Κρυμμένη πίσω από ένα άρμα μάχης στο Χάρκοβο, η Ιστορία γελά ειρωνικά, καθώς ο συμβολισμός της 11ης Σεπτεμβρίου ως της «ημέρας που άλλαξε τον κόσμο» για τη διεθνή ασφάλεια μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της Αλ Κάιντα στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης απέκτησε εν μέρει -21 χρόνια μετά- ηθικό αντιστάθμισμα, αυτό της τακτικής υποχώρησης των ρωσικών δυνάμεων στο μέτωπο της Ουκρανίας ανήμερα την 11η Σεπτεμβρίου του 2022, σηματοδοτώντας την πρώτη επιμέρους νίκη του Κιέβου έναντι του αναθεωρητισμού της Μόσχας.
Εκτοτε, πληθαίνουν οι εκτιμήσεις στη Δύση ότι η ουκρανική αντεπίθεση -που προετοιμάστηκε προσεκτικά από τους Αμερικανούς στρατιωτικούς συμβούλους- θα μπορούσε να είναι το σημείο καμπής στον πόλεμο που ξεκίνησε ο Πούτιν, όπως ήταν η νίκη των αμερικανικών δυνάμεων στο Μίντγουεϊ, το 1942, που ψαλίδισε τις φιλοδοξίες των Ιαπώνων: Η μαζική χρήση Δυτικών όπλων από τον ουκρανικό στρατό κατέδειξε τις αδυναμίες των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων. Οπως αποδείχθηκε, είναι 15 χρόνια πίσω στη στρατιωτική τεχνολογία, όπως και στην έλλειψη ηθικού και ηγεσίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ίδιος ο Πούτιν αναγκάστηκε να μιλήσει δημοσίως για τις «ανησυχίες» της Κίνας για τα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία – κάτι που δείχνει ότι το μέτωπο Μόσχας και Πεκίνου δεν είναι αρραγές. Ο πολέμαρχος του Πούτιν, Ραμζάν Καντίροφ, χτυπάει το καμπανάκι για τις ρωσικές αδυναμίες, ενώ η Ρωσική Δούμα ετοιμάζεται να καλέσει σε απολογία τον υπουργό Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού για την υποχώρηση στο Χάρκοβο, σε μία ατμόσφαιρα που δηλητηριάζεται από τους «μυστηριώδεις» θανάτους ολιγαρχών, φίλων και συνεργατών του προέδρου της Ρωσίας, ο οποίος μετά τα αρχικά κέρδη από το πετρέλαιο και το αέριο μετρά τεράστιες οικονομικές απώλειες τον τελευταίο μήνα.
Οι «ιαχές» του Καντίροφ
Οι ρωσικές επιχειρησιακές αστοχίες στο θέατρο του πολέμου της Ουκρανίας συμπυκνώνονται στο «σήμα κινδύνου» που εξέπεμψε δις ο Ραμζάν Καντίροφ, πρωτοπαλίκαρο του Πούτιν, που έσπευσε προς βοήθεια του τελευταίου από τις πρώτες ημέρες της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» της Μόσχας στην Ουκρανία. Με τις πολεμικές συρράξεις να συνθέτουν τη δεύτερη φύση του, ο «Ηρωας της Ρωσικής Ομοσπονδίας» προειδοποίησε πως αν «δεν γίνουν αλλαγές στη στρατηγική, θα αναγκαστώ να μιλήσω με την ηγεσία του υπουργείου Αμυνας και την ηγεσία της χώρας για να τους εξηγήσω την πραγματική κατάσταση στο πεδίο».
«Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα κατάσταση. Είναι εντυπωσιακό, θα έλεγα», πρόσθεσε ο ηγέτης της Ρωσικής Δημοκρατίας της Τσετσενίας, για να επανέλθει στα τέλη της εβδομάδας με νέο μήνυμά του στο Telegram, καλώντας τις ρωσικές περιοχές σε… αυτοργάνωση, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στην πίεση της ουκρανικής αντεπίθεσης.
«Πάγος» Πεκίνου
Στο ίδιο πνεύμα, ο υφυπουργός Αμυνας του Πενταγώνου για θέματα Πολιτικής Κόλιν Καλ δήλωσε ότι «είναι νωρίς. Νομίζω ότι οι Ουκρανοί σημειώνουν αργή αλλά ουσιαστική πρόοδο. Και θα δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα». Ο ίδιος ωστόσο δεν παρέλειψε και να στείλει πολλαπλά μηνύματα προς την Κίνα: «Ελπίζω ότι θα έχουν πάρει κάποια μαθήματα από την εμπειρία της Ρωσίας». Συμπλήρωσε μάλιστα ότι «δεν νομίζω ότι η Κίνα θέλει να βάλει τον εαυτό της σε μια θέση παρόμοια με την οποία βρίσκεται σήμερα η Ρωσία, η οποία εισβάλλει σε έναν δημοκρατικό γείτονα – αφού νομίζω ότι θα προκαλούσε τεράστια παγκόσμια συμπάθεια» για τον αμυνόμενο. Η γλώσσα του σώματος, άλλωστε, κατά τη συνάντηση του προέδρου της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας Σι Τζινπίνγκ με τον Ρώσο ομόλογό του στο Ουζμπεκιστάν, στην πρώτη τους προσωπική συνάντηση μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, υπήρξε δηλωτική της αμηχανίας που σκόρπισε στο Πεκίνο η πρόσφατη, τακτική ήττα της Μόσχας.
Παρότι η φωτογραφία των δύο ηγετών σηματοδοτεί, κατά το Axios, «μια επίδειξη διπλωματικής υποστήριξης προς τον Ρώσο πρόεδρο» από το Πεκίνο, ο Πούτιν, ωστόσο, αναγνώρισε ότι η Κίνα μπορεί να έχει «απορίες και ανησυχίες» για τον πόλεμο, όταν η σινορωσική συνεργασία απέβλεπε στην ανάδυση μιας νέας τάξης πραγμάτων, υπερβαίνοντας και επιχειρησιακά τους σημερινούς συσχετισμούς ισχύος. Η αποστροφή, μάλιστα, του Ρώσου προέδρου ότι «εκτιμούμε ιδιαίτερα την ισορροπημένη θέση των Κινέζων φίλων μας σε σχέση με την ουκρανική κρίση», σύμφωνα με τους «New York Times», μάλλον εξέφρασε συγκεκαλυμμένα τη διάσταση των απόψεων των δύο χωρών για τις τελευταίες επιχειρήσεις στην Ουκρανία, την ώρα που η Κίνα εμφανίστηκε «έτοιμη να συνεργαστεί με τη Ρωσία για να παράσχει ισχυρή υποστήριξη η μία στην άλλη σε θέματα που αφορούν τα αντίστοιχα βασικά τους συμφέροντα» και μόνο, σύμφωνα με τους «Times», ενώ μια πιθανή ήττα της Ρωσίας στην Ουκρανία θα ωθήσει, κατά το CNN, την Κίνα σε ολική στροφή προς τη Δύση, κοιτώντας το εθνικό της συμφέρον.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι είπε στον Πούτιν ότι «δεν είναι ώρα για πολέμους», φέρνοντας σε άμυνα τον πρόεδρο της Ρωσίας που κατέφυγε στο γνωστό πλέον τσιτάτο ότι «η χώρα μου θέλει να σταματήσει ο πόλεμος όσο πιο γρήγορα γίνεται, αλλά οι Ουκρανοί ακολουθούν παρελκυστικές τακτικές».
Μόνος σύμμαχός του απέμεινε η -κατά τα άλλα, μέλος του ΝΑΤΟ- Τουρκία, με τον Πούτιν να αναγγέλει ότι πήρε πράσινο φως απο τον Ερντογάν για εξαγωγές ρωσικών προϊόντων μέσω των γειτόνων μας.
Ο ενεργειακός εκβιασμός
Τον κινεζικό προβληματισμό απέναντι στις αντοχές της Ρωσίας εντείνει και η εύθραυστη οικονομική κατάστασή της, πολύ περισσότερο όταν η Μόσχα κινδυνεύει με μία ακόμη ήττα, αυτή τη φορά στον ενεργειακό πόλεμο που έχει εξαπολύσει προς την Ευρώπη.
Η μείωση κατά 40% της φετινής συνολικής προμήθειας φυσικού αερίου στην Ευρώπη σε σχέση με το 2021, συνιστά, κατά το Altantic Council, τη βασική παράμετρο της συρρίκνωσης των ρωσικών εσόδων, επιφέροντας στη Μόσχα το αντίθετο από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, δηλαδή τον ενεργειακό και οικονομικό «στραγγαλισμό» της Δύσης.
Ακόμη και αν οι τιμές του φυσικού αερίου παραμένουν ασταθείς και υψηλές, εκτιμάται ότι το επόμενο διάστημα θα διαφανούν τάσεις σταθεροποίησης, καθώς η βιομηχανική ζήτηση έχει μειωθεί σχεδόν 22% σε σχέση με τον μέσο όρο της πενταετίας, απαντώντας στη στενότητα της προσφοράς. Επιπλέον, όσες παραγγελίες κι αν λαμβάνει η Μόσχα από την Κίνα και την Ινδία δεν μπορούν να ισοφαρίσουν, σύμφωνα με την «Corriere Della Sera», τα επίπεδα της ευρωπαϊκής κατανάλωσης, στερώντας από τα ρωσικά ταμεία μυθώδη έσοδα.
Τα πρώτα σημάδια πίεσης στη ρωσική οικονομία έχουν γίνει πλέον αντιληπτά, καθώς το δημοσιονομικό πλεόνασμα 23 δισ. δολαρίων στα τέλη Ιουνίου εξανεμίστηκε μέσα στο καλοκαίρι, καθώς ανήλθε στα τέλη Αυγούστου στα 2,3 δισ. δολάρια, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου προς το Κρεμλίνο.
Αντιστρόφως ανάλογα, οι δημόσιες δαπάνες έχουν εκτιναχθεί, τόσο για τις στρατιωτικές ανάγκες όσο και για προστατευτικά μέτρα απέναντι στις Δυτικές κυρώσεις, εκτροχιάζοντας τη ρωσική δημοσιονομική ισορροπία.
Στον χορό των επιπτώσεων, το τέμπο των αντιδράσεων προς το Κρεμλίνο δίνουν τις τελευταίες ώρες εθνικιστικές ομάδες, στρατιωτικοί αναλυτές και τηλεπαρουσιαστές, ζητώντας από τον Ρώσο πρόεδρο να κλιμακώσει τα χτυπήματα εναντίον της Ουκρανίας, με τον στρατιωτικό ειδικό Ιγκόρ Κοροττσένκο να προπαγανδίζει από τη συχνότητα της κρατικής τηλεόρασης ότι «μέχρι τον Δεκέμβριο, 20 εκατομμύρια κάτοικοι της Ουκρανίας θα πρέπει να καταφύγουν στη Δύση, στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτός είναι ο στόχος μας και το καθήκον που πρέπει να εκπληρώσουμε».
«Η ιδέα ότι θα μπορούσαμε να πετύχουμε μια νίκη με λίγο αίμα ή μία μαζική απεργία ανήκει πλέον στο παρελθόν», επεσήμανε επικριτικά από την ίδια συχνότητα ο αντιπρόεδρος Επιτροπής της Κρατικής Δούμας Κονσταντίν Ζατούλιν, καθώς η Δούμα καλεί για πρώτη φορά στα χρονικά σε απολογία τον υπουργό Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, προκειμένου να του θέσει ερωτήσεις σε κλειστή συνεδρίαση, σταχυολογώντας για τον ίδιο σκοπό τα καυστικά σχόλια στα τηλεοπτικά πάνελ, εν όψει της «ακρόασης» του υπουργού.
«Κωφός και απομονωμένος» από τα βέλη της κριτικής, για την «Washington Post», ο Πούτιν διαθέτει ακόμη την κρίσιμη εκείνη μάζα για να αντεπιτεθεί, όπως υποστηρίζει το CNN, δηλαδή «τεράστια δύναμη πυρός», ικανό ανθρώπινο δυναμικό και αναβαθμισμένο εξοπλισμό στην Ουκρανία, παρά τα προβλήματα ανεφοδιασμού, επιμελητείας και αποτελεσματικής διοίκησης.
Δεν αποκλείεται, μάλιστα, η επόμενη κίνησή του να υπερβεί την ουκρανική αντεπίθεση σε εντυπώσεις, με τη δεξαμενή σκέψης Atlantic Council να μεταφράζει μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του πρώην Ρώσου πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ ως δηλωτική ενός μελλοντικού αντιπερισπασμού, με τη Μόσχα να εισβάλει πιθανά στο βόρειο Καζακστάν, το οποίο δεν έχει συγχωρήσει για την απουσία έμπρακτης υποστήριξής του στο μέτωπο της Ουκρανίας.
