Η τελευταία έρευνα της OPINION POLL έφερε στην επιφάνεια την εκρηκτικότητα με την οποία μπορεί να εμφανιστεί στη Ελληνική Κοινωνία το Μεταναστευτικό- Προσφυγικό πρόβλημα.
Του Ζαχαρία Ζούπη
Μια Κυβέρνηση που συγκεντρώνει υψηλότατη ικανοποίηση για το σύνολο της Πολιτικής και των επιλογών της της τάξης του 50%, που καταφέρνει να ικανοποιεί το 63% για την πολιτική της στην Οικονομία και τις επενδύσεις ή το 76% για την πρωτοβουλία της να διευκολύνει την ψήφο των Ελλήνων του Εξωτερικού, συγκεντρώνει μόλις 23.4% ικανοποίηση για τον τρόπο που έχει διαχειριστεί το Προσφυγικό- Μεταναστευτικό. Σ΄αυτό δε, αν προστεθεί το γεγονός μιας δυναμικής αλλαγής ιεραρχήσεων των προβλημάτων από την ελληνική κοινωνία ( απασχολεί πια πολύ πιο έντονα το πρόβλημα μετά την αύξηση των μεταναστευτικών ροών σε συνδυασμό και με την τούρκικη επιθετικότητα ) οδηγεί σε μία μείωση της ικανοποίησης από την Κυβέρνηση κατά δέκα ολόκληρες μονάδες μέσα στις τελευταίες σαράντα μέρες από όταν είχε πραγματοποιηθεί προηγούμενη μέτρηση. Αν δε ληφθεί υπόψη ότι σε συγκριτικές διεθνείς έρευνες οι Έλληνες εμφανίζονται εξαιρετικά ξενόφοβοι και εχθρικοί προς τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, τότε αβίαστα μπορούμε να πούμε, ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μείζον πρόβλημα για την χώρα και ότι η Κυβέρνηση μπορεί να βρεθεί μπροστά σε απρόοπτα, αν ασφαλώς δεν αλλάξει τη εικόνα της στο συγκεκριμένο πρόβλημα.
Πως αλήθεια φτάσαμε σ΄αυτό το σημείο; Πως οι κάτοικοι της Λέσβου και της Λέσβου που καλωσόριζαν τους πρώτους πρόσφυγες και μετανάστες, έφτασαν στο σημείο να βρίσκονται σε εξέγερση ή και να πετάνε πέτρες σε πλοία ΜΚΟ που μετέφεραν πρόσφυγες και μετανάστες;. Πως και σειρά Δημάρχων και τοπικών κοινωνιών αντιδρούν και μόνο στο άκουσμα της μεταφοράς στην περιοχή τους ταλαιπωρημένων ανθρώπων από τα νησιά; Πως και προκύπτει αυτό το εύρημα;
Δεν θα καταλάβουμε τίποτα αν δεν δούμε την πορεία του ζητήματος. Πολλοί για παράδειγμα αναφέρουν το παράδειγμα της δεκαετίας του ΄90 κατά την οποία ήρθαν και ενσωματώθηκαν περίπου 1 εκατομ. άνθρωποι από την Αλβανία, παρά τις αντιδράσεις. Ουδεμία σχέση υπάρχει με το σήμερα. Τότε υπήρχε μια άλλη Ελλάδα, μια χώρα ισχυρή, ακμάζουσα, χωρίς φοβίες για το μέλλον. Σήμερα έχουμε μεταναστευτικούς πληθυσμούς άλλης σύνθεσης, έκτακτες συνθήκες στην περιοχή, μια χώρα ταλαιπωρημένη που τώρα μετά από 10 χρόνια αρχίζει να ελπίζει, εντεινόμενη τούρκικη επιθετικότητα και μια εκβιαστική ρητορική του Ερντογάν, μια Ευρώπη πιο κλειστή ,πιο φοβική. Η χρονιά τομή ήταν το 2015. Τότε πάνω από ένα εκατομ. πρόσφυγες και μετανάστες ήρθαν, « λιάστηκαν » και « εξαφανίστηκαν». Είναι η περίοδος ακόμα των « αφανών εξόδων» που μετέτρεπαν την χώρα σε πέρασμα προς την Ευρώπη , κάτι που οδήγησε και σε κλείσιμο των συνόρων και στην δημιουργία ξενοφοβικών κινημάτων σε μια σειρά χώρες. Σ΄αυτά τα χρόνια αυτή η Πολιτική ανοικτών συνόρων συνδυάστηκε και με μια συνειδητή επιλογή της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, αυτή του κυνικού μηνύματος αυτοσυγκράτησης εισόδου μέσω του κάτεργου της Μόρια και της μετατροπής των Νησιών μας σε χώρους εγκλεισμού.
Σήμερα όλα είναι διαφορετικά. Η Ευρώπη αδυνατεί να έχει μια ενιαία πολιτική απέναντι στο πρόβλημα. Η υποδοχή ενός εκατομμυρίου προσφύγων και μεταναστών από την Γερμανία δημιούργησε προβλήματα στην Μέρκελ και τροφοδότησε ακροδεξιές φωνές. Τα σύνορα είναι κλειστά, οι αφανείς έξοδοι αποτελούν παρελθόν. Στην περιοχή δημιουργούνται εστίες αποσταθεροποίησης και πολεμικών επεισοδίων. Έτσι, μετά από περίπου τρία χρόνια σταθεροποίησης των μεταναστευτικών ροών έχουμε από την μία δεκάδες χιλιάδες εγκλωβισμένους στη χώρα και από την άλλη φάνηκε πως ακόμα και μια μικρή αύξηση των ροών οδηγεί την ελληνική κοινωνία στα όριά της .
Η καθυστέρηση της Κυβέρνησης συνολικά και του αρμοδίου Υπουργείου να αντιληφθεί από την πρώτη στιγμή μέσα στον Ιούλιο τι πάει να γίνει είναι ο ένας λόγος της επικριτικής στάσης της Ελληνικής Κοινωνίας. Το 63.2% των ερωτώμενων στην ίδια έρευνα θεωρεί ότι η Κυβέρνηση καθυστέρησε στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Αυτός είναι και ο πρώτος λόγος αυτής της ανησυχίας, της κριτικής της κοινής γνώμης προς μια Κυβέρνηση που το ισχυρό πολιτικό και επικοινωνιακό χαρτί της ήταν και είναι, ότι ξεκίνησε έτοιμη και με σχέδιο.
Ο άλλος λόγος είναι η αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας που επιδείχτηκε σ΄αυτό το διάστημα. Ασφαλώς στο σημείο αυτό η Κυβέρνηση πληρώνει τον λογαριασμό και από όσα ανεκδιήγητα συνέβησαν αυτά τα χρόνια. Είχαμε για παράδειγμα 1300 επιστροφές μέσα σε τέσσερα χρόνια, όταν ο αριθμός αυτός θα έπρεπε να είναι 35.000! Είχαμε διαδικασίες που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν Νόμπελ κωλυσιεργίας, όταν στην Γερμανία ολοκληρώθηκε ο έλεγχος 1.000.000 μέσα σε ένα μήνα. Είναι φανερό, ότι η προηγούμενη Κυβέρνηση είτε από πεποίθηση και ιδεοληψία, είτε λόγω ανικανότητας, άφησε ένα πρόβλημα να σαπίζει. Σ΄αυτή την κατάσταση ήρθαν να προστεθούν και χιλιάδες νέοι πρόσφυγες και μετανάστες μέσα στο 2019 και ιδιαίτερα μετά τον Ιούνιο. Το θέμα είναι ότι η Κυβέρνηση δεν φάνηκε να αλλάζει το πλαίσιο των αδειοδοτήσεων, να αντιμετωπίζει τις διαδικασίες που τρενάρουν περίεργα την κατάσταση, δεν έδειξε να κάνει επιστροφές, να δίνει από την αρχή λύση στο κάτεργο της Μόρια, να μπαίνει σε ένα ουσιαστικό διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες.
Αν ο καταλογισμός της καθυστέρησης δεν αλλάζει, η επίδειξη αποφασιστικότητας και της αποτελεσματικότητας θα κριθεί μέσα στους επόμενους έξι μήνες. Αν η Κυβέρνηση δείξει αποτελέσματα, η εικόνα της και σ΄αυτό το πρόβλημα θα αλλάξει. Αν όχι, τα πράγματα θα είναι δύσκολα για αυτήν. Πολύ περισσότερο, αν ο Ερντογάν ανοίγει κατά βούληση την στρόφιγγα. Αυτό είναι το στοίχημα για το επόμενο διάστημα. Ο Κ. Μητσοτάκης έκανε μια εντυπωσιακή ομιλία για το πρόβλημα στην Βουλή. Η Κυβέρνηση εμφάνισε επίσης, μια δέσμη μέτρων. Το θέμα όμως στην Πολιτική είναι η εμφάνιση αποτελεσμάτων. Διαφορετικά να αναβιώσουν πάλι τα άκρα « να εξαφανιστούν από την χώρα οι μετανάστες» εναντίον της απλοϊκής και επικίνδυνης δήθεν προοδευτικής αντίληψης « ανοικτά σύνορα ».
Η αποτελεσματικότητα θα καθιστά το πρόβλημα κοινωνικά και πολιτικά διαχειρίσιμο, αφού αυτό δεν συνδέεται μόνο με αριθμούς, αλλά και την συλλογική ψυχολογία, την πορεία της Οικονομίας, τις θέσεις απασχόλησης. Η ανεκτικότητα της κοινωνίας αυξάνεται όταν οι πολίτες αισθάνονται ότι υπάρχει σύστημα που λύνει το πρόβλημα, όταν δεν φοβούνται ότι γίνεται ανεξέλεγκτο. Σήμερα είναι αναγκαία μια νέα ισορροπία Κρατικής Αποτελεσματικότητας- Ανθρωπισμού- Κοινωνικής συνεννόησης.
Η δε κοινωνική και πολιτική συνεννόηση μακριά από αντιλήψεις αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας ή ότι οι μετανάστες είναι ευκαιρία είναι αναγκαία και για ένα πρόσθετο λόγο . Ακόμα και αν το υπάρχον πρόβλημα αντιμετωπιστεί, χρειάζεται μια μακροπρόθεσμη στρατηγική γιατί η ένταση στην περιοχή μπορεί να τροφοδοτεί αενάως ροές, όπως και τα φαινόμενα δημογραφικής έκρηξης σε περιοχές του Πλανήτη, η κλιματική Αλλαγή κ.ά
Χρειάζονται βήματα και αποτελέσματα λοιπόν και γρήγορα.
Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι πολιτικός αναλυτής και υπεύθυνος ερευνών της OPINION POLL
