Η Τουρκία δεν επιχειρεί απλώς να εδραιώσει σφαίρες επιρροής. Τις κατασκευάζει! Από τη Συρία των τζιχαντιστών έως τη Σομαλία της αδύναμης κεντρικής κυβέρνησης, η Αγκυρα εφαρμόζει ένα προσομοιωμένο γεωπολιτικό σχέδιο που συνδυάζει στρατιωτική ισχύ, ισλαμική ιδεολογία, οικονομικό έλεγχο και εξαγωγή εξάρτησης. Με άλλα λόγια, ένα μοντέλο νεο-αποικιοκρατίας με νεο-οθωμανικό περιτύλιγμα.
Η εμπλοκή της Τουρκίας στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας αποτέλεσε το πιο τρανταχτό παράδειγμα του ρόλου της Αγκυρας στην ενίσχυση ισλαμιστικών ομάδων με στόχο τη στρατηγική αναδιάταξη της περιοχής. Το τουρκικό καθεστώς, για να πετύχει να μετατρέψει τη Συρία σε προτεκτοράτο, συνεργάστηκε με ομάδες που είχαν διασυνδέσεις με την Αλ Κάιντα.
Το πρώτο άμεσο όφελος το είδε στην Ιντλίμπ, όπου δημιούργησε ζώνες ελέγχου που λειτουργούν ως παραρτήματα του τουρκικού κράτους στη συριακή επικράτεια, με τουρκική αστυνομία, σχολεία, νομίσματα και κρατική διοίκηση.
Η εμπλοκή της Τουρκίας στη Σομαλία εμφανίστηκε αρχικά ως ανθρωπιστική βοήθεια και ανοικοδόμηση. Στην πραγματικότητα, όπως ομολόγησε πρόσφατα και ο υφυπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Νουχ Γιλμάζ, από πίσω κρύβεται ένας συστηματικός στρατηγικός σχεδιασμός. Πρώτα διαμορφώνεται το πεδίο ασφαλείας, έπειτα εισέρχεται η επιχειρηματική και διπλωματική παρουσία της Αγκυρας, σε ένα μοτίβο πανομοιότυπο με αυτό που εφαρμόστηκε στη Συρία.
Η στρατιωτική βάση TURKSOM στο Μογκαντίσου, η μεγαλύτερη εκτός Τουρκίας, αποτελεί το επιχειρησιακό εργαλείο για τον έλεγχο του σομαλικού στρατού. Τουλάχιστον 15.000 Σομαλοί στρατιώτες έχουν εκπαιδευτεί από Τούρκους αξιωματικούς. Το τουρκικό νοσοκομείο στο Μογκαντίσου, η TIKA και οι ισλαμικές ΜΚΟ προσφέρουν το «ήπιο προσωπείο» μιας σκληρής επιχείρησης επιρροής.
Επιπλέον, η συμφωνία Τουρκίας-Σομαλίας για στρατιωτική συνεργασία και από κοινού έρευνα υδρογονανθράκων στις ακτές του Ινδικού Ωκεανού δίνει στην Αγκυρα όχι μόνο στρατηγικό έρεισμα αλλά και πρόσβαση σε ζωτικά ενεργειακά αποθέματα σε μια περιοχή-κλειδί για τις θαλάσσιες αρτηρίες εμπορίου Κίνας και Ινδίας.
Η Αγκυρα στηρίζει τη σημερινή σομαλική ηγεσία με τέτοιο τρόπο ώστε να διαμορφώνει πολιτικά εξαρτημένα σχήματα. Αν και η κυβέρνηση του προέδρου Χασάν Σεΐχ Μοχάμουντ εμφανίζεται ως μετριοπαθής και φιλοδυτική, ο ίδιος έχει δεχθεί κριτική για τις σχέσεις του με την Damul Jadiid, ένα ισλαμιστικό πολιτικο-θρησκευτικό δίκτυο, που προέρχεται από την Al-Islah, τον σομαλικό βραχίονα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Παρότι αποκηρύσσει την πολιτική βία και δηλώνει ανεξάρτητος από οργανώσεις, η επιρροή του εν λόγω κύκλου είναι ισχυρή εντός του στενού περιβάλλοντός του και της κυβέρνησής του.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η ίδια η Τουρκία του Ερντογάν διατηρεί στρατηγικές σχέσεις με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, τόσο σε πολιτικό όσο και σε ιδεολογικό επίπεδο. Οι δεσμοί της Αγκυρας με παρακλάδια της Αδελφότητας σε Συρία, Αίγυπτο, Λιβύη, Παλαιστίνη και Κατάρ είναι πολυεπίπεδοι. Ετσι, η «χημεία» ανάμεσα στην τουρκική ηγεσία και τον Σομαλό πρόεδρο μοιάζει ιδεολογικά συμβατή.
Αν η Συρία ήταν το πείραμα επιβολής μέσω «ενδιάμεσων» ισλαμιστών, η Σομαλία δείχνει πως το νέο μοντέλο της Αγκυρας είναι πιο κομψό αλλά όχι λιγότερο επικίνδυνο: προσεταιρισμός των ελίτ, τις οποίες εξοπλίζει, εκπαιδεύει και τις κάνει αδύναμες χωρίς αυτήν.
Η συμφωνία Αγκυρας-Μογκαντίσου προβλέπει ρητά τη στήριξη της Τουρκίας σε ενδεχόμενο στρατιωτικής απειλής κατά της Σομαλίας. Αυτό έχει ως στόχο κυρίως την Αιθιοπία, η οποία επιχειρεί να αποκτήσει πρόσβαση στη θάλασσα μέσω της αυτόνομης περιοχής της Σομαλιλάνδης. Η Τουρκία εμφανίζεται να υποθάλπει την ένταση Σομαλίας-Αιθιοπίας επιχειρώντας την αποδυνάμωση της αιθιοπικής γεωστρατηγικής θέσης στην Ανατολική Αφρική, όπου η Αγκυρα επιδιώκει ηγεμονικό ρόλο.
Οπως και στη Συρία, η Τουρκία αξιοποιεί την απουσία συνοχής της Δύσης για να γεμίσει το κενό επιρροής. Δεν προσφέρει απλώς βοήθεια. Προσφέρει εξάρτηση. Οπως βοήθησε τους τζιχαντιστές στη Συρία να αποκτήσουν ερείσματα, έτσι και στη Σομαλία βοηθά αυτούς που ασκούν την εξουσία – όχι ως αρωγός αλλά ως εγγυητής της εξάρτησής τους από την Αγκυρα. Ο νεο-οθωμανικός ιμπεριαλισμός δεν φοράει πια μόνο στολή, φοράει και χαμόγελο…
