξυνσης της αιματολογικής του παθήσεως, ο Αμερικανός πρόεδρος δέχεται να συναντηθεί, κρυφά, χωρίς τη συνοδεία της προσωπικής φρουράς του, με τα μέλη μιας τρομοκρατικής οργάνωσης που εξυφαίνουν ένα τεραστίων διαστάσεων χτύπημα κυβερνοτρομοκρατίας, με το κωδικό όνομα «Μεσαίωνας», στην προσπάθειά του να αποτρέψει τον επικείμενο ψηφιακό πυρηνικό Αρμαγεδδώνα...
Φυσικά, από την τελευταία παράγραφο, καταλαβαίνουμε πως δεν πρόκειται για τον υπερογδοντακοντούτη Μπάιντεν, η οξύτητα των μνημονικών και σωματικών ικανοτήτων του οποίου αμφισβητείται, τουλάχιστον σε βαθμό που να είναι απαγορευτική για τέτοιες προσωπικές πρωτοβουλίες αντιτρομοκρατικού ακτιβισμού, ούτε για τον προκάτοχό του τον Ντόναλντ Τραμπ, για τον οποίον ο (...πραγματικός...) –εκείνη την περίοδο– κοσμήτωρ του Harvard, Τζ. Φλάιερ, υποστήριζε, μεσούσης της –τότε– προεκλογικής του εκστρατείας του 2016, πως «δεν πάσχει απλώς από Ναρκισσιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας, αλλά αποτελεί τον ορισμό αυτής», οπότε δύσκολα θα πήγαινε κάπου χωρίς τους άνδρες της προσωπικής φρουράς του, εκθέτοντας τον εαυτό του σε κίνδυνο, προς χάριν του κοινού καλού.
Η ψυχοπαθολογία της εξουσίας
Ο πάσχων από θρομβοκυττοπενία πρόεδρος είναι ο Τζόναθαν Λίνκολν Ντάνκαν, ήρωας του μυθιστορήματος «Ο Πρόεδρος Αγνοείται», το οποίο έχουν συγγράψει από κοινού ο πρώην (αληθινός) πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον (το πλήρες όνομα του οποίου είναι Ουίλιαμ Τζέφερσον Κλίντον, οπότε αντιλαμβανόμαστε από πού εμπνεύστηκαν οι συν-συγγραφείς το μεσονύμιο Λίνκολν, για τον λογοτεχνικό τους πρόεδρο), και ο πολυβραβευμένος συγγραφέας κατασκοπευτικής και αστυνομικής λογοτεχνίας, Τζέιμς Πάτερσον.
Το ζήτημα, όμως, της σωματικής και ψυχικής υγείας των πολιτικών ηγετών και της επ’ αυτών θεμελιούμενης φυσικής καταλληλόλητάς τους για την άσκηση εξουσίας έχει προ πολλού απασχολήσει τη διεθνή βιβλιογραφία, με βιβλία και επιστημονικά άρθρα που ξεπερνούν τις λογοτεχνικές κατασκευές και τις δημοσιογραφικές εξιστορήσεις, όπως αυτές που πυροδοτούν τα φερόμενα προβλήματα υγείας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, λίγο πριν από τις κρίσιμες εκλογές στην Τουρκία ή –για παράδειγμα– τα αλλεπάλληλα επεισόδια τρόμου που εκδήλωνε, δημόσια, ενόσω ήταν εν ενεργεία, η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, κατά το παρελθόν.
Με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, ψυχίατρο Ντέιβιντ Οουεν, είμαστε συν-συγγραφείς, μαζί και με τον καθηγητή μου στο Πανεπιστήμιο του Tufts, Νασίρ Γκέμι, στο κεφάλαιο με τίτλο «Η Ψυχοπαθολογία της Εξουσίας», στο βιβλίο των αγγλικών εκδόσεων Palgrave Macmillan, «Η Τοξίκωση της Εξουσίας».
Η ανάγνωση της εξίσωσης
Πέρα, όμως, από την επίδραση που έχει η εξουσία στην ψυχική και σωματική υγεία εκείνων που την ασκούν, υπάρχει αμφίδρομη ανάγνωση της εξίσωσης μεταξύ ψυχικής και σωματικής υγείας και (πολιτικής) εξουσίας. Το ζήτημα αυτό πραγματεύεται ο λόρδος Οουεν στο βιβλίο του «Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία» (που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, ενώ πρωτοδημοσιεύθηκε στα αγγλικά υπό τον τίτλο «In Sickness and In Power», από τις εκδόσεις Metney Publishing Ltd). Οπως αναφέρει, χαρακτηριστικά, ο λόρδος Οουεν, «αυτό που πρέπει να μας απασχολεί δεν είναι οι παθήσεις μεμονωμένων αρχηγών, αλλά η νόσος που πλήττει εν γένει το πολιτικό σύστημα ... [γιατί] ... οι κακές αποφάσεις και η ανικανότητα διαβρώνουν την ίδια την ουσία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, που είναι η ικανότητα και η θέληση του ηγέτη να ηγηθεί».
Ακόμη και αν δεχτούμε τις «ήπιες» εξηγήσεις που δίνει για την υγεία του το επιτελείο του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, μιλώντας «απλά» για προβλήματα από το γαστρεντερικό, θα ήταν χρήσιμο να ανατρέχαμε, πάλι, στο προαναφερθέν βιβλίο του λόρδου Οουεν και συγκεκριμένα στο απόσπασμα που αναφέρεται στην πάθηση των χοληφόρων του Βρετανού πρωθυπουργού Αντονι Ιντεν, η οποία τον ταλαιπωρούσε κατά τη διάρκεια της κρίσης της Διώρυγας του Σουέζ το 1956 και στο πώς αυτή επηρέασε τις αποφάσεις και τη συμπεριφορά του.
Τέλος, ο ακαδημαϊκός, καθηγητής της Ιατρικής, διατελέσας υπουργός Υγείας, και εξέχουσα πνευματική φυσιογνωμία του περασμένου αιώνα, Νικόλαος Κ. Λούρος, αναφέρει, στο βιβλίο του «Η Υγεία του Τσώρτσιλ»: «Δεν χρειάζονται πολλά επιχειρήματα για να αποδειχθεί η σημασία της παρεκτροπής από τη σωματική ή πνευματική υγεία, επάνω σε σημαντικές αποφάσεις ή πράξεις του ανθρώπου... Σοβαρότερες για την τύχη των λαών είναι οι αποφάσεις του ηγέτη –και του δημιουργικότερου ακόμη– όταν συμβεί να παρθούν σε στιγμές που επηρεάζονται από τη σωματική ή την ψυχική του κατάσταση».
* MD, MSc, PhD, ψυχίατρος - διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ
