«Θέλω να διαβεβαιώσω κατηγορηματικά ότι δεν τίθεται κανένα ζήτημα μαζικών επιστροφών μεταναστών στην Ελλάδα» είναι η ευθύτατη απάντηση του Νίκου Παναγιωτόπουλου όταν ρωτάμε για την πολιτική κλειστών συνόρων της Γερμανίας και όχι μόνον. «Αν επιτραπεί σε οποιαδήποτε χώρα –είτε είναι η Γερμανία είτε η Ολλανδία– να εφαρμόσει μονομερώς πολιτικές που αντιβαίνουν στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, τότε τίθεται σε κίνδυνο η ίδια η ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως ενιαίου χώρου ελευθερίας και ασφάλειας» προσθέτει αποσαφηνίζοντας πλήρως τις θέσεις της χώρας μας: «Η Ελλάδα έχει επανειλημμένα αποδείξει ότι είναι σε θέση να διαχειριστεί τις προκλήσεις με υπευθυνότητα και να παρέχει συνθήκες αξιοπρεπούς υποδοχής και διαβίωσης σε όσους χρήζουν διεθνούς
προστασίας».
Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου μιλά στο «Μανιφέστο» για το έργο και την άοκνη προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το μείζον ζήτημα που αφορά ανθρώπους, συχνά θύματα ανάλγητων διακινητών που εμπορεύονται τον πόνο και την απελπισία. Κλείνοντας τη συζήτησή μας και εν όψει της Συνόδου Κορυφής, ανοίγει τα χαρτιά του: «Θα ζητήσουμε την ενίσχυση της συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να διασφαλιστεί ότι η μεταναστευτική πολιτική της Ευρώπης θα είναι αποτελεσματική, ρεαλιστική και με σεβασμό στα δικαιώματα όλων των εμπλεκόμενων».
Υπουργέ, τι ακριβώς σημαίνει για την Ελλάδα, ως πρώτη χώρα υποδοχής, η πολιτική των κλειστών συνόρων της Γερμανίας;
Κατ’ αρχάς, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι δεν υπάρχει πολιτική «κλειστών συνόρων» από τη γερμανική πλευρά. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Γερμανία, επικαλούμενη λόγους εθνικής ασφάλειας και ανάγκη ενίσχυσης των ελέγχων, έχει αυξήσει την επιτήρηση στα σύνορά της. Είναι μια πρακτική που είχε εφαρμοστεί και κατά τη διάρκεια του Euro 2024, και τότε δεν προέκυψε κάποιο πρόβλημα, ούτε για την Ελλάδα ούτε για άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Από την πλευρά μας, ως πρώτη χώρα υποδοχής, αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της συνεργασίας και της επικοινωνίας με τους Ευρωπαίους εταίρους μας, ώστε να διασφαλίσουμε μια ομαλή και συντονισμένη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος. Η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στη δίκαιη κατανομή των ευθυνών και επιδιώκουμε έναν εποικοδομητικό διάλογο με όλα τα κράτη-μέλη για την επίλυση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε. Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε στενά με τη Γερμανία και να συμβάλλουμε στην ενίσχυση της ασφάλειας και της σταθερότητας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, σεβόμενοι πάντοτε τις αρχές της ελεύθερης κυκλοφορίας και της αλληλεγγύης.
Είστε σε θέση να διαβεβαιώσετε ότι δεν είμαστε μπροστά σε ένα μαζικό κύμα επιστροφής μεταναστών στη χώρα μας;
Θέλω να διαβεβαιώσω κατηγορηματικά ότι δεν τίθεται κανένα ζήτημα μαζικών επιστροφών μεταναστών στην Ελλάδα. Αυτήν τη στιγμή, βρισκόμαστε σε ένα συγκεκριμένο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο που καθορίζεται από το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Ασυλο και τη Μετανάστευση και τις σχετικές οδηγίες του Σένγκεν. Αυτό προβλέπει συγκεκριμένες διαδικασίες για επιστροφές ατόμων που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις διεθνούς προστασίας ή έχουν μετακινηθεί παράτυπα εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ωστόσο, οι επιστροφές αυτές είναι κατά κανόνα περιορισμένες και στοχευμένες. Οι αναφορές που έχουν γίνει σε μαζικές επιστροφές δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από αυτό το ζήτημα είναι άστοχη, καθώς οι επιστροφές γίνονται μόνο όταν πληρούνται οι συγκεκριμένες νομικές προϋποθέσεις και, φυσικά, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις διεθνείς υποχρεώσεις μας. Επιπλέον, πρέπει να κατανοήσουμε ότι η πολιτική συγκυρία και οι πιέσεις που αντιμετωπίζουν ορισμένες χώρες, όπως η Γερμανία, λόγω της αύξησης των μεταναστευτικών ροών και της ανόδου ακραίων πολιτικών σχηματισμών, δεν σημαίνουν αυτόματα αλλαγή των ευρωπαϊκών κανόνων. Η Ελλάδα έχει επανειλημμένα αποδείξει ότι είναι σε θέση να διαχειριστεί τις προκλήσεις με υπευθυνότητα και να παρέχει συνθήκες αξιοπρεπούς υποδοχής και διαβίωσης σε όσους χρήζουν διεθνούς προστασίας. Παρατηρούμε, ωστόσο, ότι υπάρχει μία ευρύτερη μεταστροφή. Η Ελλάδα υπογραμμίζει την ανάγκη να βελτιωθεί το σύστημα κατανομής των αιτούντων άσυλο και να ενισχυθούν οι διαδικασίες επιστροφής, όπου αυτό είναι αναγκαίο, πάντα στο πλαίσιο του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εκτιμάτε ότι θα ακολουθήσουν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες τη γερμανική πολιτική; Εάν ναι, τελικά οτιδήποτε έχει συμφωνηθεί, με συνθήκες που έχουν υπογραφεί εντός των ευρωπαϊκών συνόρων, ακυρώνεται;
Η ευρωπαϊκή πολιτική για το Ασυλο και τη Μετανάστευση ρυθμίζεται από ένα σαφές νομικό πλαίσιο, το οποίο οφείλουν να τηρούν όλα τα κράτη-μέλη. Ιδίως όταν το έχουν συζητήσει διεξοδικά, το έχουν διαπραγματευτεί εντατικά, το έχουν εγκρίνει πανηγυρικά και τώρα καλούνται να το εφαρμόσουν μεθοδικά. Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο αποτελεί τη βάση αυτής της πολιτικής και δεν μπορεί να ακυρωθεί ή να καταστρατηγηθεί από μεμονωμένες αποφάσεις ή εθνικές πολιτικές, όπως αυτές που συζητούνται από ορισμένες χώρες. Αν επιτραπεί σε οποιαδήποτε χώρα, είτε είναι η Γερμανία είτε η Ολλανδία, να εφαρμόσει μονομερώς πολιτικές που αντιβαίνουν στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, τότε τίθεται σε κίνδυνο η ίδια η ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως ενιαίου χώρου ελευθερίας και ασφάλειας. Αυτό θα σήμαινε την κατάργηση των Συνθηκών και τη διάλυση της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για το Μεταναστευτικό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη απορρίψει αιτήματα για αλλαγή πολιτικής που θα παραβίαζαν το κοινοτικό δίκαιο. Κι αυτό είναι το μήνυμα που στέλνουμε και εμείς στους εταίρους μας: Η κοινή ευρωπαϊκή πολιτική πρέπει να εφαρμόζεται από όλους με σεβασμό στους κανόνες και τις υποχρεώσεις που έχουμε αναλάβει.
Πότε αναμένεται να ολοκληρωθεί ο φράχτης του Εβρου και πώς θα αντιμετωπίσετε τις ροές και τις παράνομες εισόδους από τα ανοιχτά περάσματα του ποταμού;
Η συνέχιση της κατασκευής του φράχτη στον Εβρο αποτελεί μια ξεκάθαρη κυβερνητική δέσμευση, είτε προχωρήσει με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση είτε με εθνικούς πόρους. Οπως έχει δηλώσει και ο πρωθυπουργός, ο φράχτης αυτός είναι ένα σημαντικό μέσο αποτροπής των παράνομων εισόδων από τα χερσαία σύνορα της χώρας μας. Μαζί με ένα πλέγμα από επιπλέον τεχνικά εμπόδια, συμβάλλουν στην αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων μας, μειώνοντας σημαντικά τα σημεία εισόδου. Υπενθυμίζω ότι το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, μέσω της Ελληνικής Αστυνομίας, έχει την ευθύνη για τη φύλαξη των χερσαίων συνόρων, ενώ το Λιμενικό Σώμα, που υπάγεται στο υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, διασφαλίζει την ασφάλεια στα θαλάσσια σύνορα. Ολοι οι εμπλεκόμενοι φορείς συνεργάζονται στενά και εκτελούν το καθήκον τους με απόλυτη επαγγελματικότητα και αποτελεσματικότητα, συνδράμοντας καθοριστικά στην προστασία των εξωτερικών συνόρων της χώρας μας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Κάθε μέρα έχουμε σκάφη με εκατοντάδες παράνομους μετανάστες να επιχειρούν να περάσουν στα ελληνικά νησιά με τους διακινητές να μην υπολογίζουν την ανθρώπινη ζωή. Ποιος είναι ο σχεδιασμός σας για τις αυξημένες ροές από θαλάσσης;
Οι μεταναστευτικές ροές αυτήν την περίοδο παραμένουν αυξημένες, αλλά σε αναμενόμενα για την εποχή επίπεδα, όπως συνέβαινε πάντα πριν από την επιδείνωση των καιρικών συνθηκών, όταν οι μετακινήσεις μέσω θαλάσσης δυσκολεύουν. Οντως, παρατηρούμε ότι κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες υπήρξε μια αύξηση της κίνησης στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, αλλά και στην Κρήτη, που έχει προστεθεί ως νέος προορισμός λόγω των διαδρομών από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής. Αυτές οι ροές, αν και μικρότερες σε σύγκριση με εκείνες από τα μικρασιατικά παράλια, αποτελούν μια σημαντική πρόκληση, καθώς οι αποστάσεις είναι μεγαλύτερες και το ταξίδι πολύ πιο επικίνδυνο. Σε σχέση με Λιμενικό και Αστυνομία, το υπουργείο Μετανάστευσης, αρχίζει να εμπλέκεται αμέσως μετά το στάδιο του εντοπισμού και της σύλληψης των εισερχομένων στη χώρα, καθώς είναι αρμόδιο για τη διαδικασία καταγραφής και ταυτοποίησης στα κέντρα υποδοχής / δομές όπου μεταφέρονται αυτοί που εισήλθαν στη χώρα παράνομα. Οι άνδρες και οι γυναίκες του Λιμενικού επιχειρούν καθημερινά, 24 ώρες το 24ωρο, για να διασφαλίσουν την προστασία των συνόρων μας, πάντα με σεβασμό στις διεθνείς συνθήκες και με προτεραιότητα την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Ωστόσο, είναι επιτακτική ανάγκη να ανοίξει μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με την καταπολέμηση των εγκληματικών δικτύων των διακινητών, οι οποίοι κερδοσκοπούν εις βάρος της ανθρώπινης ζωής και ασφάλειας. Οι διακινητές αυτοί αποτελούν εγκληματικές οργανώσεις που δρουν αδίστακτα, αδιαφορώντας για τους κινδύνους που συνεπάγεται η παράνομη μεταφορά ανθρώπων διαμέσου επικίνδυνων διαδρομών. Η διεθνής συνεργασία πρέπει να εστιάσει στη διάλυση αυτών των κυκλωμάτων, ώστε να αντιμετωπιστεί στη ρίζα της αυτή η μάστιγα που θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τις ζωές των ανθρώπων που επιχειρούν το επικίνδυνο ταξίδι, αλλά και την ίδια την ασφάλεια των ευρωπαϊκών συνόρων.
Πώς θα προσέλθει, τι θα ζητήσει η Ελλάδα στην ερχόμενη Σύνοδο Κορυφής αναφορικά με το θέμα;
Η Ελλάδα θα προσέλθει στην επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής με στόχο να διασφαλίσει ότι θα εφαρμοστούν όλες οι συμφωνίες και πολιτικές που έχουν ήδη αποφασιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Ασυλο. Το μήνυμα που θα μεταφέρουμε είναι ξεκάθαρο: δεν τίθεται θέμα μαζικών επιστροφών στην Ελλάδα, καθώς κάτι τέτοιο δεν είναι τεχνικά και νομικά εφικτό. Δεν υπάρχει περιθώριο για μονομερείς ενέργειες που θα θέσουν σε κίνδυνο ό,τι έχει συμφωνηθεί μέχρι τώρα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και συνεργασίας. Πρέπει να επιμείνουμε στην ανάγκη για αποτελεσματική εφαρμογή των υπαρχουσών συμφωνιών, με στόχο τη διασφάλιση της εύρυθμης διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών και τη δίκαιη κατανομή των βαρών ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Παράλληλα, θα ζητήσουμε την ενίσχυση της συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να διασφαλιστεί ότι η μεταναστευτική πολιτική της Ευρώπης θα είναι αποτελεσματική, ρεαλιστική και με σεβασμό στα δικαιώματα όλων των εμπλεκόμενων.
