Ένα νέο κεφάλαιο έντασης ανοίγει στις ήδη εύθραυστες σχέσεις Ουκρανίας – Ρωσίας, καθώς ο Βλαντίμιρ Πούτιν φέρεται να έχει ζητήσει από τον Ντόναλντ Τραμπ να μεσολαβήσει προκειμένου να αναγνωριστεί η ρωσική ως «επίσημη» γλώσσα στην Ουκρανία και να υπάρξει παρέμβαση υπέρ της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (ΟΥΕ).
Το αίτημα αυτό, σύμφωνα με τους New York Times, αναμένεται να τεθεί σήμερα, 18 Αυγούστου 2025, στη συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με τον Ουκρανό ηγέτη Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον. Πρόκειται για ζήτημα υψηλού πολιτικού συμβολισμού, αφού αγγίζει τους δύο βασικούς πυλώνες επιρροής της Μόσχας στο ουκρανικό εσωτερικό: τη γλώσσα και τη θρησκεία.
Η ουκρανική κυβέρνηση έχει ήδη προχωρήσει σε σκληρά μέτρα, θεσπίζοντας νόμο που απαγορεύει τη λειτουργία θρησκευτικών οργανώσεων με δεσμούς με τη Ρωσία – εξέλιξη που ερμηνεύεται ως πλήγμα στην ΟΥΕ, η οποία υπάγεται ιστορικά στο Πατριαρχείο Μόσχας. Ο επικεφαλής της, μητροπολίτης Ονούφριος, έχει τεθεί υπό κυρώσεις και έχει χάσει την ουκρανική υπηκοότητα.
Η ΟΥΕ, ως κλάδος του Πατριαρχείου Μόσχας, βρίσκεται εδώ και χρόνια στο επίκεντρο εκκλησιαστικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων. Τον Μάιο του 2022, λίγο μετά τη ρωσική εισβολή, ανακοίνωσε μονομερώς την «πλήρη αυτονομία και ανεξαρτησία» της, ωστόσο η απόφαση αυτή δεν αναγνωρίστηκε από τις περισσότερες Ορθόδοξες Εκκλησίες, που εξακολουθούν να τη θεωρούν εξαρτημένη από τη Μόσχα. Παρά τις αλλαγές, πολλοί ιεράρχες της συνεχίζουν να μνημονεύουν τον Πατριάρχη Κύριλλο στις λειτουργίες.
Το Κίεβο προσπαθεί να αποκοπεί από τη ρωσική επιρροή, ενώ το Κρεμλίνο επιμένει να χρησιμοποιεί τη θρησκεία και τη γλώσσα ως εργαλεία πολιτικής πίεσης. Η Μόσχα παρουσιάζει την ΟΥΕ ως «κοινότητα υπό διωγμό» και επικαλείται την ανάγκη «προστασίας των Ορθοδόξων», ρητορική που παραπέμπει ευθέως στη στρατηγική περί «μειονοτήτων» με την οποία η Ρωσία επιχειρεί να δικαιολογεί παρεμβάσεις.
Ενδεικτικά, στα τέλη Μαΐου 2025, ο Σεργκέι Λαβρόφ και ο Πατριάρχης Κύριλλος διαμήνυσαν πως «η Ρωσία δεν θα εγκαταλείψει τους Ορθόδοξους πιστούς της Ουκρανίας».
Η αναγνώριση της ρωσικής ως επίσημης γλώσσας θεωρείται από αναλυτές κομβική παραχώρηση προς τη Μόσχα, τη στιγμή που η Ουκρανία επιχειρεί να ενισχύσει την εθνική της ταυτότητα, ανεξάρτητη από τη ρωσική σφαίρα επιρροής.
Αξίζει να σημειωθεί πως περιοριστικά μέτρα κατά της ρωσικής εκκλησιαστικής παρουσίας δεν λαμβάνει μόνο η Ουκρανία. Και οι χώρες της Βαλτικής – Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία – έχουν θεσπίσει νόμους που μειώνουν την επιρροή του Πατριαρχείου Μόσχας στις δικές τους εκκλησίες, ενισχύοντας τη ρήξη με τη ρωσική εκκλησιαστική ηγεσία.
