Η πρόσφατη συμφωνία που διαμόρφωσαν η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες για τους δασμούς αποτελεί ορόσημο στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Η συμφωνία αυτή, η οποία ανακοινώθηκε τον Αύγουστο του 2025, σηματοδοτεί μια νέα εποχή συνεργασίας και αμοιβαίας δέσμευσης ανάμεσα στις δύο μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, ενώ παράλληλα φέρνει σημαντικές προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες για την Ευρώπη συνολικά και για την Ελλάδα ειδικότερα.
Σε κεντρικό επίπεδο, η συμφωνία προβλέπει την κατάργηση των δασμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλα τα βιομηχανικά προϊόντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, θα επιβάλουν έναν ενιαίο δασμό 15% σε όλα τα ευρωπαϊκά προϊόντα, με ορισμένες εξαιρέσεις όπως τα αεροσκάφη, τα φάρμακα και κάποια βασικά προϊόντα τεχνολογίας. Πρόκειται για μια δομή που δίνει σαφές πλεονέκτημα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία, αφού θα διευκολυνθεί η πρόσβαση στην τεράστια αμερικανική αγορά. Ταυτόχρονα, η αμερικανική πλευρά εξασφαλίζει ένα σταθερό επίπεδο προστασίας για τις εγχώριες επιχειρήσεις, αποφεύγοντας πλήρη απελευθέρωση που θα μπορούσε να δημιουργήσει έντονο ανταγωνισμό από την ΕΕ.
Εμπόριο και Οικονομικές Επιπτώσεις
Οι οικονομικές συνέπειες αυτής της συμφωνίας είναι πολυδιάστατες. Αρχικά, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αναμένεται να δουν άμεση αύξηση στις εξαγωγές τους προς τις ΗΠΑ, ειδικά σε κλάδους όπως η μηχανολογία, τα χημικά, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα τρόφιμα υψηλής ποιότητας. Οι ελληνικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα οι μεσαίες και μικρές, μπορούν να επωφεληθούν σημαντικά, διευρύνοντας τις αγορές τους και αυξάνοντας την κερδοφορία τους, με προοπτική δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.
Παράλληλα, η συμφωνία ενισχύει την οικονομική σταθερότητα στην Ευρώπη, καθώς μειώνεται η αβεβαιότητα γύρω από εμπορικές συγκρούσεις και δασμούς που είχαν επιβληθεί κατά καιρούς, προκαλώντας αναταράξεις στις αγορές. Οι επιχειρήσεις θα έχουν πλέον τη δυνατότητα μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και επενδύσεων, γεγονός που μπορεί να επιφέρει ανάπτυξη στην ευρωπαϊκή βιομηχανία.
Ωστόσο, οι προκλήσεις δεν λείπουν. Ο ενιαίος δασμός 15% των ΗΠΑ μπορεί να επηρεάσει τον ανταγωνισμό μεταξύ ευρωπαϊκών και αμερικανικών προϊόντων, ενώ η πλήρης απελευθέρωση δασμών από την πλευρά της ΕΕ μπορεί να δημιουργήσει πίεση στις τιμές και να αυξήσει την ανάγκη για καινοτομία και διαφοροποίηση. Για την Ελλάδα, η πρόκληση αυτή αφορά κυρίως την προσαρμογή των ελληνικών επιχειρήσεων σε αυξημένο ανταγωνισμό από τις μεγάλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες.
Ενέργεια: Διαφοροποίηση και Ασφάλεια
Ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια της συμφωνίας αφορά την ενέργεια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύεται να αγοράσει αμερικανικά ενεργειακά προϊόντα αξίας 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2028, περιλαμβάνοντας υγροποιημένο φυσικό αέριο, πετρέλαιο και πυρηνικά προϊόντα. Αυτή η κίνηση ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ, καθώς μειώνει την εξάρτηση από παραδοσιακούς προμηθευτές και γεωπολιτικά ασταθείς περιοχές.
Για την Ελλάδα, η ενεργειακή διάσταση της συμφωνίας είναι κρίσιμη. Ως χώρα που βρίσκεται στη Μεσόγειο, εξαρτώμενη σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές ενέργειας, η πρόσβαση σε διαφοροποιημένες και σταθερές πηγές αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα. Ταυτόχρονα, η συμφωνία ανοίγει το δρόμο για επενδύσεις σε υποδομές μεταφοράς και αποθήκευσης ενέργειας, που μπορούν να ενισχύσουν την ελληνική οικονομία και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας στον τομέα της ενέργειας.
Τεχνολογία και Καινοτομία
Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης σημαντικά σημεία για τον τομέα της τεχνολογίας. Η ΕΕ θα αγοράσει τουλάχιστον 40 δισεκατομμύρια δολάρια σε αμερικανικούς ημιαγωγούς, υποστηρίζοντας έτσι την ανάπτυξη των κέντρων δεδομένων και των τεχνολογικών υποδομών της. Για την Ελλάδα, η συνεργασία στον τομέα των ημιαγωγών και της τεχνητής νοημοσύνης ανοίγει προοπτικές για επενδύσεις, κοινοπραξίες και συμμετοχή σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα.
Η Ελλάδα, η οποία έχει αναπτύξει μια δυναμική τεχνολογική σκηνή με startups και νέες εταιρείες στον χώρο της καινοτομίας, μπορεί να αξιοποιήσει τη συμφωνία για να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της και να ενισχύσει τις εξαγωγές ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Η ενίσχυση των υποδομών και η πρόσβαση σε προηγμένες τεχνολογίες αποτελούν παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν θετικά τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας.
Κλιματική Πολιτική και CBAM
Η συμφωνία δεν περιορίζεται μόνο στο εμπόριο και την τεχνολογία. Ένα σημαντικό κεφάλαιο αφορά την κλιματική πολιτική, με έμφαση στον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Διοξειδίου του Άνθρακα (CBAM). Ο μηχανισμός αυτός επιδιώκει να αποτρέψει τη «διαρροή άνθρακα», δηλαδή τη μεταφορά ρυπογόνων βιομηχανιών σε χώρες με χαλαρότερες περιβαλλοντικές κανονιστικές ρυθμίσεις.
Αν και η Ελλάδα εφαρμόζει ήδη πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών, η συμμετοχή της στον CBAM μπορεί να επηρεάσει τις εξαγωγές σε τρίτες χώρες, καθώς τα προϊόντα που δεν συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά περιβαλλοντικά πρότυπα μπορεί να υπόκεινται σε πρόσθετους δασμούς. Ταυτόχρονα, η ελληνική βιομηχανία καλείται να επενδύσει σε πράσινες τεχνολογίες και βιώσιμες παραγωγικές διαδικασίες, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την περιβαλλοντική της εικόνα στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά.
Στρατηγική και Άμυνα
Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης στρατηγικές διαστάσεις, όπως την ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας.
Η ΕΕ θα αγοράσει αμερικανικό στρατιωτικό εξοπλισμό, γεγονός που ενισχύει τη διατλαντική συνεργασία και τη σταθερότητα στην περιοχή της Μεσογείου. Για την Ελλάδα, η ενίσχυση της συνεργασίας με τις ΗΠΑ στον αμυντικό τομέα αποτελεί παράγοντα ασφάλειας και γεωπολιτικής σταθερότητας.
Συμπεράσματα: Ευκαιρίες και Προκλήσεις
Η συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για τους δασμούς φέρνει την Ευρώπη σε μια νέα φάση διαπραγμάτευσης και συνεργασίας με τη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη του κόσμου. Ανοίγει δρόμους για ανάπτυξη και επενδύσεις, αλλά ταυτόχρονα θέτει προκλήσεις όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα, την περιβαλλοντική συμμόρφωση και την προσαρμογή των τοπικών βιομηχανιών στις νέες συνθήκες.
Η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βρίσκεται σε στρατηγική θέση για να επωφεληθεί από αυτή τη νέα πραγματικότητα. Η χώρα έχει την ευκαιρία να ενισχύσει τις εξαγωγές της, να διαφοροποιήσει τις πηγές ενέργειας και να επενδύσει στην τεχνολογία και την καινοτομία. Παράλληλα, καλείται να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του CBAM και να ανταγωνιστεί σε ένα ευρύτερο διεθνές περιβάλλον, διατηρώντας τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη θέση της στην παγκόσμια οικονομία.
Η συμφωνία αυτή δεν είναι απλώς ένα οικονομικό εργαλείο, αλλά ένας δείκτης των γεωπολιτικών και εμπορικών προτεραιοτήτων που θα διαμορφώσουν την Ευρώπη και την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια. Η σωστή αξιοποίησή της θα μπορούσε να αποτελέσει καταλύτη για ανάπτυξη, ασφάλεια και τεχνολογική πρόοδο, φέρνοντας τη χώρα σε μια νέα εποχή ευκαιριών και συνεργασίας.
