Η πρόσφατη σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών του ΟΑΣΕ που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη στις 4 και 5 Δεκεμβρίου πέρασε στα ψιλά της εγχώριας ειδησεογραφίας. Ωστόσο, το διήμερο των εργασιών κατέδειξε με αδιαμφισβήτητο τρόπο τόσο την πλήρη αποσύνθεση του διεθνούς συστήματος όσο και την ολοένα μειούμενη σημασία που αποδίδεται στην πολυμέρεια, ιδιαίτερα από τους παγκόσμιους δρώντες.
Αν και έχουν περάσει μόλις 323 ημέρες από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η πυκνότητα των γεγονότων και των ανακατατάξεων σε οικουμενικό επίπεδο είναι τόσο μεγάλη που η προγενέστερη κατάσταση (status quo ante) μοιάζει πολύ μακρινή, με αποτέλεσμα η ταύτιση απόψεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας να μην προξενεί εντύπωση.
Μια τέτοια σύμπνοια αποτυπώθηκε και στη σύνοδο του ΟΑΣΕ. Οι δύο χώρες καταφέρθηκαν σκληρά εναντίον του Οργανισμού και του ρόλου που επιτελεί, ενώ, θέλοντας να υπερτονίσουν το πόσο υποβαθμίζουν την όλη διαδικασία, δεν εκπροσωπήθηκαν από τους υπουργούς Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο και Σεργκέι Λαβρόφ αντιστοίχως· αλλά από τον ανώτερο αξιωματούχο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μπρένταν Χάνραχαν και τον Ρώσο υφυπουργό Εξωτερικών, Αλεξάντρ Γκρούσκο.
Ειδικότερα, ο κ. Χάνραχαν απείλησε έμμεσα με αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΟΑΣΕ εάν ο Οργανισμός δεν προβεί σε μεταρρυθμίσεις. Επιπλέον, απαίτησε τη μείωση του ετήσιου προϋπολογισμού και έτεινε χείρα φιλίας προς τη Ρωσία: υποστήριξε ότι η Μόσχα περιθωριοποιείται εντός ΟΑΣΕ, εκτιμώντας ότι εφόσον εμπλέκεται σε μια σύγκρουση, οφείλει «αναγκαστικά» να συμπεριλαμβάνεται και στη διαδικασία επίλυσης.
Από την πλευρά του, ο κ. Γκρούσκο, με ειρωνικό και επιθετικό τόνο, σημείωσε ότι δεν θα τον εξέπληττε εάν αυτό ήταν το τελευταίο ετήσιο υπουργικό συμβούλιο του ΟΑΣΕ. Αφού ξεδίπλωσε τη ρητορική της Μόσχας κατηγορώντας τη Δύση ότι απειλεί και εκβιάζει τα κράτη που ακολουθούν ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, αποκάλεσε τον ΟΑΣΕ «εργαλείο υβριδικού πολέμου και εξαναγκασμού». Διαμαρτυρήθηκε, δε, για την «ουκρανοποίηση» της ατζέντας του ΟΑΣΕ, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην προς Ανατολάς διεύρυνση του ΝΑΤΟ.
Οι αμερικανορωσικές τορπίλες δεν είναι άνευ σημασίας. Ο ΟΑΣΕ, σύμφωνα με την αυστριακή εφημερίδα «Die Presse», αποτελεί ένα ανοικτό κανάλι μεταξύ Ανατολής και Δύσης. «Κάθε Πέμπτη το πρωί, στη Χόφμπουργκ, Ρώσοι, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι συνομιλούν σε επίπεδο πρεσβευτών, κεκλεισμένων των θυρών. Αυτό δεν υπάρχει πουθενά αλλού», υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα. Ή, όπως το έθεσε η αυστριακή υπουργός Εξωτερικών Μπεάτε Μάινλ-Ράιζινγκερ με μια μάλλον ιδεαλιστική για την εποχή διατύπωση: «Ο ΟΑΣΕ λειτουργεί όχι επειδή όλοι συμφωνούν μεταξύ τους, αλλά επειδή ‘‘υπερβαίνουμε τον εαυτό μας’’».
«Οι ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει τη θέση της Ρωσίας ότι ο ΟΑΣΕ θα πρέπει να σταματήσει να προωθεί τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, να ενθαρρύνει τον ‘‘διάλογο’’ με έναν επιτιθέμενο σε καιρό πολέμου και να μειώσει το προσωπικό και τα προγράμματα που κάνουν πραγματική διαφορά. Αυτό είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που κάποτε υποστηρίζαμε», έγραψε στο Χ ο Μάικλ Κάρπεντερ, πρώην πρέσβης και μόνιμος αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στον ΟΑΣΕ (2021-2024).
Κυπριακή προεδρία
Κατά την ετήσια υπουργική Σύνοδο του ΟΑΣΕ, «επικυρώνεται» ή δίδεται πολιτική ώθηση στις συμφωνίες που έχουν επιτευχθεί για την 12μηνη προεδρία, η οποία αποφασίζεται από το Μόνιμο Συμβούλιο του Οργανισμού σε μια διαδικασία που απαιτεί συναίνεση (consensus) και των 57 κρατών μελών.
Η φετινή προεδρία ασκείται από τη Φινλανδία, ενώ το 2026 τη σκυτάλη αναλαμβάνει η Ελβετία. Ερώτημα αποτελεί το 2027, έτος για το οποίο η Κύπρος είχε εκφράσει το έντονο ενδιαφέρον της να αναλάβει την ηγεσία του οργανισμού. Εντούτοις, το εγχείρημα σκοντάφτει στην αντίθεση της Άγκυρας.
Και όλα αυτά, ενώ πέρυσι κατόπιν συναίνεσης και της Λευκωσίας, ο τούρκος πρέσβης Φεριντούν Σινιρλιόγλου (γνωστός για τις σκληρές επιστολές εναντίον Ελλάδας και Κύπρου ειδικά την περίοδο 2019-2022) διορίστηκε γενικός γραμματέας του ΟΑΣΕ.
Η συγκεκριμένη εξέλιξη προκάλεσε όχληση στην Κύπρο, με ορισμένα δημοσιεύματα να απευθύνουν κατηγορώ προς την Αθήνα ότι «πίεσε» πέρυσι τη Λευκωσία να δώσει το πράσινο φως για τον Σινιρλίογλου, με το επιχείρημα ότι η Άγκυρα δεν θα αντιταχθεί σε μια κυπριακή προεδρία.
«Η Κύπρος διατηρεί την υποψηφιότητά της για την προεδρία 2027 στον ΟΑΣΕ με την υποστήριξη της Ελλάδας και παρά την τουρκική αντίθεση», υπογράμμιζαν στο «Μανιφέστο» διπλωματικοί αξιωματούχοι του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών. Το πώς, όμως, θα καμφθεί το βέτο της Άγκυρας δεν είναι ακόμα γνωστό.
