Ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης αποκαλύπτει ότι θεωρεί κρίσιμες τις επόμενες των ημερών όσον αφορά την ανάδειξη πρωτοβουλιών και συγκεκριμένων ενεργειών από πλευράς Ε.Ε. και ΗΠΑ προς την Τουρκία, έτσι ώστε να αποτραπεί μια ενδεχόμενη κρίση.
Ξεκαθαρίζει παράλληλα ότι, αντί ενός καταστροφικού σεναρίου, η Λευκωσία επιλέγει αυτό της διπλωματίας, του διεθνούς δικαίου και της ιδιότητας του κράτους-μέλους της Ε.Ε., καθότι σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό υπαγορεύει ο πατριωτικός ρεαλισμός και ορθολογισμός και όχι μια ρητορική κενών συνθημάτων.
Στη συνέντευξή του στην «Κ» ο Νίκος Αναστασιάδης δεν αποφεύγει να αναγνωρίσει ότι αν η Τουρκία έχει αναβαθμίσει τον ρόλο της και έχει ένα προβάδισμα στη Λιβύη, είναι ακριβώς και εξαιτίας της αδυναμίας έκφρασης μιας αποφασιστικής πολιτικής από πλευράς της Ε.Ε.
– Κύριε πρόεδρε, για κάποιους κύκλους, η τοποθέτησή σας ότι αν θεωρήσουμε πως μπορούμε να δώσουμε λύση μέσα από τη στρατιωτικοποίηση, θα είναι το τέλος του κυπριακού ελληνισμού, συνιστά άνευ όρων παράδοση. Πώς το σχολιάζετε;
– Αυτό που εξέφρασα ήταν μια αποτίμηση των επιλογών που προσφέρονται σε μια μικρή χώρα όπως η Κύπρος, προκειμένου αποτελεσματικά να αντιμετωπισθούν η τουρκική επιθετικότητα και οι εξ αυτής κίνδυνοι. Και τούτο όχι μόνο δεν συνιστά «παράδοση», όπως κάποια τουρκικά ΜΜΕ αυθαιρέτως απέδωσαν, αλλ’ αντιθέτως υποδηλοί την αποφασιστικότητα αντίστασης, με επιλογή αντί ενός καταστροφικού σεναρίου, την επιλογή της διπλωματίας και των όπλων που το διεθνές δίκαιο προσφέρει και η ιδιότητα της χώρας ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτό υπαγορεύει ο πατριωτικός ρεαλισμός και ορθολογισμός και όχι μια ρητορική κενών συνθημάτων.
Εξάλλου, από της τουρκικής εισβολής και εντεύθεν, ομόφωνη ήταν η θέση των εκάστοτε κυβερνήσεων Κύπρου και Ελλάδος, αλλά και του συνόλου των πολιτικών δυνάμεων, πως η επίλυση του κυπριακού προβλήματος δεν μπορεί να επιτευχθεί με στρατιωτικά μέσα, αλλά με επιλογή τον διάλογο στη βάση του διεθνούς δικαίου. Είναι ακριβώς μέσα από τη συνετή πολιτική, που ακολουθήθηκε, που η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε στην Ε.Ε, παρά τις απειλές της Τουρκίας, και αποτελεί σήμερα ευρωπαϊκό έδαφος. Την ίδια ώρα μπορεί, και ορθά, να μην επιλέγουμε τη στρατιωτικοποίηση, αλλά ουδέποτε εγκαταλείψαμε την ενίσχυση της αμυντικής μας θωράκισης, αντίθετα σήμερα διαθέτουμε μια ισχυρή αποτρεπτική δύναμη η οποία συνεχώς ισχυροποιείται και εκσυγχρονίζεται.
– Υπάρχουν τουρκικές διακηρύξεις για γεώτρηση ανοικτά της Κρήτης που προκαλούν και φόβους για θερμό επεισόδιο. Θέλουμε μία εκτίμηση από εσάς, κ. πρόεδρε, και παράλληλα και για το επίπεδο συνεννόησης-συνεργασίας επί τούτω μεταξύ Αθήνας – Λευκωσίας.
– Η συνεργασία μας με την ελληνική κυβέρνηση είναι άριστη και πολυεπίπεδη. Υπάρχει συντονισμός μέσα από την επιλογή του διαλόγου για επίλυση των όποιων διαφορών προκύπτουν ως αποτέλεσμα της τουρκικής επιθετικότητας. Οι έντονες διπλωματικές προσπάθειες που καταβάλλονται τόσο από πλευράς ελληνικής κυβέρνησης όσο και κυπριακής έχουν κινητοποιήσει τόσο το ενδιαφέρον όσο και τις ανησυχίες και της ίδιας της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Οι επόμενες των ημερών είναι κρίσιμες όσον αφορά την ανάδειξη πρωτοβουλιών από πλευράς Ε.Ε. και ΗΠΑ έτσι ώστε να αποτραπεί μια ενδεχόμενη κρίση.
– Αναμένετε συγκεκριμένες ενέργειες;
– Συγκεκριμένες ενέργειες προς την πλευρά της Τουρκίας.
– Δεν βλέπετε πως ο ρόλος της Τουρκίας λόγω Λιβύης έχει αναβαθμιστεί σε σχέση με τους άλλους είτε συμμάχους στο ΝΑΤΟ είτε ενδιαφερόμενους να έχουν μερίδιο στη Λιβύη;
– Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Τουρκία μέσα από την παραβίαση του διεθνούς δικαίου επιδιώκει να κερδίσει έδαφος και να έχει προβάδισμα έναντι των υπολοίπων που διατηρούν μεγάλα συμφέροντα στη Λιβύη. Δεν θεωρώ ότι η αντίδραση της Γαλλίας είναι τυχαία, όμως δεν μπορώ παράλληλα να παραγνωρίσω ότι αν η Τουρκία έχει αναβαθμίσει τον ρόλο της και έχει ένα προβάδισμα στη Λιβύη, είναι ακριβώς και εξαιτίας της αδυναμίας έκφρασης μιας αποφασιστικής πολιτικής από πλευράς της Ε.Ε.
– Ενώ αναμέναμε ευρωπαϊκές κυρώσεις που θα πονούσαν την Τουρκία πριν από ένα χρόνο, κάτι τέτοιο δεν επετεύχθη. Μάλιστα πρόσφατα αναφέρατε πως γερμανικά συμφέροντα βάζουν προσκόμματα στην όποια δυναμική απάντηση απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις. Εχουμε τελικά αυξημένες προσδοκίες από τον ρόλο της Ε.Ε;
– Τα πρώτα δειλά βήματα έχουν γίνει από την Ε.Ε. Περάσαμε από τη φραστική στήριξη στη λήψη κυρώσεων για πρώτη φορά. Παρά τις παρατηρήσεις που έκανα για το γεγονός ότι συμφέροντα παρεμποδίζουν πιο τολμηρές αποφάσεις, εξακολουθώ να προσδοκώ ότι δεν έχει άλλη επιλογή η Ευρώπη από το να είναι πιο ενεργός στη στήριξη και ιδιαίτερα στις παρεμβάσεις για αποτροπή των επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας όπως καταγράφονται.
– Να αναμένουμε περαιτέρω κυρώσεις;
– Είναι κάτι που επιδιώκουμε και προκύπτει από την ίδια την πραγματικότητα. Υπάρχει παραβίαση του διεθνούς δικαίου, παραβίαση των προενταξιακών δεσμεύσεων της Τουρκίας. Δεν μπορεί συνεπώς την ίδια ώρα που η Ε.Ε. χωρίς δυσκολίες –και ορθώς–βάζει κυρώσεις κατά της Ρωσίας για τα όσα συνέβησαν στην Ουκρανία, να συνεχίσει να παρακολουθεί να εντείνονται οι απειλές της Τουρκίας με συγκεκριμένες μάλιστα ενέργειες που αυξάνουν τους κινδύνους μιας κρίσης. Δεν μπορεί να παραμένει αδιάφορη για τις ενέργειες μιας χώρας που είναι υποψήφια προς ένταξη και στρέφονται εις βάρος δύο κρατών-μελών. Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη τα έντονα διαβήματα στα οποία προβαίνουμε, αναμένουμε ότι θα υπάρξουν περαιτέρω κυρώσεις από πλευράς Ε.Ε.
– Η Τουρκία βεβαίως τρυπάει ανενόχλητη, το Κυπριακό βρίσκεται στον πάγο και κάθε μέρα που περνάει υπάρχει ενσωμάτωση των Κατεχομένων. Ποιος θα είναι ο μοχλός πίεσης για να καθίσει στο τραπέζι των συνομιλιών;
– Δεν υπάρχει άλλος τρόπος από την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου, μέσα από μία ποικιλία κυρώσεων η οποία να αυξάνει το κόστος των προκλητικών ενεργειών της Τουρκίας.
– Ποιος είναι ο αντίλογός σας σε εκείνους που λένε ότι δοκιμάσατε διάφορα πράγματα στο Κυπριακό, ότι χάσαμε ευκαιρία στο Κραν-Μοντανά κι επιστρέψατε;
– Είναι επί των ημερών μου που για πρώτη φορά συμμετείχε η Ε.Ε στον όλο διάλογο για λύση του Κυπριακού. Είναι επί των ημερών μου που πρώτη φορά κατατέθηκαν χάρτες για το εδαφικό. Να υπενθυμίσω ότι η Τουρκία για πρώτη φορά παρακάθησε στο τραπέζι για λύση του Κυπριακού, ενώ ένας μεγάλος αριθμός συγκλίσεων είχε επιτευχθεί. Να υπενθυμίσω ότι είχα προτείνει στον κ. Ακιντζί να καταγραφούν οι συγκλίσεις και να δώσουμε από κοινού δημοσιογραφική διάσκεψη για να μεταφέρουμε στον κόσμο τι ακριβώς ήταν αυτό που συμφωνήσαμε, όταν παρακολουθούσαμε να μην αποδίδονται επακριβώς τα όσα είχαν συμφωνηθεί, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ανησυχία στις δύο κοινότητες. Δυστυχώς αρνήθηκε ο κ. Ακιντζί να δώσουμε δημοσιογραφική διάσκεψη και να καταγραφούν συγκλίσεις.
Είχα ζητήσει τρίπτυχο, το ετοιμάσαμε, το παρουσιάσαμε και η τουρκοκυπριακή πλευρά είπε ότι θα βασιστούν στο δικό μας κείμενο. Το έκαναν για να μη δώσουν γραπτώς δικό τους. Μια πρακτική που ακολούθησαν και στο Κραν-Μοντανά. Συνεπώς, από δικής μας πλευράς έγινε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό για να δείξουμε την καλή μας θέληση και αποφασιστικότητα να προχωρήσουμε σε λύση. Αν δεν επετεύχθη, αυτό οφείλεται στις παρεμβάσεις της Τουρκίας και στην αδυναμία της τουρκοκυπριακής πλευράς να ανταποκριθεί σε υποχρεώσεις που υπήρχαν μέσα από τον διάλογο στο Κραν-Μοντανά. Με λυπεί γιατί κάποιοι παρασυρόμενοι από εσκεμμένες διαρροές από πλευράς κύκλων των Ηνωμένων Εθνών μιλούν για άλλα θέματα.
Οχι τρίτη θητεία
– Οι επιλογές των διορισμών σας στο υπουργικό συμβούλιο, και η μη επιλογή Ιωνά Νικολάου στη Νομική Υπηρεσία, άνοιξαν τη συζήτηση για το πού το πάτε. Είναι κατηγορηματική η άρνησή σας να μην επαναδιεκδικήσετε την προεδρία το 2023;
– Η απόφασή μου να μην επαναδιεκδικήσω είναι οριστική και αμετάκλητη. Η πρόθεσή μου εκδηλώθηκε από το 2013 όταν κατέθεσα στη Βουλή των Αντιπροσώπων πρόταση τροποποίησης του συντάγματος προκειμένου να περιοριστούν οι θητείες του προέδρου στις δύο.
– Οι δημοσκοπήσεις αυτή τη στιγμή δείχνουν ότι τυγχάνετε ευρείας αποδοχής σε ένα μεγάλο ακροατήριο. Αυτός δεν είναι λόγος να αναθεωρήσετε την απόφασή σας;
– Οχι. Το θέμα δεν είναι να χαίρεις δημοτικότητας αλλά να γνωρίζεις πότε εισέρχεσαι και πότε εξέρχεσαι από την πολιτική. Η θέση μου να μη διεκδικήσω τρίτη θητεία είναι οριστική και αμετάκλητη. Ο,τι έχεις να δώσεις μπορείς να το δώσεις στη διάρκεια δύο θητειών. Μακάρι και κατά την αποχώρησή μου να χαίρω της ίδιας δημοτικότητας. Αυτό θα είναι το ευτυχέστερο, γιατί σημαίνει ότι θα έχω επιτύχει κάποιους στόχους που ικανοποιούν τον λαό.
