Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε στο Συμβούλιο πρόταση για την αναστολή μέρους της Συμφωνίας Σύνδεσης με το Ισραήλ, καθώς και για την επιβολή κυρώσεων στη Χαμάς, σε ακραίους υπουργούς και σε βίαιους εποίκους.
Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια περίοδο έντονων διεθνών πιέσεων για την ανθρωπιστική κρίση που εξελίσσεται στη Γάζα και αντανακλά την αυξανόμενη ανησυχία των Βρυξελλών για τις ενέργειες της ισραηλινής κυβέρνησης.
Η Κομισιόν ανακοίνωσε ακόμη την παύση της διμερούς χρηματοδοτικής στήριξης προς το Ισραήλ, με εξαίρεση την ενίσχυση προς την Κοινωνία των Πολιτών και το Γιαντ Βασέμ.
Η απόφαση αυτή αφορά τις μελλοντικές ετήσιες επιχορηγήσεις για την περίοδο 2025–2027, αλλά και τα εν εξελίξει προγράμματα συνεργασίας στο πλαίσιο του Περιφερειακού Μηχανισμού Συνεργασίας ΕΕ – Ισραήλ.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, «οι προτάσεις έρχονται σε συνέχεια μιας επανεξέτασης της συμμόρφωσης του Ισραήλ με το Άρθρο 2 της Συμφωνίας, η οποία διαπίστωσε ότι οι ενέργειες που έλαβε η ισραηλινή κυβέρνηση αποτελούν παραβίαση ουσιωδών στοιχείων που σχετίζονται με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών. Αυτό δίνει το δικαίωμα στην ΕΕ να αναστείλει τη Συμφωνία μονομερώς».
Η παραβίαση αποδίδεται στην επιδεινούμενη ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα, τον αποκλεισμό της βοήθειας, την εντατικοποίηση των επιχειρήσεων, καθώς και την προώθηση του οικιστικού σχεδίου στην περιοχή Ε1 της Δυτικής Όχθης, το οποίο υπονομεύει τη λύση των δύο κρατών.
Το ποσό που τίθεται υπό αναστολή υπολογίζεται σε 14 εκατ. ευρώ. Πηγές των Βρυξελλών εξηγούν ότι η οικονομική στήριξη προέρχεται από τον Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας (NDICI-GE) και αφορούσε μέσο ετήσιο ποσό περίπου 6 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2025–2027. Στο “πάγωμα” περιλαμβάνονται επίσης έργα θεσμικής συνεργασίας, όπως τα προγράμματα αδελφοποίησης, καθώς και δράσεις που εντάσσονται στις Συμφωνίες του Αβραάμ.
Παράλληλα, το Συμβούλιο της ΕΕ έχει ήδη εντάξει σε λίστα κυρώσεων εννέα άτομα και πέντε οντότητες που συνδέονται με εξτρεμιστικές ενέργειες στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, αλλά και με την παρεμπόδιση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Η πρόταση της Επιτροπής, που κατατέθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου, αφορά ειδικά τις εμπορικές διατάξεις της Ευρωμεσογειακής Συμφωνίας ΕΕ–Ισραήλ, χαρακτηρίζοντάς τες ζήτημα «εξαιρετικής επείγουσας ανάγκης».
Η αναστολή θα οδηγήσει στην απώλεια της προτιμησιακής πρόσβασης των ισραηλινών προϊόντων στις ευρωπαϊκές αγορές, με αποτέλεσμα οι εξαγωγές να υπόκεινται σε δασμούς όπως συμβαίνει με τρίτες χώρες.
Τα προϊόντα που επηρεάζονται περισσότερο είναι φρέσκα και μεταποιημένα φρούτα και λαχανικά, τρόφιμα, ελαστικά για γεωργικά οχήματα, χημικά και πλαστικά. Για αυτά, η ΕΕ καλύπτει περίπου το 29% των ισραηλινών εξαγωγών, ενώ οι νέοι δασμοί εκτιμάται ότι θα κυμαίνονται από 0% για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα έως και πάνω από 30% για τα τρόφιμα.
Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι Βρυξέλλες, η αναστολή ισχύει και για τις δύο πλευρές. Αυτό σημαίνει ότι και οι ευρωπαϊκές εξαγωγές προς το Ισραήλ θα υπόκεινται πλέον στους ισχύοντες εισαγωγικούς δασμούς της χώρας, κάτι που ενδέχεται να επηρεάσει το διμερές εμπόριο σε πολλούς τομείς.
