Ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος μαίνεται τόσο επί του εδάφους όπου καθημερινά εκατοντάδες άμαχοι χάνουν τη ζωή τους όσο και στο επίπεδο της δημόσιας διπλωματίας. Στο δεύτερο πεδίο, Μόσχα-Κίεβο έχουν επιδοθεί σε ένα παίγνιο εκατέρωθεν επίρριψης ευθυνών (blame game) για το ποια πλευρά ανθίστανται στην ειρήνη.
Ύστερα από μια 48ωρη διεθνή διαφωνία και ανταλλαγή διαμετρικά αντίθετων απόψεων, η συνάντηση Ζελένσκι-Πούτιν είναι πιθανή για πρώτη φορά μετά την έναρξη του πολέμου και δη τα επόμενα 24ωρα. Καθοριστικό ρόλο σε αυτήν την εξέλιξη διαδραμάτισε η στάση των ΗΠΑ, ενώ ταυτόχρονα αναδείχθηκε ακόμη μια φορά η γεωπολιτική ανεπάρκεια των ευρωπαϊκών δυνάμεων.
Το περασμένο Σάββατο, οι ηγέτες των Γαλλίας, Γερμανίας, Πολωνίας και Ηνωμένου Βασιλείου –του λεγόμενου και «συνασπισμού των προθύμων»– συναντήθηκαν στο Κίεβο με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Στην Κοινή Δήλωση που εκδόθηκε τονίστηκε η ανάγκη για μια «πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός» σε αέρα, θάλασσα και στεριά για τουλάχιστον 30 ημέρες, αρχής γενομένης από σήμερα Δευτέρα 12 Μαΐου.
Οι πέντε ηγέτες απείλησαν τη Ρωσία με αυστηρότερες κυρώσεις στον τραπεζικό και ενεργειακό τομέα της εάν αρνείτο την πλήρη και άνευ όρων προταθείσσα κατάπαυση του πυρός, ενώ υπογράμμισαν ότι εκτός από την ΕΕ το όλο εγχείρημα υποστηρίζουν και οι ΗΠΑ. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των πέντε και του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ.
Τέλος, οι ιθύνοντες του «συνασπισμού των προθύμων» εξέφρασαν την ετοιμότητά τους να ενισχύσουν περεταίρω τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, ενώ επανέλαβαν ότι βασικό στοιχείο των εγγυήσεων ασφαλείας προς την Ουκρανία πρέπει να είναι μια (ενδεχόμενη) δύναμη διαβεβαίωσης στο έδαφός της.
Το βράδυ της ίδιας ημέρας, ο Βλαντίμιρ Πούτιν αναπλαισίωσε διαρρήδην την πρόταση-τελεσίγραφο των Ευρωπαίων. Ειδικότερα, ο Ρώσος πρόεδρος ζήτησε την έναρξη απευθείας συνομιλιών «χωρίς προϋποθέσεις» με την Ουκρανία στην Κωνσταντινούπολη την προσεχή Πέμπτη 15 Μαΐου.
Ωστόσο, δεν έκανε καμία αναφορά στην κατάπαυση πυρός, τονίζοντας ότι η χώρα του θέλει να κάνει σοβαρές διαπραγματεύσεις με τις ουκρανικές αρχές που αποσκοπούν στην «εξάλειψη των βαθύτερων αιτιών της σύγκρουσης» και στην «επίτευξη μιας μακροπρόθεσμης, διαρκούς ειρήνης». Οι ρωσικές αιτιάσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη ΝΑΤΟϊκή προοπτική της Ουκρανίας αλλά και το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεών της.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εναντιώθηκε στην πρόταση Πούτιν, υποστηρίζοντας ότι «δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις ενώ μιλάνε τα όπλα. Δεν μπορεί να υπάρξει διάλογος εάν, ταυτόχρονα, βομβαρδίζονται άμαχοι». Ωστόσο, ο βασικός ενδιαφερόμενος, δηλαδή το Κίεβο, άλλαξε άποψη.
Πιο συγκεκριμένα, το βράδυ της Κυριακής, ο κ. Ζελένσκι γνωστοποίησε ότι προτίθεται να πάει την Πέμπτη στην Τουρκία. «Και θα περιμένω τον Πούτιν. Προσωπικά. Ελπίζω ότι αυτήν τη φορά οι Ρώσοι δεν θα ψάξουν για δικαιολογίες» τόνισε ο Ουκρανός πρόεδρος, επαναλαμβάνοντας την προσδοκία του για πλήρη και διαρκή κατάπαυση τους πυρός από σήμερα.
Δεν είναι γνωστό, μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, εάν ο κ. Πούτιν συμφώνησε να παραστεί στις συνομιλίες. Εντούτοις, η αλλαγή της στάσης των Ουκρανών αφενός φανερώνει την επιτακτική ανάγκη που έχει το Κίεβο για διακοπή των εχθροπραξιών και αφετέρου ότι «το μαχαίρι και το καρπούζι» στη διαδικασία το κρατά ο δρων που ξεκίνησε τον πόλεμο: η Μόσχα.
Κομβικό ρόλο στην αλλαγή στάσης του Κιέβου φέρεται να έπαιξε ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έκανε λόγο ότι αμφιβάλλει εάν η Ουκρανία είναι διατεθειμένη να κάνει συμφωνία με τη Ρωσία. «Η Ουκρανία πρέπει να συμφωνήσει σε αυτό άμεσα» είπε ο Αμερικανός πρόεδρος αναφορικά με την πρόταση Πούτιν για διαπραγματεύσεις στην Κωνσταντινούπολη. Και πρόσθεσε: «Κάντε τη συνάντηση τώρα». Λίγη ώρα αργότερα, ήρθε η ανάρτηση του κ. Ζελένσκι στο «X» ότι αποδέχεται την πρόταση
Επιτήδειος διαμεσολαβητής
Φυσικά, η Αγκυρα άδραξε την ευκαιρία να λειτουργήσει εκ νέου ως επιτήδειος διαμεσολαβητής προκειμένου να αναδείξει –αυτό που θεωρεί ως– το εκτόπισμά της. Υπό το φως των εξελίξεων, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επικοινώνησε χθες τηλεφωνικά με τους ομολόγους της Γαλλίας και της Ρωσίας.
Στη συνομιλία του με τον κ. Μακρόν, ο Τούρκος πρόεδρος υπογράμμισε ότι η «ευκαιρία (για εκεχειρία) πρέπει να αξιοποιηθεί» και ότι η χώρα του «είναι έτοιμη να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, συμπεριλαμβανομένης της φιλοξενίας διαπραγματεύσεων». Στον κ. Πούτιν ανέφερε ότι άνοιξε «ένα παράθυρο ευκαιρίας για την επίτευξη ειρήνης», λέγοντας ότι μια συνολική κατάπαυση πυρός «θα δημιουργήσει το απαραίτητο περιβάλλον για ειρηνευτικές συνομιλίες».
