Αρχική συμφωνία ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ουκρανία για τα ορυκτά και τις σπάνιες γαίες καθώς οι πρόεδροι Βολοντίμιρ Ζελένσκι και Ντόναλντ Τραμπ έδωσαν τα χέρια, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο διαλόγου για την ασφάλεια.
Ειδικότερα, το Κίεβο συμφώνησε με την Ουάσιγκτον για τα ορυκτά σύμφωνα με τους «Financial Times». Οι Ουκρανοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι αυτό θα βελτιώσει τις σχέσεις με την κυβέρνηση Τραμπ και θα ανοίξει το δρόμο για μια μακροπρόθεσμη δέσμευση των ΗΠΑ για την ασφάλεια.
Ουκρανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι το Κίεβο είναι πλέον έτοιμο να υπογράψει τη συμφωνία για την από κοινού ανάπτυξη των ορυκτών πόρων του, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, αφού οι ΗΠΑ απέσυραν τις απαιτήσεις για δικαίωμα σε 500 δισ. δολάρια δυνητικών εσόδων από την εκμετάλλευση των πόρων.
Αν και το κείμενο στερείται ρητών εγγυήσεων ασφαλείας, οι αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι διαπραγματεύτηκαν πολύ ευνοϊκότερους όρους και παρουσίασαν τη συμφωνία ως έναν τρόπο διεύρυνσης της σχέσης με τις ΗΠΑ για να στηρίξουν τις προοπτικές της Ουκρανίας μετά από τρία χρόνια πολέμου.
«Η συμφωνία για τα ορυκτά είναι μόνο ένα μέρος της εικόνας. Έχουμε ακούσει πολλές φορές από την αμερικανική κυβέρνηση ότι είναι μέρος μιας ευρύτερης εικόνας», δήλωσε στους Financial Times την Τρίτη η Όλια Στεφανίσινα, αναπληρώτρια πρωθυπουργός και υπουργός Δικαιοσύνης της Ουκρανίας, η οποία ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων.
Οι εξαιρετικά επαχθείς όροι του αρχικού σχεδίου -που ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ παρουσίασε ως μέσο για να ξεπληρώσει η Ουκρανία τις ΗΠΑ για τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας το 2022- προκάλεσαν οργή στο Κίεβο και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Αφού ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απέρριψε αυτό το αρχικό κείμενο την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ τον αποκάλεσε «δικτάτορα» και φάνηκε να κατηγορεί την Ουκρανία για την έναρξη του πολέμου.
Τι προβλέπει
Η τελική εκδοχή της συμφωνίας, με ημερομηνία 24 Φεβρουαρίου, την οποία είδαν οι FT, θα δημιουργούσε ένα ταμείο στο οποίο η Ουκρανία θα συνεισέφερε το 50% των εσόδων από τη «μελλοντική νομισματοποίηση» των κρατικών ορυκτών πόρων, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, και της σχετικής υλικοτεχνικής υποδομής. Το ταμείο θα επένδυε σε έργα στην Ουκρανία.
Εξαιρούνται οι ορυκτοί πόροι που ήδη συνεισφέρουν στα ταμεία της ουκρανικής κυβέρνησης, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα κάλυπτε τις υφιστάμενες δραστηριότητες της Naftogaz ή της Ukrnafta, των μεγαλύτερων παραγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου της Ουκρανίας.
Ωστόσο, η συμφωνία παραλείπει κάθε αναφορά στις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας, στις οποίες αρχικά είχε επιμείνει το Κίεβο ως αντάλλαγμα για να συμφωνήσει στη συμφωνία. Αφήνει επίσης κρίσιμα ζητήματα, όπως το μέγεθος της αμερικανικής συμμετοχής στο ταμείο και οι όροι των συμφωνιών «κοινής ιδιοκτησίας», να διευθετηθούν σε συμφωνίες που θα ακολουθήσουν.
Μετά από τρία χρόνια κατά τα οποία οι ΗΠΑ ήταν ο κύριος χορηγός στρατιωτικής βοήθειας του Κιέβου, ο Τραμπ ανέτρεψε την πολιτική της Ουάσινγκτον ανοίγοντας διμερείς συνομιλίες με τη Ρωσία, χωρίς να βρίσκονται στο τραπέζι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι ή η Ουκρανία.
Οι όροι που άλλαξαν
Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η συμφωνία εγκρίθηκε από τους υπουργούς Δικαιοσύνης, Οικονομίας και Εξωτερικών και διατύπωσαν την προοπτική να ταξιδέψει ο Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο τις επόμενες εβδομάδες για μια τελετή υπογραφής με τον Τραμπ.
«Αυτή θα είναι μια ευκαιρία για τον πρόεδρο να συζητήσει ποια είναι η ευρύτερη εικόνα. Και στη συνέχεια, μετά από αυτό, θα μπορέσουμε να σκεφτούμε τα επόμενα βήματα», δήλωσε ένας αξιωματούχος.
Η αρχική σαρωτική πρόταση της κυβέρνησης Τραμπ προέβλεπε ένα επενδυτικό ταμείο ανασυγκρότησης στο οποίο οι ΗΠΑ «θα διατηρούν το 100% του οικονομικού τους συμφέροντος». Η Ουκρανία θα συνεισέφερε το 50% των εσόδων του ταμείου από την εξόρυξη ορυκτών πόρων, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και των σχετικών υποδομών, με ανώτατο όριο τα 500 δισ. δολάρια.
Οι όροι αυτοί, που χαρακτηρίστηκαν απαράδεκτοι από Ουκρανούς αξιωματούχους, αφαιρέθηκαν από το τελικό σχέδιο.
Τα επόμενα βήματα
Η εντολή του ταμείου να επενδύει στην Ουκρανία είναι μια ακόμη αλλαγή που είχε ζητήσει το Κίεβο. Το έγγραφο αναφέρει ότι οι ΗΠΑ θα υποστηρίξουν την οικονομική ανάπτυξη της Ουκρανίας στο μέλλον.
Ουκρανοί αξιωματούχοι πρόσθεσαν ότι η συμφωνία ήταν απλώς μια «συμφωνία-πλαίσιο» και ότι κανένα έσοδο δεν θα άλλαζε χέρια μέχρι να τεθεί σε λειτουργία το ταμείο, επιτρέποντάς τους έτσι χρόνο να εξομαλύνουν τυχόν διαφωνίες. Μεταξύ των εκκρεμών ζητημάτων είναι να συμφωνηθεί η δικαιοδοσία της συμφωνίας.
Η κυβέρνηση Ζελένσκι θα πρέπει επίσης να ζητήσει την έγκριση του κοινοβουλίου της Ουκρανίας, όπου οι βουλευτές της αντιπολίτευσης έχουν δηλώσει ότι θα έχουν τουλάχιστον μια έντονη συζήτηση πριν επικυρώσουν μια τέτοια συμφωνία.
Η Κάρολιν Λέβιτ, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τρίτη ότι είναι «κρίσιμο να υπογραφεί αυτή η συμφωνία», αν και δεν παρείχε ενημέρωση για τις συνομιλίες.
