Η Ελλάδα, λέει, είναι νούμερο 89 στην παγκόσμια κατάταξη ελευθερίας του Τύπου, κάτω από χώρες όπως η Ζάμπια, η Μποτσουάνα και η… Ουγγαρία του Όρμπαν. Για να μη μιλήσουμε για την Αλβανία, που φιγουράρει σε θέσεις όπου εμείς ούτε με κυάλια δεν βλέπουμε πια.
Αυτή είναι η φετινή ετυμηγορία των Reporters Without Borders (RSF) – μιας οργάνωσης που παριστάνει τον παγκόσμιο χωροφύλακα της δημοσιογραφικής ηθικής, ενώ στον ίδιο της τον χάρτη εμφανίζει τα Κατεχόμενα ως “North Cyprus”, έτσι απλά, σαν να πρόκειται για κανονικό κράτος.
Ο χάρτης της RSF: Ψευδοκράτη και κανονικότητα
Πρώτα απ’ όλα: πριν αρχίσουμε να δακρύζουμε από εθνική ντροπή, ας ρίξουμε μια ματιά στον χάρτη των ίδιων των RSF. Εκεί, μια χαρά φιγουράρει η περιοχή των Κατεχομένων ως “North Cyprus”.
Όχι ως « ψευδοκράτος», όχι ως τουρκικά κατεχόμενα αλλά ως κανονικό κρατίδιο, δίπλα-διπλα με την Κύπρο λες και πρόκειται για κανονικό κράτος με σύνταγμα, κοινοβούλιο και Eurovision. Δηλαδή, έχουμε μια ΜΚΟ που αξιολογεί την ελευθερία του Τύπου διεθνώς και ταυτόχρονα νομιμοποιεί εμμέσως ένα ψευδοκράτος – αλλά δεν ιδρώνει κανενός το αυτί. Τα ελληνικά ΜΜΕ που κόβουν φλέβες για τη δημοκρατία και την ελευθερία, το προσπερνούν. Πού να χαλάσουν τη βιτρίνα για τέτοιες λεπτομέρειες;
Η «επιστημονική» μεθοδολογία της RSF: Ψυχολογικά τεστ ή διεθνές φάρσα;
Δεύτερον: η μεθοδολογία της RSF είναι τόσο επιστημονική όσο και μια ψηφοφορία στο Reddit. Δεν βασίζεται σε καταγεγραμμένα περιστατικά καταστολής, διώξεων ή λογοκρισίας — βασίζεται στο πώς “αισθάνονται” οι δημοσιογράφοι.
Αν νιώθουν πιεσμένοι, αυτολογοκριμένοι, αγχωμένοι ή λίγο down τελευταία, τότε πέφτουμε στην κατάταξη. Είναι σαν να αξιολογείς ένα σύστημα υγείας με ερωτήσεις του τύπου: «Πόσο καλά κοιμάσαι τα βράδια;» ή «Σε αγχώνει το ιατρικό σου ιστορικό;». Ένα είδος διεθνούς ψυχοδράματος σε pdf.
Η πραγματική «ευθύνη» των εγχώριων αλληλέγγυων: Πώς οι προοδευτικοί «προάγουν» την ηθική
Αλλά το πρόβλημα δεν είναι τόσο οι RSF. Αυτοί, εδώ που τα λέμε, κάνουν τη δουλειά τους: πουλάνε ηθική ανωτερότητα σε δόσεις ανάλογες με την πολιτική σου προσαρμοστικότητα. Το πραγματικό πρόβλημα είναι οι εγχώριοι αυτόκλητοι «προοδευτικοί», που περιφέρουν την έκθεση σαν ιερό ευαγγέλιο και φωνάζουν: «Δείτε πού μας κατάντησαν! Κάτω κι από τη Ζάμπια!»
Αλήθεια; Σοβαρά τώρα;
Ας κάνουμε μια βόλτα στον ελληνικό Τύπο — έτσι, για την ιστορία.
Ο ποιοτικός ελληνικός Τύπος: Μια βόλτα στα παραμύθια του κιτρινισμού
Στο πρωτοσέλιδο μιας εφημερίδας, ο τίτλος μπορεί να περιλαμβάνει τις λέξεις «που@@νες», «προδότες» και «λ@θροπιθήκια», ενώ δίπλα φιγουράρει συνήθως μια φωτογραφία κάποιου που “θα λογοδοτήσει στην κρεμάλα”. Το ίδιο φύλλο διανέμεται καθημερινά σε περίπτερα, χωρίς λογοκρισία, με την ανοχή του κράτους και το αδιάφορο βλέμμα της κοινωνίας.
Άλλα μέσα, από την άλλη, ερωτοτροπούν με τις θεωρίες συνωμοσίας εδώ και δεκαετίες, βαφτίζουν κάθε clickbait «αποκάλυψη» και φιλοξενούν «ειδήμονες» που βλέπουν ακτινοβολίες, ψεκασμούς και ροζ δελφίνια στον Θερμαϊκό.
Κι έπειτα είναι τα «ανεξάρτητα» blogs που εμφανίστηκαν εν μια νυκτί, με έδρα μια κουζίνα στο Παγκράτι, και μεταδίδουν “αποκλειστικά” απόψεις που μοιάζουν με γραπτά εξεταστικής Οκτωβρίου.
Κι όμως, όλα αυτά κυκλοφορούν, αναπαράγονται, διαμοιράζονται. Καμία λογοκρισία, καμία δίωξη, κανένα φίμωτρο. Μπορείς να γράψεις ό,τι θες — κι αν είναι αρκετά τσίρκο, θα σε βγάλουν και στα κανάλια.
Η πραγματική διάσταση του «προβλήματος» της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα
Οπότε αν είμαστε στο νούμερο 89 στην ελευθερία του Τύπου, τότε:
- ή η Ζάμπια έχει αναπτύξει ένα εξαιρετικά εκλεπτυσμένο σύστημα ελευθεροτυπίας που μας διέφυγε,
- ή οι RSF έχουν χάσει το μπούσουλα,
- ή κάποιοι εδώ μέσα είναι πολύ πρόθυμοι να αυτομαστιγωθούν για να πάρουν λίγη διεθνή αποδοχή.
Μην παρεξηγηθούμε: η Ελλάδα έχει θέματα στον Τύπο. Όχι, όμως, στην ελευθερία του. Έχει πρόβλημα στη ποιότητα. Στο ότι κάθε ανεπιβεβαίωτη φήμη γίνεται τίτλος, κάθε διαρροή θεωρείται ντοκουμέντο, και κάθε σχόλιο ενός ανώνυμου λογαριασμού στο Twitter γίνεται «πυρκαγιά στα social media».
Αλλά αυτό δεν είναι δουλειά των RSF. Είναι δική μας δουλειά. Και δεν θα μας τη λύσει καμία Ζάμπια.
