Καθώς οι ανταλλαγές πυρών μεταξύ των ουκρανικών δυνάμεων και των αυτονομιστών που υποστηρίζονται τη Μόσχα ανανεώνουν τους φόβους για μια ρωσική εισβολή, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για μια επικείμενη επίθεση. Όμως, στην ουκρανική πρωτεύουσα οι άνθρωποι δείχνουν να παραμένουν ήρεμοι, σε μια φαινομενικά κανονική καθημερινότητα.
Ωστόσο, η Πρεσβεία των ΗΠΑ στο Κίεβο είναι κλειστή, χωρίς σημαία, — όπως και οι πρεσβείες άλλων χωρών, του Καναδά, της Αυστραλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Η κινεζική πρεσβεία παρέμεινε επίσης κλειστή χθες, Πέμπτη.
Την Τετάρτη, την ημέρα που ορισμένα δυτικά ΜΜΕ μετέδιδαν πληροφορίες για ρωσική εισβολή, η κεντρική πλατεία του Κιέβου ήταν γεμάτη στρατιώτες. Ωστόσο, οι ντόπιοι, που ζουν με τον πόλεμο στο ανατολικό τμήμα της χώρας από το 2014, είναι δύσπιστοι απέναντι σε ένα σενάριο ρωσικής εισβολής.
Στη Μεϊντάν, την πλατεία όπου ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις του 2014, ο Σεργκέι, ο έτερος Σεργκέι και η Βικτόρια, ηλικίας ο καθένας τους περίπου 20 ετών, εργάζονται με βάρδιες μεταμφιεσμένοι βγάζοντας φωτογραφίες με τουρίστες και λένε ότι πρέπει πάντα να υπάρχει «χώρος για χαρά». Η δουλειά τους είναι να μιλούν με τουρίστες και να βγάζουν φωτογραφίες μαζί τους. Ωστόσο οι μόνοι που βρίσκονται εδώ είναι στρατιώτες.
Ο Σεργκέι είπε ότι ο πόλεμος είναι πόλεμος των μέσων ενημέρωσης. «Όταν άκουσα για πρώτη φορά για πιθανή εισβολή, τρόμαξα, αλλά μετά άρχισε να δουλεύει το μυαλό μου και πήγα την πλατεία να κάνω τη δουλειά μου», είπε.
Οι τρεις τους είπαν ότι ο αριθμός των πορτοφολάδων στους δρόμους του Κιέβου έχει αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες, γεγονός ενδεικτικό της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης.
Ο Νιτάι, παραγωγός τηλεοπτικού συνεργείου του Al Jazeera, το οποίο βρίσκεται επίσης στην πλατεία, είπε: “Θα είμαι εδώ μέχρι να έρθουν τα ρωσικά τανκς. Αλλά, είμαι Παλαιστίνιος, οπότε ξέρω τι σημαίνει φόβος”.
Δίπλα στο Μεϊντάν, ακτιβιστές οργάνωσαν μια εκδήλωση για να φτιάξουν τη διάθεση των ανθρώπων δίνοντάς τους λουλούδια. “Δεν είναι ένα πολιτικό γεγονός. Είναι η προσπάθειά μας να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους και να τους αποσπάσουμε την προσοχή από τον πόλεμο”, είπε ένας διοργανωτής.
Λίγες ώρες νωρίτερα, ένα νηπιαγωγείο βομβαρδίστηκε, σύμφωνα με τον ουκρανικό στρατό, στην περιοχή Λουχάνσκ της Ουκρανίας. Η ανθρωπιστική οργάνωση Proliska κατηγόρησε τις φιλορωσικές δυνάμεις.
Η 85χρονη Ζόγια άκουσε την είδηση για τον βομβαρδισμό. Αλλά βγήκε για τον καθημερινό της περίπατο σε μια βροχερή μέρα, μαζί με τον γιο της, τον Βαλέρι. Η κα Ζόγια έχει ζήσει τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει χάσει τον αδερφό της στον πόλεμο. Κάθε μέρα βγαίνει για να ταΐσει τα περιστέρια κοντά στο Μεϊντάν. Και οι δύο είπαν ότι δεν φοβούνται ρωσική εισβολή και ότι δεν εμπιστεύονται τις ειδήσεις. «Υπάρχει πόλεμος στα ανατολικά της Ουκρανίας εδώ και 8 χρόνια. Αισθάνομαι ασφαλής στο Κίεβο», τόνισε η Ζόγια.
Πολλοί άνθρωποι στο Κίεβο βλέπουν τα τρέχοντα γεγονότα ως πόλεμο δι’ αντιπροσώπων και την Ουκρανία να μετατρέπεται σε μια ουδέτερη ζώνη. Κάποιοι λένε ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπαθεί να δείξει ότι η Αμερική επέστρεψε, μετά την χαοτική αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και την κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν.
Ο πόλεμος λέξεων στα μέσα ενημέρωσης επεκτείνεται και στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Στο TikTok, μια Αμερικανίδα διπλωμάτης από την πρεσβεία αναρτά εδώ και μέρες βίντεο από την εκκένωση της διπλωματικής αποστολής σε κλίμα πανικού, με σκληρές φράσεις κατά του Πούτιν.
Ορισμένοι άνθρωποι στο Κίεβο πιστεύουν ότι η πολεμοχαρής ρητορική χρησιμεύει για να καλυφθούν εσωτερικά προβλήματα.
«Τα τελευταία 10 χρόνια, όλη η οικονομική βοήθεια που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην Ουκρανία πηγαίνει σε ολιγάρχες», δήλωσε ένας αξιωματούχος που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας. “Οι Ουκρανοί αισθάνονται ανυπεράσπιστοι, αισθάνονται κολλημένοι μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Και χρησιμοποιούνται ως πιόνι, όπως πολλές άλλες χώρες στο παρελθόν και τώρα. Αυτή είναι μια νέα εποχή Ψυχρού Πολέμου.”
Οι Ουκρανοί είναι πολωμένοι για το τι θα συμβεί στη συνέχεια. Ορισμένοι είναι πολύ υπέρ της ΕΕ, αλλά κάποιοι στα ανατολικά πιστεύουν ότι η ένταξη στο μπλοκ απλώς θα φέρει αύξηση του κόστους ζωής.
Τα τελευταία χρόνια περίπου 5 εκατομμύρια Ουκρανοί άφησαν τη χώρα λόγω της οικονομικής κατάστασης και πήγαν στην Πολωνία ή τη Γερμανία. Οι ντόπιοι λένε ότι υπήρχαν αλλοδαποί έτοιμοι να αγοράσουν ένα διαμέρισμα στο Κίεβο και τώρα φεύγουν από τη χώρα αναβάλλοντας τα σχέδιά τους, λένε οι ντόπιοι.
Η Κατερίνα, μια 34χρονη διερμηνέας από το Κίεβο, διέμενε στην ανατολική πόλη Ντόνετσκ. Είχε μια οικογένεια, σπίτι και μια καλή δουλειά. Όμως τα πράγματα άλλαξαν γρήγορα και αποφάσισε να φύγει από την πόλη όταν άρχισαν οι βομβαρδισμοί. Ο σύζυγός της αρνήθηκε να φύγει, λέγοντας ότι ήθελε να μείνει στη γενέτειρά του παρά τους κινδύνους.
«Δεν εμπιστευόμαστε πλέον τα ΜΜΕ, ακόμη και τα ξένα μμε», λέει η Κατερίνα. “Στην Ουκρανία δεν έχουμε ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης — όλα ανήκουν σε ολιγάρχες”. Συνεχίζει λέγοντας ότι τώρα οι Ουκρανοί πιστεύουν πως οι Αμερικανοί δεν είναι τόσο ισχυροί όσο προσποιούνται ότι είναι: “Τα μόνα όπλα που χρησιμοποιούν τώρα είναι τα μέσα ενημέρωσης και ο φόβος. Όμως οι Ουκρανοί ζουν κάτω από αυτή την απειλή τα τελευταία οκτώ χρόνια.”
Ενώ η μεσαία τάξη μένει στη χώρα, εκπρόσωποι του κυβερνώντος κόμματος, πλούσιοι, αξιωματούχοι και διπλωμάτες την εγκαταλείπουν. Εικόνες έδειχναν μεγάλες ουρές ακριβών αυτοκινήτων να περιμενουν να διασχίσουν τα σύνορα με την Ουγγαρία.
“Οι άνθρωποι στο Κίεβο ζουν με άγχος και κατάθλιψη”, είπε ο Γιούρι, ένας 25χρονος μπάρμαν. “Εάν δεν έχω κανέναν έλεγχο της κατάστασης, καμία επιρροή, δεν νομίζω ότι πρέπει να πανικοβληθώ. Αν συμβεί κάτι, ας συμβεί”.
Οι πρεσβευτές των χωρών της ΕΕ στην Ουκρανία είχαν διαδικτυακή συνάντηση την Τετάρτη σε ένδειξη αλληλεγγύης.
Αν και δύο Έλληνες ομογενείς έχασαν τη ζωή τους στα ανατολικά της χώρας αυτή την εβδομάδα, ο Βασίλειος Μπορνόβας, πρεσβευτής της Ελλάδας, λέει πως η πρεσβεία παραμένει ανοιχτή: «Έχουμε λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας για τις επικοινωνίες και την προστασία του προσωπικού μας, όπως κάνουν οι άλλες ευρωπαϊκές πρεσβείες. Η ελληνική πρεσβεία είναι εδώ και ανοιχτή»
Δημοσιογράφοι και κάμερες είναι παντού στην πρωτεύουσα. Στην πλατεία Savich τα ξένα μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο για έναν επικείμενο πόλεμο. Ωστόσο στα πρόσωπα των ντόπιων δεν φαίνεται κάποιος φόβος.
Το απόγευμα της Τετάρτης, τα φώτα μέσα στο ουκρανικό κοινοβούλιο ήταν αναμμένα, για έκτακτη συνεδρίαση. Για πρώτη φορά στο αεροδρόμιο του Κιέβου στα ηχεία έπαιζε ο εθνικός ύμνος της Ουκρανίας. Οι ουρές για τις αναχωρήσεις ήταν γεμάτες, ενώ στις αφίξεις ήταν μόνο μια χούφτα άνθρωποι. Κυρίως Ουκρανοί και δημοσιογράφοι
Στην παλιά πόλη του Κιέβου στην οδό Andriivskii uzviz, ένα από τα πιο ελκυστικά μέρη για τουρίστες και επισκέπτες της πόλης, με πολλούς πωλητές αναμνηστικών και πλανόδιους μουσικούς, ο δρόμος ήταν άδειος. Ανοιχτό ήταν μόνο ένα κιόσκι με σουβενίρ. «Αυτό που συμβαίνει είναι μια καταστροφή. Πρόκειται για ένα πολιτικό παιχνίδι», λέει ο 39χρονος Βαλέρι, ο οποίος πουλάει σουβενίρ εδώ και 20 χρόνια. Μέχρι πριν από 3 εβδομάδες είχε πολλούς τακτικούς πελάτες από πρεσβείες, επισκέπτες από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ιαπωνία. Αλλά τώρα κανείς δεν έρχεται να αγοράσει. «Ο κόσμος δεν έρχεται πια να επισκεφτεί τη χώρα μας. Έχουμε μια φανταστική χώρα, αλλά αυτοί (οι πολιτικοί) προσπαθούν να τη σκοτώσουν ξανά και ξανά. Δεν πιστεύω σε μια πιθανή εισβολή. Όταν ακούω τέτοιες δηλώσεις, χαμογελάω. Θεωρώ τον εαυτό μου έξυπνο άνθρωπο».
Ο Alexei Alexovic, ένας 59χρονος οδηγός ταξί μεταφέρει τις τελευταίες εβδομάδες αλλοδαπούς, Γερμανούς, Αμερικανούς, Ασιάτες, στο αεροδρόμιο για να φύγει από τη χώρα. Τους είπαν από τις κυβερνήσεις τους να εγκαταλείψουν τη χώρα. Πέντε πτήσεις ακυρώθηκαν την Τετάρτη. «Ούτε Ρωσία, ούτε ΝΑΤΟ, ΕΕ. Μόνο Ουκρανία» λέει ο Αλεξέι.
