Όσο ο χρόνος περνά τόσο περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, εκφράζοντας τη λαϊκή βούληση, τάσσονται ανοιχτά περισσότερο από ποτέ, κατά της πολιτικής των ανοιχτών συνόρων, της αφομοίωσης, των «πολυπολιτισμικών» κοινωνιών, της ανεκτικότητας και της ανοχής, που κάποτε άκριτα υιοθέτησαν.
Ίσως επειδή συνειδητοποίησαν ότι οι νεοφερμένοι δε μπορούν να αφομοιωθούν ή ότι δε θέλουν να αφομοιωθούν ή ότι οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν είναι πια τόσο σφριγηλές για να αφομοιώσουν τόσο μεγάλα, ετερόκλητα και «δύσκολα» πλήθη.
Και ενώ σε παλαιότερες πιο «εύκολες» εποχές το ερώτημα ήταν «ποιοι είναι Ευρωπαίοι;», στην μεταπαγκοσμιοποιημένη εποχή, με τα μεταναστευτικά ρεύματα των εκατομμυρίων από την Ανατολή προς τη Δύση και από το Νότο προς το Βορρά, το ερώτημα είναι «ποιοι μπορούν να γίνουν Ευρωπαίοι;» Ας δούμε όμως πρώτα δύο ενδιαφέροντες ορισμούς των Ευρωπαίων.
Ο πρώτος, του Πωλ Βαλερί, ο οποίος θεωρεί ότι ο ορισμός του Ευρωπαίου πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει αυτόν που έχει στοιχεία του αρχαιοελληνικού ορθολογισμού, της ρωμαϊκής νομοθετικής και διοικητικής διευθέτησης της κοινωνίας και της ιουδοχριστιανικής πνευματικότητας. Ο δεύτερος είναι της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, η οποία ορίζει ως Ευρωπαίους, όσους θέτουν υπό αμφισβήτηση κάθε κατακτημένο ή κατεστημένο, με την προϋπόθεση όχι μόνο να αναιρέσουν το παλιό χωρίς να απαρνηθούν τις καταβολές τους αλλά και να προχωρήσουν προς το άγνωστο. Όσους «εξερευνούν» και δεν είναι παθητικοί αποδέκτες, παραδόσεων, θρησκειών, κατεστημένων, όσους «αλλάζουν» αλλά και όσους θεωρούν απολύτως απαραίτητο για τη ζωή τους και προσπαθούν να επιβάλλουν αυτό που εκφράζουν τα τέσσερα δέλτα: η Δημοκρατία, τα Δικαιώματα του ανθρώπου, ο Διάλογος και η Διανομή αγαθών.
Κατ’ αυτή την έννοια λοιπόν, στον πολιτισμικό ορισμό του Ευρωπαίου, είναι δίκαιο να ενταχθούν οι άποικοι της Βορείου και Νοτίου Αμερικής, της Αυστραλίας αλλά και όλοι όσοι είναι μέτοχοι όλων των χαρακτηριστικών που εμπεριέχονται στους ορισμούς τους Πωλ Βαλερί και της Αρβελέρ. Μπορούν λοιπόν να γίνουν και να είναι Ευρωπαίοι και άνθρωποι που δεν κατάγονται από τη γεωγραφική Ευρώπη αλλά από όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της Υφηλίου αποδεχόμενοι και υιοθετώντας το πολιτισμικό φορτίο της Ευρώπης.
Ευρωπαίος λοιπόν δεν είναι μόνο ο καταγόμενος από την Αθήνα, τη Ρώμη, το Παρίσι και το Λονδίνο αλλά και ο κάτοικος του Μπουένος Άιρες, του Σαντιάγο, της Μελβούρνης, της Σιγκαπούρης, που ενστερνίζεται, κάνει τρόπο ζωής και υπερασπίζεται τα χαρακτηριστικά του Ευρωπαίου.
Και εδώ έρχεται το ερώτημα σχετικά με το αν μπορούν να ενστερνιστούν, να κάνουν τρόπο ζωής και να υπερασπιστούν, με δυο λόγια, αν μπορούν να αφομοιωθούν και να γίνουν Ευρωπαίοι, όσοι δεν είναι αλλά βρίσκονται πια στην Ευρώπη και οι οποίοι υπολογίζονται περίπου σε 50-60 εκατομμύρια.
Η κυρίαρχη τάση της ευρωπαϊκής πολιτικής, πριν τη θεαματική της μεταστροφή στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης, πριν λίγες μέρες, ήταν ότι όλα αυτά τα εκατομμύρια των μη ευρωπαίων της Ευρώπης βαθμηδόν θα αφομοιωθούν και θα αποκτήσουν τα ποθητά ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά, που αναφέραμε και παραπάνω, μέσω της παιδείας, της εργασίας, της συμβίωσης, της γειτνίασης. Δυστυχώς και ενώ έχουν περάσει πάνω από δύο δεκαετίες (στις περιπτώσεις της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Μ. Βρετανίας πάνω από πέντε δεκαετίες), η πολυπόθητη συγχώνευση και αφομοίωση δεν επετεύχθη.
Και όχι μόνο δεν επετεύχθη αλλά συγκεκριμένες ομάδες μεταναστών και προσφύγων στράφηκαν ανοιχτά κατά των κοινωνιών υποδοχής και της πολιτισμικής τους ταυτότητας, υιοθετώντας σε πολλές περιπτώσεις και πράξεις ακραίας βίας.
Δυστυχώς, οι ευρωπαίοι ηγέτες μπορεί να κατείχαν υψηλόβαθμες θέσεις σε τραπεζικούς κολοσσούς και πολυεθνικές εταιρείες αλλά απ’ ό,τι φαίνεται ήταν κουμπούρες στην Ιστορία.
Αγνόησαν προκλητικά και παιδαριωδώς τη λεγόμενη Παγίδα της Αφομοίωσης ή την Παγίδα του Ηλιθίου (attrape couillon). όπως την ονόμασε ο μέγιστος ευρωπαίος πατριώτης Σαρλ Ντε Γκωλ. Κατά τη διάρκεια της Κρίσης στην Αλγερία και σχετικά με την ένταξη και την αφομοίωση χιλιάδων Αλγερινών στη γαλλική κοινωνία κατά τη δεκαετία του 1960, ο γάλλος Πρόεδρος είχε δηλώσει προφητικά ότι: «η αφομοίωση πρέπει να αφορά μεμονωμένα άτομα και αυτό υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και αυστηρό έλεγχο». Είναι κατανοητή λοιπόν η ουτοπιστική παγίδα, περί αφομοίωσης, συμπερίληψης και κακώς εννοούμενων πολυπολιτισμικών κοινωνιών και πού τελικά μας οδηγεί.
Μία ουτοπιστική παγίδα, την οποία πολλοί πίστεψαν και προώθησαν, όχι όμως πάντα χωρίς ίδιον κέρδος και κινούμενοι αποκλειστικά από γνήσια ανθρωπιστικά κίνητρα και αισθήματα.
