Η ανθρώπινη συνείδηση δεν είναι απλώς κάτι που έχουμε, είναι κάτι που μας έχει. Κι όσο κι αν προσπαθούμε να την ορίσουμε, να τη χωρέσουμε σε λέξεις ή θεωρίες, πάντα μας ξεφεύγει. Είναι εκείνη η φωνή μέσα μας που δεν σταματά ποτέ, ακόμη κι όταν προσποιούμαστε ότι κοιμόμαστε ή ότι δεν προσέχουμε.
Δεν χρειάζεται να ξέρουμε πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος ή ποιο μέρος του «παράγει» τη σκέψη. Η συνείδηση είναι η αίσθηση ότι υπάρχουμε, ότι βλέπουμε, ότι αισθανόμαστε και ταυτόχρονα η δυνατότητα να αμφισβητούμε αυτά που βλέπουμε και αισθανόμαστε. Είναι το φως και η σκιά μας, η ελευθερία και η ευθύνη μας.
Η έννοια της συνείδησης, στην Ελλάδα, πάντα είχε μια άλλη διάσταση, δεν ήταν μόνο «τι σκέφτομαι» αλλά «πώς ζούμε». Ήταν και θα είναι η παράδοση, η ιστορία, οι ήρωες και οι μάρτυρες μας διδάσκουν ότι η συνείδηση απαιτεί πράξη. Δεν αρκεί να ξέρεις τι είναι σωστό, πρέπει να το επιλέξεις, να το υπηρετήσεις, ακόμα κι όταν πονάει.
Μερικές φορές σκέφτομαι ότι ζούμε σε μια εποχή που θέλει να κάνει τη συνείδηση διακοσμητικό στοιχείο. Όλα γίνονται γρήγορα, όλα είναι επιφανειακά, και η προσωπική μας αίσθηση κινδυνεύει να χαθεί μέσα στον θόρυβο. Μα η συνείδηση δεν ανήκει στο θόρυβο, ανήκει στη σιωπή όπου καταλαβαίνουμε ποιοι είμαστε, τι θέλουμε και γιατί.
Κι αυτό είναι το πιο ανθρώπινο πράγμα που έχουμε: όχι η γνώση, όχι οι εξηγήσεις, ούτε τα πειράματα. Αλλά η ίδια η εμπειρία του να σκεφτόμαστε, να νιώθουμε και να αποφασίζουμε. Να είμαστε δηλαδή ζωντανοί με έναν τρόπο που κανένα βιβλίο ή επιστημονικό άρθρο δεν μπορεί να αιχμαλωτίσει.
Η συνείδηση είναι έργο, όχι γεγονός. Και όσο περισσότερο προσπαθούμε να την καταλάβουμε, τόσο περισσότερο συνειδητοποιούμε ότι η πραγματική της δύναμη κρύβεται στο πώς ζούμε, όχι στο πώς εξηγούμε.
