Η ιστορική ρωμαϊκή ρήση «Άρτον και θεάματα» στον σύγχρονο κόσμο, έχει αντικατασταθεί από τον «λόγο και την εικόνα». Ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους ο επικοινωνιακός λόγος αποτελεί το μεγάλο όπλο των ισχυρών. Ο γείτονάς μας ο Ερντογάν μαζί με τον Αλάχ κέρδισε και άλλη πενταετία. Χόρτασε ο κόσμος από λόγια και θεάματα πλην όμως όχι άρτον! Στο μικρό μας χωριό, που λέγεται γη, η πληροφορία, η είδηση και κάθε μορφή λόγου ηλεκτρονικού, ταξιδεύει σε κλάσματα δευτερολέπτου σε όλον τον πλανήτη. Το διαδίκτυο πλημμυρίζει από μηνύματα, τιτιβίσματα, εντυπωσιασμούς και εικόνες. Ποτάμια από λέξεις και εικόνες κατακλύζουν κάθε γωνιά και σπίτι. Οι αρχηγοί διαμορφώνουν την ατζέντα και το θέατρο της πολιτικής σκηνής φορτώνεται με επικοινωνιακούς μονολόγους. Ο πολιτικός λόγος αρκείται περισσότερο στο φαίνεσθαι και λιγότερο στην ουσία. Είναι επίσης γεγονός ότι μεγάλο μέρος της πολιτικής το έχουν αναλάβει οι image makers που φροντίζουν τόσο για την εικόνα του αρχηγού όσο και για το περιτύλιγμα των προγραμμάτων. Για τις «χαιρετούρες», τις επικοινωνιακές ατάκες, τις αγκαλιές και τα φιλιά, όλα στην υπηρεσία του θεάματος. Οι επικοινωνιολόγοι συμπληρώνουν το έργο και επινοούν λέξεις ισχυρές, χρώματα και μηνύματα για το φαίνεσθαι. Για το φαντασμαγορικό θέαμα που «ξυπνάει» το συναίσθημα. Όσοι δε επιμένουν για την ουσία των προγραμμάτων κινδυνεύουν να χαρακτηρισθούν αφελείς. Ο λόγος και το θέαμα πουλάνε και όχι τα προγράμματα.
Η μαγική δύναμη του λόγου, κάνει το μαύρο άσπρο στην πολιτική σκηνή. Στοχεύοντας μάλιστα στην εξουσία ο λόγος γίνεται παραπλανητικός ή εκφοβιστικός για να γίνει αποδεκτός από το πλήθος. Λόγος αισιοδοξίας και ελπίδας σπανίζει. Θαρρείς και όλοι επενδύουν στο φόβο και στην αρνητική ατζέντα του άλλου. Ζήσαμε εξάλλου αυτό το θέαμα και τη δύναμη του αρνητικού ή παραπλανητικού πολιτικού λόγου ολάκερη τη μνημονιακή περίοδο. Ποτάμι, όμως και οι λέξεις, για ανθρώπινες συμπεριφορές, με λόγια «χαμαιτυπείου» . Είναι αυτονόητο ότι η έκπτωση των λέξεων υποβαθμίζει τον δημόσιο διάλογο. Οι μονόλογοι ανάμεσα στις παρατάξεις δημιουργούν τη λεγόμενη ξύλινη γλώσσα. Πολιτικός λόγος και θεάματα, κεντρίζουν σήμερα τον νου και προπάντων το συναίσθημα των πολιτών. Τα προγράμματα έχουν φαίνεται δευτερεύουσα σημασία και το μόνο που λαμπυρίζει είναι το φανταχτερό περιτύλιγμα, που ικανοποιεί τις επιθυμίες των πολιτών, τα ΜΜΕ διατηρούν και διευρύνουν αυτή την κατάσταση. Καιρός όμως να κατανοήσουμε καλύτερα την πραγματικότητα για τις βασικές κατευθύνσεις της χώρας προς το μέλλον. Τα προγράμματα και οι βασικοί κανόνες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του τόπου προς το παρόν βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα.
Οι προγραμματικές διαφορές ανάμεσα στις παρατάξεις γίνονται ακόμη πιο μικρές και δυσδιάκριτες. Οι μεταμορφώσεις του πολιτικού λόγου στην περίοδο που διανύουμε είναι μνημειώδεις. Η συντήρηση και οι αυταρχικές εξουσίες κυριαρχούν στον κόσμο. Το χρήμα έχει παντού τον πρώτο λόγο και χαράζει πορείες. Η Δημοκρατία βρίσκεται πολιορκημένη από την οικονομία, τις αγορές και τους ολιγάρχες. Η Δημοκρατία κινδυνεύει επίσης από το «κενό», λαϊκιστικό λόγο που κυρίαρχα ενδιαφέρεται για την εκλογική πελατεία και λιγότερο για την ουσία. Ποτάμι οι τελευταίες επιδοτήσεις προς άγρα ψήφων. Κοινή παραδοχή πιστεύω είναι ότι στην πολιτική μας σκηνή ο «Λόγος και το Θέαμα» της πολιτικής εξουσίας, αφήνουν ελάχιστο χώρο για να αναδειχθούν οι μεγάλες προτεραιότητες της χώρας. Όλα εξαντλούνται σε συγκινησιακές ρητορείες που εγείρουν συναισθήματα φόβου, μίσους, απαξίωσης και εξόντωσης του αντιπάλου. Η γραμμή κοινή: συναγωνίζονται για το ποιος είναι ο χειρότερος και όχι ο καλύτερος για τη χώρα. Νέες διαχωριστικές γραμμές σηματοδοτούν το πολιτικό τοπίο με το βλέμμα εκ νέου ενώπιον της κάλπης. Η ΝΔ προσδοκά στην αυτοδυναμία ισχυριζόμενη πως όλα είναι καλά καμωμένα και καλεί τους οπαδούς της να πολεμήσουν διότι ο τόπος θα πάει μπροστά μονάχα με την αυτοδυναμία της Ν.Δ.!!! Το βασικό αφήγημά της η σταθερότητα και η κυβερνησιμότητα και χρεώνει στην αντιπολίτευση την αβεβαιότητα και την ακυβερνησία. Και φαίνεται αυτή η αντίθεση λειτούργησε στην 21η Μάη. Και σήμερα με την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ λειτουργεί επίσης η γραμμή αυτή.
Ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να ξεθωριάζει ως πειστική εικόνα διακυβέρνησης και εμπιστοσύνης στο εκλογικό σώμα. Θαρρείς και έγινε «λοκ ντάουν» σε στρατηγικές, πολιτικές και πρόγραμμα. Ακόμη και η λάμψη του κ. Τσίπρα φαίνεται να θολώνει. Ήδη τα μαχαίρια έχουν βγει από τα θηκάρια. Μοιάζει με αστείο η ρήση ότι το ΠΑΣΟΚ είναι «συμπλήρωμα». Μία ιστορική παράταξη που κυρίαρχα εξέφραζε για τρεις δεκαετίες τον χώρο της σοσιαλδημοκρατίας και κυβέρνησε τη χώρα. Και σήμερα ανοίγει έναν νέο μεγάλο κύκλο ιδεών και πολιτικών. Μάχεται ως θεσμική, μεταρρυθμιστική δύναμη έναντι της συντήρησης, των ανισοτήτων και αδικιών. Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ επιστρέφει ως εναλλακτική δύναμη εξουσίας έναντι του δίπολου ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ και διεκδικεί κυρίαρχη θέση στην κεντροαριστερά και στην αξιωματική αντιπολίτευση.
Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι ο τόπος έχει ανάγκη από ένα νέο πολιτικό λόγο «πειθούς» και επιχειρημάτων. Λόγο χωρίς θαύματα και θεάματα, που να συνταιριάζει με τις πράξεις, τις συμπεριφορές και τις νεοτροπίες. Δεν χωράει αμφιβολία ότι αυτός ο νέος πολιτικός λόγος είναι και δύσκολος και δεν παράγει θέαμα. Είναι όμως πιστεύω μονόδρομος για να αλλάξει το πολιτικό τοπίο. Αυτό τον δύσκολο δρόμο προσπαθεί να διαβεί ο Ν. Ανδρουλάκης. Για να αναδειχθούν οι μεγάλες προτεραιότητες για την πορεία της χώρας και την ευημερία των πολιτών. Να σκιαγραφηθούν εθνικοί στόχοι που συσπειρώνουν και ενώνουν τον λαό. Οι τουρκικές προκλήσεις δεν θα σταματήσουν. Οι ενεργειακοί δρόμοι από την Κύπρο προς το Αιγαίο και τα προβλήματα στη Θράκη θα είναι πάντα ζεστά μέτωπα. Και σε βάθος δεκαετίας τι κάνουμε όταν η Τουρκία θα φθάνει τα 100 εκατομμύρια πληθυσμό και η Ελλάδα με το οξύτατο δημογραφικό πρόβλημα και τη μετανάστευση θα φαντάζει μια μικρή Πολιτεία!!! Την Κυριακή στις 25 Ιούνη στην κάλπη οι πολίτες θα κρίνουν την πορεία της χώρας. Συνεργασία και συγκλίσεις των κομμάτων επιθυμεί ο λαός και όχι δημαγωγικό λόγο και θεάματα.
Όταν όμως σε εθνικά και μείζονα οικονομικά και κοινωνικά θέματα ο πολιτικός λόγος δεν δημιουργεί γέφυρες συνεννόησης των πολιτικών κομμάτων, τότε τα πράγματα γίνονται περισσότερο δυσοίωνα. Σε αυτή τη μεγάλη εικόνα, όπου κυριαρχεί ο λόγος και το θέαμα, θα πρέπει να προβληματιστούμε για το πως θα δώσουμε νέα πνοή, νέα δύναμη στις λέξεις: «Να πούμε τα σύκα – σύκα και τη σκάφη – σκάφη», όπως λέει ο ποιητής.
* Δικηγόρος, πρ. αντιπρόεδρος της Βουλής
