Η επικείμενη ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου ως 47ου Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών δεν αποτελεί απλώς μια αλλαγή ηγεσίας, αλλά ένα γεγονός που εντάσσεται σε ένα ταραχώδες παγκόσμιο πλαίσιο.
Όπως επισημαίνει ο αρθρογράφος των New York Times, Έζρα Κλάιν, η νέα προεδρική θητεία συμπίπτει με τέσσερις κρίσιμες εξελίξεις που μεταμορφώνουν την ανθρωπότητα.
Η ταχεία πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης: Οι αναδυόμενες τεχνολογίες αλλάζουν ριζικά τις οικονομίες, την εργασία και την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων, δημιουργώντας ερωτήματα για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Η κλιματική κρίση: Οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη γίνονται όλο και πιο έντονες, απειλώντας τις οικολογικές ισορροπίες και πυροδοτώντας γεωπολιτικές εντάσεις.
Η μείωση του ρυθμού γεννήσεων στη Δύση: Αυτό το δημογραφικό φαινόμενο διαταράσσει τις παραδοσιακές κοινωνικές δομές και προκαλεί ανησυχία για το μέλλον της οικονομικής ανάπτυξης.
Η πολιτική αστάθεια: Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι παλαιοί θεσμοί δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις ραγδαίες αλλαγές, ενώ η άνοδος λαϊκιστικών κινημάτων εντείνει τις εντάσεις.
Ο Έζρα Κλάιν περιγράφει αυτήν την εποχή ως «εποχή των τεράτων», δανειζόμενος τη φράση από τον Ιταλό διανοούμενο Αντόνιο Γκράμσι. Πρόκειται για μια μεταβατική περίοδο όπου το παλιό σύστημα καταρρέει, αλλά το νέο δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί πλήρως, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο κενό.
Η ανάληψη των καθηκόντων από τον Τραμπ δεν θα κριθεί μόνο από τις πολιτικές του αποφάσεις, αλλά και από το πώς θα αντιμετωπίσει τα μεγάλα παγκόσμια ζητήματα, τα οποία ήδη διαμορφώνουν το μέλλον της ανθρωπότητας. Ο ρόλος του στην κατεύθυνση που θα πάρει ο πλανήτης θα είναι καθοριστικός.
Όπως σημειώνει και ο ίδιος, αν δούμε κάθε έναν από αυτούς τους «φακέλους» χωριστά τον ένα από τον άλλον, δεν αντιλαμβανόμαστε τη μεγάλη εικόνα. Το «δάσος» που χάνουμε είναι ότι ο κόσμος όπως των γνωρίζαμε τα τελευταία 50 χρόνια, με τους θεσμούς μέχρι και το κλίμα που γνωρίζαμε, καταρρέει, αλλά την ίδια ώρα αναδύονται οι τεχνολογίες και τα κινήματα των επόμενων 50 ετών.
Ο Τραμπ αναλαμβάνει τα καθήκοντά του σχεδόν χωρίς πολιτική αντίσταση, με ένα Ρεπουμπλικανικό κόμμα αδύναμο, αλλά και Δημοκρατικούς εξαντλημένους και με πολύ χαμηλό ηθικό. Ακόμη και το 2016 δεν θα τολμούσε ο Τραμπ να προτείνει για κορυφαία υπουργεία αμφιλεγόμενους ανθρώπους όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. για την υγεία ή ένα πρώην παρουσιαστή του Fox, τον Πιτ Χέγκσεθ, στο υπουργείο Άμυνας – που να μην ξεχνάμε ότι χειρίζεται ένα κολοσσιαίο προϋπολογισμό της τάξης των 850 δισ. δολαρίων, σημειώνει ο αρθρογράφος.
«Αλλά από μια άποψη δεν το χρειάζεται το κόμμα ο πρόεδρος. Ο Τραμπ αρχίζει τη δεύτερη θητεία του έχοντας στο πλευρό του ολιγάρχες» γράφει ο Κλάιν, «από τον Έλον Μασκ στον Τζέφ Μπέζος που δεν δίστασαν να ρίξουν χρήματα όχι μόνο στην προεκλογική εκστρατεία αλλά και στο ταμείο για την ορκωμοσία.»
Και προσθέτει: «Ακόμη και αν δίνουν λεφτά, άλλοι επιχειρηματίες με τεράστια επιρροή, ευθυγραμμίζονται με την τραμπική φιλοσοφία. Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ είναι ένας από αυτούς, που μόλις την περασμένη εβδομάδα κατήργησε στην εταιρεία του, την Meta, τα προγράμματα DEI (Ποικιλομορφία, Ισότητα, Ενσωμάτωση), αλλά και την επαλήθευση. Δεν ήταν η πρώτη εταιρεία που απαρνείται τα προγράμματα DEI, αλλά ίσως αυτή με την μεγαλύτερη επιρροή.
Με την ωμή ειλικρίνεια που τον διακρίνει, το είχε γράψει ο Τραμπ έπειτα από γεύμα που είχε με τον Τζεφ Μπέζος της Amazon (άλλος ένας πολυδισεκατομμυριούχος υπερ του Τραμπ): «Όλοι θέλουν να γίνουν φίλοι μου!».»
Η επισήμανση του Έζρα Κλάιν σχετικά με την «εποχή των τεράτων» αποκτά πράγματι μια ειρωνική χροιά όταν συνδυάζεται με τη γνωστή ρήση της Washington Post: «Η δημοκρατία πεθαίνει στο σκοτάδι», η οποία υιοθετήθηκε το 2017, κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ.
«Η δημοκρατία δεν πεθαίνει στο σκοτάδι», γράφει ο Κλάιν, αλλά «υποβαθμίζεται από τις δοσοληψίες» ανάμεσα σε αυτούς που έχουν την εξουσία και αυτούς που τη θέλουν. Φαινόμενα όπως αυτά κατατρώνε τη δημοκρατία όπως οι τερμίτες το ξύλο και τα έχουμε δει, συνεχίζει ο ίδιος, στην Ουγγαρία του Όρμπαν.
Τι θα δούμε, λοιπόν, στη δεύτερη τετραετία του Τραμπ;
Τα ενδεχόμενα είναι υπερβολικά πολλά από την ανικανότητα ως την εμπέδωση ενός απολυταρχικού κράτους. Ωστόσο, σε σχέση με την πρώτη τετραετία, τα αναχώματα έχουν σπάσει, γράφει ο Κλάιν, άρα ο Τραμπ θα συναντήσει λιγότερη αντίσταση.
