Από το 1952, οπότε κατοχυρώθηκε συνταγματικά η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων ως θεμελιώδης αρχή, ξεχάστηκαν οι κλαυθμοί και οδυρμοί των υπαλλήλων στον δημόσιο τομέα, κάθε φορά που άλλαζε η κυβέρνηση, στην… ομώνυμη (από το 1878) πλατεία (σ.σ.: Κλαυθμώνος).
Το χαρτί του διορισμού έγινε χαρμόσυνη είδηση εφάμιλλης αξίας με τον γάμο, τη γέννηση και τη βάφτιση μέσα στη μεσοαστική ελληνική οικογένεια και σε κάθε σπιτικό σχεδόν ακουγόταν η γονική προτροπή στα παιδιά: «Να τρουπώσεις σε μία θέση στο Δημόσιο, να έχεις τον μισθό σου βρέξει, χιονίσει και το κεφάλι σου ήσυχο». Αν τα παιδιά ήταν γένος θηλυκού, η προτροπή είχε μία ακόμη παράμετρο: «Να γίνεις δασκάλα ή καθηγήτρια. Να έχεις τον μισθό σου, τις αργίες σου, τις διακοπές Πάσχα, Χριστούγεννα και τρεις μήνες το καλοκαίρι, να μπορέσεις να κάνεις οικογένεια». Αν ήταν αγόρι, το μεγάλο στοίχημα ήταν μία θέση στις στρατιωτικές σχολές για τη σταθερότητα, το γόητρο της στολής και τη γρήγορη συνταξιοδότηση.
Τα τελευταία χρόνια σταδιακά αποδομείται το αφήγημα «όλα για μία θέση στο Δημόσιο». Τα νέα κορίτσια δεν επιλέγουν να σπουδάσουν στις καθηγητικές και παιδαγωγικές σχολές και οι νεαροί δεν έχουν όνειρο να φορέσουν στολή.
Μεγάλη ήταν φέτος η πτώση των βάσεων στις Πανελλαδικές Εξετάσεις σε πολλές από τις καθηγητικές σχολές. Σε αρκετά Τμήματα Φιλολογίας ή Φυσικής και Μαθηματικών υπήρξαν πολλές κενές θέσεις εισακτέων, αποτέλεσμα τόσο της λειτουργίας της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ) όσο και της χαμηλής προτίμησης των υποψηφίων.
Μεταξύ των ουραγών των φετινών Πανελλαδικών και οι στρατιωτικές σχολές στις οποίες, για μια ακόμη φορά τα τελευταία χρόνια, η νεολαία γύρισε την πλάτη.
Η εκπαίδευση ως αξιακό πεδίο φαίνεται ότι έχει εισέλθει σε πτωτική τροχιά. Στο Τμήμα Φιλολογίας στο ΕΚΠΑ η βάση διαμορφώθηκε στο χαμηλό επίπεδο των 11.304 μορίων, από τα 12.660 μόρια (πτώση 1.356 μόρια) που ήταν πέρυσι, ενώ και στο ΑΠΘ η βάση πήγε στα 11.127 μόρια από 11.495 πέρυσι (πτώση 368 μόρια). Μεγάλη πτώση είχε και το Τμήμα Φιλολογίας στα Ιωάννινα, που από 10.346 πήγε στα 9.451 μόρια, με πτώση 895 μόρια. Στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, μάλιστα, έμειναν πάνω από 1.000 κενές θέσεις, πέραν του 25% του συνόλου. Πολλές κενές θέσεις έμειναν και σε σχετικά τμήματα άλλων πανεπιστημίων. Στα Τμήματα Φιλοσοφίας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο έμειναν κενές 108 και 118 θέσεις αντίστοιχα.
Οι ανθρωπιστικές σπουδές υποβαθμίζονται συστηματικά, κυρίως λόγω της προβληματικής επαγγελματικής προοπτικής, καθώς το σχολείο συνδέεται όλο και περισσότερο με την αγορά, την τεχνολογία και τις… προβεβλημένες αξίες της εποχής.
Εντυπωσιακά μεγάλος είναι ωστόσο, και παρά τη στροφή στις εφαρμοσμένες επιστήμες, ο αριθμός των κενών θέσεων σε Τμήματα Θετικών Επιστημών. Στα Τμήματα Φυσικής έμεινε κενό πανελλαδικά το 61% των θέσεων, όπως κενό έμεινε και το 52% των θέσεων στα Τμήματα Μαθηματικών τόσο στην Περιφέρεια όσο και σε Αθήνα – Θεσσαλονίκη. Το ποσοστό κενών θέσεων στο Μαθηματικό του ΕΚΠΑ ανέρχεται στο 55% και στο ΑΠΘ στο 59%. Στο Φυσικό του ΕΚΠΑ 41% των θέσεων είναι αδιάθετες, 63% σε εκείνο της Θεσσαλονίκης και 78% στην Κρήτη.
Δείχνουν ότι σχεδόν τέσσερις στις δέκα θέσεις (40%) έμειναν ακάλυπτες. Στο σύνολο των μαθηματικών τμημάτων οι κενές θέσεις φέτος είναι 40% και πέρυσι 52%.
Πτωτικά κινήθηκαν και οι βάσεις των στρατιωτικών σχολών. Στην Ευελπίδων (Οπλα) καταγράφεται πτώση κατά 1.035 μόρια και το ποσοστό των κενών θέσεων είναι 53,5%, στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (μάχιμοι) «καλύφθηκε» μόλις το 49,4% των θέσεων, στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (μηχανικοί) οι κενές θέσεις είναι πάνω από 62%, ενώ η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών (Οπλα) έμεινε σχεδόν χωρίς φοιτητές, αφού καλύπτεται μόλις το 19% των θέσεων.
Την ώρα που κάθε καλοκαίρι κλιμακώνεται η εκδήλωση καταστροφικών πυρκαγιών στη χώρα μας, οι νέοι αποφεύγουν τις σπουδές και την ένταξή τους στο Πυροσβεστικό Σώμα. Τεράστια πτώση υπήρξε στη Σχολή Αξιωματικών Πυροσβεστικής, με τη βάση να πέφτει 4.810 μόρια. Ο συνολικός αριθμός των υποψηφίων για επιλογή ανήλθε σε 70.276 (59.822 ΓΕΛ και 10.454 ΕΠΑΛ) και συνολικά εισήχθησαν στα ΑΕΙ στις Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες, στην ΑΣΠΑΙΤΕ, στην ΑΣΤΕ, στις στρατιωτικές και αστυνομικές σχολές και στις ακαδημίες της Πυροσβεστικής, του Εμπορικού Ναυτικού και του Λιμενικού Σώματος 62.848 υποψήφιοι ΓΕΛ και ΕΠΑΛ.
Με τη χαμηλή επαγγελματική εξασφάλιση συνδέεται η πτώση των βάσεων σε παιδαγωγικές και καθηγητικές σχολές. Οι νέοι δεν είναι διατεθειμένοι να περιπλανηθούν ανά την Ελλάδα ως ωρομίσθιοι ή αναπληρωτές περιμένοντας τον διορισμό τους, ο οποίος έρχεται σε μεγάλη ηλικία, με μισθό 780 ευρώ που φτάνει μέχρι τα 1.000 ευρώ καθαρά με προϋπηρεσία και παιδιά.
Οι μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις στις Ενοπλες Δυνάμεις, με την αυξημένη οικονομική αποζημίωση, δεν απέτρεψαν τα 450 κενά στις στρατιωτικές σχολές και τις ραγδαίες πτώσεις στις βάσεις εισαγωγής.
Μήπως, τελικά, τα σημεία των καιρών ορίζουν ότι η εκπαίδευση –σε όλα τα επίπεδα και τους τομείς– είναι… παλιομοδίτικη έννοια;
