Το φαινόμενο δεν είναι σίγουρα νέο. Από την εποχή της Ναυμαχίας στις Αργινούσες, το 406 π.Χ., κατά τα τέλη του Πελοποννησιακού Πολέμου που οδήγησε στην εκτέλεση των νικητών Αθηναίων στρατηγών, μέχρι τη δίκη και εκτέλεση των έξι στο Γουδί για τη μικρασιατική καταστροφή, ο λαός, παραδομένος στην κυριαρχία των δημαγωγών, έπαιρνε αποφάσεις που στοίχιζαν στον ίδιο και στη χώρα.
Οι επιτήδειοι, που πάντα ξεπηδούσαν φουντώνοντας και υποδαυλίζοντας τη δικαιολογημένη οργή των πολιτών για συγκεκριμένα περιστατικά, πατούσαν πάνω σε αυτά για να αποκομίσουν οφέλη, είτε για τους ίδιους είτε για τα κόμματά τους.
Στην περίπτωση των Αργινουσών, η ιστορία έχει καταγράψει τη συνωμοσία του Θηραμένη, ο οποίος, προκειμένου να πετύχει την καταδίκη των στρατηγών, έβαλε δικούς του ανθρώπους να ντυθούν πένθιμα και να παριστάνουν τους συγγενείς αδικοχαμένων ναυαγών, να κλαίνε στους δρόμους και να αναστατώνουν τα πλήθη, με αποτέλεσμα η κοινή γνώμη σαν έτοιμη από καιρό στα Απατούρια (λαϊκή εορτή της εποχής που ήταν αφιερωμένη στην οικογένεια) να ξεσηκωθεί ζητώντας την τιμωρία των στρατηγών.
Με πρωταγωνιστές διάφορους πολιτικούς που εκμεταλλεύθηκαν το κλίμα, αλλά και το ειλικρινές πένθος όσων είχαν χάσει δικούς τους, η αθηναϊκή κοινή γνώμη έγινε πιεστική σε βαθμό οχλοκρατίας.
Προτάθηκε να μη γίνει δίκη και να εκδοθεί μια μαζική απόφαση για τους στρατηγούς (δηλαδή με μία ψήφο για όλους μαζί), τα δε μέλη της συνέλευσης να ψηφίσουν δι’ ανατάσεως της χειρός αν οι στρατηγοί ήταν υπεύθυνοι ή όχι για το συγκεκριμένο αδίκημα, που δεν φρόντισαν δηλαδή να περισυλλεγούν οι ναυαγοί συμπολεμιστές τους. Ετσι, όπως διατυπωνόταν το ερώτημα και με δεδομένη την όξυνση των πνευμάτων, η απόφαση ήταν δεδομένη.
Επιπλέον αυτή η ομαδική καταδίκη, χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστικά δίκη, ήταν απαράδεκτη νομικά στην αθηναϊκή δημοκρατία. Αυτά για την ιστορία τα υπενθυμίζουμε σήμερα που κάποιοι στήνουν περίεργα παιχνίδια και επιλεκτικές διαρροές από την τραγωδία των Τεμπών. Η αλήθεια είναι ότι η «οχλοκρατία», όποτε επικράτησε απέναντι στους θεσμούς, μόνο δεινά επέφερε.
Ο ρόλος και οι κίνδυνοι
Τα θυμίζουμε αυτά για να δείξουμε από τη μια τον ρόλο που διαχρονικά παίζουν όσοι επιχειρούν να εκμεταλλευτούν το κλίμα που διαμορφώνεται ανάλογα με τις εποχές, αλλά και από την άλλη τους κινδύνους που κρύβει η απαξίωση των θεσμών. Προσφάτως αυτά τα διαπιστώσαμε και στο… κίνημα των αγανακτισμένων με τα μνημόνια, που το μετέτρεψαν σε όχημα ο ΣΥΡΙΖΑ αλλά και άλλες δυνάμεις όπως η Χρυσή Αυγή, ο πρώτος για να γίνει εξουσία και η δεύτερη για να αποκτήσει πολιτικό ρόλο εντός του κοινοβουλίου.
Με απλά λόγια μετέτρεψαν τις οικονομικές δυσκολίες και τα απανωτά σοκ των μνημονίων που ένιωθαν οι οργισμένοι πολίτες σε «κουκούλι» μέσα στο οποίο επιχείρησαν να απαξιώσουν τους θεσμούς. Χαρακτηριστικά τα όσα γίνονται και επιχειρούνται και σήμερα, τόσο από τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και από το ΠΑΣΟΚ αλλά και από κόμματα πέραν της Δεξιάς.
Πρώτο χαρακτηριστικό των δηλώσεών τους είναι η απαξίωση της Δικαιοσύνης. «Δεν εμπιστευόμαστε τη Δικαιοσύνη» είναι μια από τις γνωστότερες ατάκες τους στα τηλεοπτικά πάνελ.
Και αυτό την ώρα που όσες αποκαλύψεις έχουν γίνει, έχουν γίνει από τη Δικαιοσύνη. Αλλά κάνοντας bulling στους δικαστικούς λειτουργούς με τα υπονοούμενα για συγκάλυψη, επιχειρούν να προσαρμόσουν τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης στις επιθυμίες τους.
Το είδαμε να συμβαίνει και στην υπόθεση Novartis καθώς και αλλού. Η αντίληψή τους είναι ότι πρέπει να ελέγξουν τους αρμούς της εξουσίας, όπως δημόσια έλεγαν. Το ίδιο συμβαίνει και με τον κοινοβουλευτισμό. Όλοι θυμόμαστε το πώς έβλεπαν τη Βουλή, όταν βρίσκονταν στις πλατείες και έστηναν τα λαϊκά δικαστήρια υπό τα γνωστά συνθήματα.
Τις ίδιες απόψεις απαξίωσης έχουν για την Αστυνομία, το Λιμενικό, την Εκπαίδευση, την Εκκλησία και γενικά για οποιοδήποτε θεσμό θεωρούν ότι έχει ταυτοτικά στοιχεία της οργανωμένης πολιτείας και κοινωνίας.
Στόχος τους να περάσουν προς τα κάτω την αίσθηση ότι δεν υπάρχει κράτους δικαίου και ότι βγαίνοντας στους δρόμους μπορούν να επιβάλλουν τις απόψεις τους και ό,τι δεν καταφέρνουν μέσω της κάλπης. Θέλουν να αντικαταστήσουν τους νόμους με τον… νόμο της ζούγκλας, των «λαϊκών δικαστηρίων» και των fake news, εκτρέφοντας το θηρίο της οχλοκρατίας. «Όχημα» αλλάζουν και όχι αντιλήψεις…
