Για να εξετάσει την 21η εξαμηνιαία στρατηγικού επιπέδου Έκθεση του Γενικού Γραμματέα για την απειλή που συνιστά το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε (ISIL/Da'esh) συνεδρίασε το Συμβούλιο Ασφαλείας ΟΗΕ.
Το κράτη-μέλη του ΣΑΗΕ ενημέρωσαν ο Αναπλ. Γενικός Γραμματέας για την Αντιτρομοκρατία (UNOCT), Βλαντίμιρ Βορόνκοφ, η Εκτελεστική Διευθύντρια της Επιτροπής Αντιτρομοκρατίας (CTED), Ναταλία Γκέρμαν, και η Πρόεδρος της Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF), Ελίσα δε 'Αντα Μαντράσο.
Ο Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ, κ. Σταματέκος στην τοποθέτηση του τόνισε την ισχυρή υποστήριξη της Ελλάδας στη συνεχή ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και εξέφρασε ανησυχία για την συνεχιζόμενη απειλή του Da'esh για την διεθνή και περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια.
Επανέλαβε την υποστήριξη της Ελλάδας στις αποφάσεις 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη για έναν αξιόπιστο πολιτικό χάρτη πορείας για την αντιμετώπιση της αστάθειας και την αποτροπή της επιστροφής του Da'esh στη Συρία.
Ο κ. Σταματέκος δήλωσε ξανά την υποστήριξη της Ελλάδας στις πρωτοβουλίες ανάπτυξης τεχνογνωσίας και δυνατοτήτων που ενισχύουν την εθνική και περιφερειακή ανθεκτικότητα, μεταξύ άλλων στον θαλάσσιο τομέα.
Καταδίκασε, επίσης, την παράνομη διακίνηση πολιτιστικής κληρονομιάς από το Da'esh και άλλους, καθώς καταστρέφει την ιστορία και τροφοδοτεί τον εξτρεμισμό, και προέτρεψε προς την πλήρη εφαρμογή των Ψηφισμάτων 2199 και 2347 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και του Ψηφίσματος 79/133 της Γενικής Συνέλευσης που συγκηδεμόνευσε.
Έκκληση ΓΓ ΟΗΕ για επαναπατρισμό και ενισχυμένη διεθνή συνεργασία
Η εικοστή πρώτη έκθεση του Γενικού Γραμματέα για την απειλή που συνιστά το Ισλαμικό Κράτος (Da'esh) υπογραμμίζει ότι «κατά την υπό εξέταση περίοδο, η απειλή που προέρχεται από το Da'esh και "τις θυγατρικές" του για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια παρέμεινε υψηλή». Παρά την έντονη αντιτρομοκρατική πίεση, η οργάνωση «συνεχίζει να επιδεικνύει ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα», μετακινώντας το κέντρο βάρους της κυρίως προς την Αφρική.
Στην Εγγύς Ανατολή, το Da'esh διατήρησε έως και 3.000 μαχητές σε Ιράκ και Συρία, εξαπολύοντας περισσότερες από 90 επιθέσεις. Ιδιαίτερη ανησυχία προκάλεσε η επίθεση της 22ας Ιουνίου σε εκκλησία στη Δαμασκό που είχε πάνω από 80 θύματα. Στην Αφρική, το «Ισλαμικό Κράτος στη Δυτική Αφρική (ISWAP)» αναδείχθηκε σε «πιο παραγωγικό μέρος προπαγάνδας», διαθέτοντας έως και 12.000 μαχητές. Στην Ανατολική Αφρική, επιθέσεις έλαβαν χώρα στη Σομαλία, ενώ στην Κεντρική Ασία, το «ISIL-Khorasan» με περίπου 2.000 μαχητές χαρακτηρίζεται «η πλέον σοβαρή απειλή τόσο περιφερειακά όσο και διεθνώς».
Στην Έκθεση αναφέρεται ότι το Da'esh «επιχειρεί να εκμεταλλευθεί την εμβέλεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και να χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη για στρατολόγηση και προπαγάνδα». Παράλληλα, τα στρατόπεδα Χολ και Ροτζ στη βορειοανατολική Συρία φιλοξενούν ακόμη 34.800 άτομα, «εκ των οποίων το 60% είναι παιδιά» χωρίς ουσιαστική πρόσβαση σε νομική προστασία. Ο Γενικός Γραμματέας προειδοποιεί ότι «η συνέχιση του εγκλεισμού χιλιάδων ατόμων, ιδίως παιδιών, σε άθλιες συνθήκες αποτελεί προσβολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μακροπρόθεσμο κίνδυνο για την ασφάλεια».
Σε θετικό επίπεδο -σύμφωνα με την Έκθεση- αυξήθηκαν οι επαναπατρισμοί. «Πέντε κράτη μέλη επαναπάτρισαν πάνω από 5.970 άτομα», ενώ μόνο το Ιράκ επανέφερε 6.890 υπηκόους του. ΟΗΕ και Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης στήριξαν «την επιστροφή, αποκατάσταση και επανένταξη» με νομική βοήθεια, ψυχοκοινωνική στήριξη και εκπαιδεύσεις. Παράλληλα, αναπτύχθηκαν δράσεις για τη δίωξη και δίκαιη δίκη υπόπτων, ενώ η UNAMI και η Ύπατη Αρμοστεία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα παρακολούθησαν ακροάσεις και δίκες δεκάδων κατηγορουμένων.
Η Έκθεση καταγράφει, επίσης, πρόοδο στη διεθνή συνεργασία. Στη Δυτική Αφρική δημιουργήθηκε περιφερειακή ομάδα ειδικών για την προστασία ευάλωτων στόχων, ενώ προωθήθηκε η ανταλλαγή πρακτικών για την αντιμετώπιση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Το Γραφείο του ΟΗΕ κατά της Τρομοκρατίας ενίσχυσε τεχνικά τις χώρες της Κεντρικής Ασίας για την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης όπλων, ενώ παραδόθηκαν μη επανδρωμένα συστήματα επιτήρησης στη Σενεγάλη.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα θύματα της τρομοκρατίας. Στις 28 Απριλίου δημιουργήθηκε «Δίκτυο Ενώσεων Θυμάτων Τρομοκρατίας» με συμμετοχή 120 θυμάτων και επιζώντων, ενώ στο Ιράκ συνεχίζεται η εφαρμογή του Νόμου για τους επιζώντες Γιαζίντι, παρέχοντας μηνιαία αποζημίωση σε πάνω από 2.350 επιζώντες.
Ο Γενικός Γραμματέας τονίζει ότι η απειλή «παραμένει αμείωτη, με προσαρμοστικότητα, διασυνοριακή εμβέλεια και διευρυνόμενο επιχειρησιακό αποτύπωμα». Η στρατηγική στροφή προς την Αφρική, η εκμετάλλευση τεχνολογιών και η επιμονή σε περιοχές αστάθειας καθιστούν αναγκαία «συντονισμένη και περιφερειακά εδραιωμένη απάντηση, βασισμένη στο διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Κλείνοντας, απευθύνει έκκληση στα κράτη μέλη να «διευκολύνουν τον ασφαλή, εθελούσιο και αξιοπρεπή επαναπατρισμό» των υπηκόων τους και να ενισχύσουν τη συνεργασία με τον ΟΗΕ. Όπως επισημαίνει, «μόνο μέσα από διαρκή συνεργασία και προσέγγιση ολόκληρης της κοινωνίας μπορούμε να οικοδομήσουμε την ανθεκτικότητα που απαιτείται για την αντιμετώπιση των εξελισσόμενων απειλών και την προαγωγή της ειρήνης».
Ο Βορόνκοφ προειδοποιεί για ανθεκτικότητα και νέες τακτικές του ISIL/Da'esh
O κ. Βλαντίμιρ Βορόνκοφ, προειδοποίησε ότι η απειλή παραμένει «εύθραυστη και πολύπλοκη», με την οργάνωση να διατηρεί επιχειρησιακή ικανότητα παρά την απώλεια ηγετών.
Υπογράμμισε ότι η Αφρική αποτελεί πλέον το επίκεντρο δραστηριότητας του ISIL, με έντονη παρουσία στο Σαχέλ και τη Δυτική Αφρική, ενώ αποκαλύφθηκαν δίκτυα χρηματοδότησης που εκτείνονται έως τη Λιβύη. Στη Σομαλία, οι δυνάμεις ασφαλείας σκότωσαν 200 μαχητές σε πρόσφατη επιχείρηση, αλλά η οργάνωση παραμένει απειλή. Στη Μέση Ανατολή, συνεχίζει να δρα σε Ιράκ και Συρία, εκμεταλλευόμενη κενά ασφαλείας, ενώ στο Αφγανιστάν το παρακλάδι ISIL-Khorasan θεωρείται μια από τις σοβαρότερες απειλές για την Κεντρική Ασία.
Ο αξιωματούχος τόνισε ότι το ISIL αξιοποιεί νέες τεχνολογίες, όπως πλατφόρμες κρυπτογραφημένων μηνυμάτων, crowdfunding και ακόμη και τεχνητή νοημοσύνη για προπαγάνδα, ενώ φέρεται να επιδιώκει στρατολόγηση ειδικών στον κυβερνοχώρο.
Ο Βορόνκοφ κάλεσε τα κράτη να δώσουν έμφαση στην πρόληψη και στη συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο, προειδοποιώντας για τις άθλιες συνθήκες σε στρατόπεδα κράτησης στη βορειοανατολική Συρία, όπου χιλιάδες γυναίκες και παιδιά ζουν υπό «επικίνδυνες και απάνθρωπες συνθήκες». Υπογράμμισε την ανάγκη ασφαλούς και αξιοπρεπούς επαναπατρισμού τους.
Προειδοποιήσεις Γκέρμαν για Αφρική, Συρία και νέα τεχνολογικά εργαλεία
Η Βοηθός Γενική Γραμματέας και Εκτελεστική Διευθύντρια της Επιτροπής Αντιτρομοκρατίας του ΟΗΕ, Νατάλια Γκέρμαν, προειδοποίησε σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας ότι «παρά τις διεθνείς προσπάθειες, το Da'esh παραμένει επίμονη απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια». Επισήμανε ότι η οργάνωση συνεχίζει να «προσαρμόζεται και να εκμεταλλεύεται την αστάθεια», με ιδιαίτερη βαρύτητα στην Αφρική, «η οποία φέρει πάνω από το ήμισυ των παγκόσμιων θυμάτων τρομοκρατικών επιθέσεων».
Στη Συρία, το Da'esh «επιχειρεί να αξιοποιήσει το ασταθές περιβάλλον», ενώ στα βορειοανατολικά στρατόπεδα η ανθρωπιστική κατάσταση παραμένει «δεινή, με δεκάδες χιλιάδες άτομα - κυρίως γυναίκες και παιδιά - να αντιμετωπίζουν ακραία ανασφάλεια». Παράλληλα, το Da'esh-Khorasan εξακολουθεί να συνιστά «σημαντική απειλή στο Αφγανιστάν, αλλά και στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία», με στρατολόγηση και προπαγάνδα μέσω διαδικτύου.
Η Γκέρμαν σημείωσε ότι η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας γίνεται όλο και πιο σύνθετη, καθώς οι τρομοκρατικές οργανώσεις «συνδυάζουν τις ψηφιακές καινοτομίες με τα παραδοσιακά δίκτυα», ενώ αναφέρθηκε σε κοινή εργασία με την FATF και άλλα όργανα του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση των νέων κινδύνων.
Η CTED πραγματοποίησε επισκέψεις σε Καμερούν, Τσαντ, Ουγγαρία, Μάλτα, Νορβηγία και Σομαλία, εντοπίζοντας ανάγκες τεχνικής βοήθειας και παρέχοντας συστάσεις για την εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις επιστροφές πρώην μελών του Μπόκο Χαράμ και του ISWAP στη Λεκάνη του Τσαντ, αλλά και στην ανάγκη «λογοδοσίας και βιώσιμης επανένταξης».
Τέλος, τόνισε ότι η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και των κοινωνικών δικτύων από το Da'esh «απαιτεί καινοτόμες απαντήσεις», υπογραμμίζοντας ότι οι ίδιες τεχνολογίες μπορούν να αξιοποιηθούν από τα κράτη για την ανίχνευση και πρόληψη τρομοκρατικών δραστηριοτήτων. «Βρισκόμαστε σε σταυροδρόμι τεχνολογικού μετασχηματισμού και γεωπολιτικής αβεβαιότητας», είπε, δεσμευόμενη ότι η CTED θα συνεχίσει να εργάζεται με τα κράτη μέλη «στην κοινή επιδίωξη ενός κόσμου ελεύθερου από την τρομοκρατία».
