Όταν έμαθα για τη συνάντηση Πατριάρχη και Πάπα, ένιωσα μια έκπληξη που δεν περίμενα. Δεν ήταν οι πολιτικές ή οι δογματικές συνέπειες που με συγκίνησαν ήταν η ίδια η εικόνα: δύο κορυφαίοι θρησκευτικοί ηγέτες, να συναντιούνται μετά από εννιακόσια χρόνια. Και να το κάνουν χωρίς φτιασίδια, χωρίς τυπικότητες, με έναν αέρα αυθεντικότητας που σπάνια βλέπουμε σε τέτοιες ιστορικές στιγμές.
Η πρόσφατη συνάντηση τους δεν έλυσε όλα τα δογματικά ζητήματα, ούτε τίναξε στον αέρα το βάρος του παρελθόντος. Αλλά θεμελίωσε μία άλλη οπτική σκοπιά όπου ακόμα και οι βαθιές διαιρέσεις μπορούν να προσεγγιστούν, ότι το παρελθόν δεν χρειάζεται να καθορίζει για πάντα το μέλλον. Και αυτό είναι ένα μήνυμα που χρειαζόμαστε σήμερα περισσότερο από ποτέ.
Δεν λέω ότι όλα έχουν αλλάξει από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι διαφορές παραμένουν, δογματικές, ιστορικές και πολιτισμικές. Αλλά αυτή η στιγμή έδειξε κάτι που συχνά ξεχνάμε: η καλή θέληση και η αποφασιστικότητα να μιλήσεις, να ακούσεις και να αναγνωρίσεις τον άλλον, μπορούν να ανοίξουν δρόμους που μέχρι χθες φαινόντουσαν αδιαπέραστοι.
Στη Νίκαια, οι χειραψίες και τα λόγια δεν ήταν τυπικότητες. Ήταν μια ηχηρή άρνηση της ιδέας ότι το παρελθόν ορίζει για πάντα το μέλλον. Ήταν μια πράξη θάρρους για να θυμηθούν τι τους χωρίζει, αλλά κυρίως να φανταστούν τι ίσως τους ενώνει. Και αυτό δεν είναι λίγο, ειδικά σε μια εποχή όπου η Χριστιανοσύνη συχνά παρουσιάζεται ως χώρος εσωτερικών αντιφάσεων, συντηρητισμού και ακινησίας.
Η εικόνα ενός Πατριάρχη και ενός Πάπα να συνομιλούν ισότιμα δεν είναι απλώς συμβολική. Σπάει στερεότυπα, στέλνει μήνυμα προς τα έξω, αλλά ίσως ακόμα περισσότερο προς τα μέσα, στις καρδιές των πιστών που έχουν κουραστεί από τις διαιρέσεις.
Δεν τρέφω αυταπάτες. Η πλήρης ενότητα δεν είναι ούτε απλή ούτε άμεση. Οι διαφορές είναι πραγματικές και δεν πρέπει να σκεπάζονται κάτω από το χαλί. Αλλά δεν μπορώ να μην δω σε αυτή τη συνάντηση κάτι περισσότερο από ευγένειες και πρωτόκολλα. Βλέπω μια μετακίνηση, έστω και μικρή, αλλά υπαρκτή. Μια διάθεση για κοινό βηματισμό στα θέματα που καίνε τον σύγχρονο άνθρωπο: την ειρήνη, το περιβάλλον, την κοινωνική συνοχή, την υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Και μέσα σε αυτόν τον διάλογο, ακόμη και αν είναι μόνο η αρχή, βλέπω ελπίδα. Ελπίδα ότι οι διαφορές δεν χρειάζεται να είναι σύγκρουση, ότι η ιστορία μπορεί να γίνει γέφυρα και όχι τείχος, ότι η πίστη μπορεί να φέρει ενότητα και όχι μόνο διαχωρισμό.
Σίγουρα η συνάντηση αυτή δεν άλλαξε τον κόσμο από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά άλλαξε τον τρόπο που μπορούμε να τον κοιτάξουμε. Και ίσως αυτό είναι το πιο σημαντικό.
