Θυμηθείτε τη σκηνή: επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η ΕΡΤ είχε την εικόνα ενός φορέα που πολλοί έκριναν ως κομματικά «στημένου». Πρόσωπα όπως η Κατερίνα Ακριβοπούλου και ο Σωτήρης Καψώχας είχαν ταυτιστεί με τη δημόσια… ΣΥΡΙΖΕΡΤ και προκαλούσαν σφοδρές αντιδράσεις για τον τρόπο που αντιλαμβάνονταν την ενημέρωση. Η κυβερνητική και κομματική επιρροή στην ΕΡΤ ήταν εμφανείς – και οι φωνές περί «δικής μας δημόσιας τηλεόρασης» είχαν βάθος.
Η επόμενη κυβέρνηση (Νέα Δημοκρατία) ανέλαβε με το μήνυμα ότι η δημόσια ραδιοτηλεόραση πρέπει να απελευθερωθεί από «γραμμές» και «κατευθύνσεις». Και πλέον μπαίνει σε τροχιά νομοθετικής αναμόρφωσης. Το σχέδιο, που παρουσίασε πρώτος ο Παύλος Μαρινάκης και τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση τον Σεπτέμβριο, αποτελεί τη σημαντικότερη θεσμική τομή των τελευταίων ετών στον χώρο των ΜΜΕ.
Πλήρης λογοδοσία
Το σχέδιο νόμου που κατέθεσε ο υφυπουργός Παύλος Μαρινάκης αφορά τον «Εκσυγχρονισμό νομικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας της ΕΡΤ ΑΕ και ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της και της ανταγωνιστικότητάς της στην αγορά των ΜΜΕ». Κατατέθηκε στη Βουλή με 43 άρθρα, με τρεις βασικούς άξονες: αναδιοργάνωση της ΕΡΤ, εφαρμογή του ευρωπαϊκού Κανονισμού 2024/1083 (European Media Freedom Act – EMFA) και ρυθμίσεις για τα ΜΜΕ και την κρατική διαφήμιση. Σε ό,τι αφορά ειδικά την ΕΡΤ:
*Δημιουργείται ειδική «μονάδα καινοτομίας» (Innovation Hub) που θα λειτουργεί εντός της ΕΡΤ, με συνεργασίες με ΑΕΙ, startups και διεθνή δίκτυα – κίνηση που σηματοδοτεί τη μετατόπιση σε ψηφιακό μοντέλο.
*Η ΕΡΤ αναλαμβάνει ενεργότερο ρόλο στην εκπαιδευτική τηλεόραση: προβλέπεται αξιοποίηση του οπτικοακουστικού αρχείου της σε σχολεία όλων των βαθμίδων, σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας.
*Δίνεται μεγαλύτερη έμφαση σε περιφερειακή ανάπτυξη, σε εταιρική κοινωνική ευθύνη και σε συνεργασίες με δήμους, περιφέρειες και επιμελητήρια.
*Ενισχύεται η είσπραξη του ανταποδοτικού τέλους (μέσω λογαριασμών ρεύματος) με αυστηρότερο πλαίσιο κυρώσεων και στόχο την οικονομική ισχύ της ΕΡΤ.
*Προβλέπεται μπόνους έως 6,5 εκατ. ευρώ ετησίως προς το τακτικό προσωπικό, εφόσον η εταιρεία είναι πλεονασματική.
Εισάγεται για πρώτη φορά η δημιουργία του Ελληνικού Συμβουλίου Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης ως μηχανισμού αυτορρύθμισης των ΜΜΕ, με αντιπροσωπευτικές ενώσεις ιδιοκτητών και εργαζόμενων ενώ κατοχυρώνεται η συντακτική ανεξαρτησία τόσο για τα Μέσα όσο και για τους δημοσιογράφους – διαφανείς κανόνες, προστασία της ουσίας της ενημέρωσης.
Καθιερώνεται, επίσης, η υποχρεωτική δημοσιοποίηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ΜΜΕ, των εσόδων από κρατική διαφήμιση και αναρτήσεις στα δημόσια μητρώα καθώς η Ελλάδα θα γίνει μια από τις πρώτες χώρες που εφαρμόζουν τον νέο ευρωπαϊκό κανονισμό, ο οποίος προβλέπει, μεταξύ άλλων, και τον έλεγχο συγκεντρώσεων και συγχωνεύσεων ΜΜΕ που μπορεί να πλήξουν την πολυφωνία, αλλά και την υποχρέωση διαφάνειας όλων των δημόσιων φορέων σχετικά με τις διαφημιστικές δαπάνες τους, και τη θεσμοθέτηση του Εθνικού Συμβουλίου ΜΜΕ ως ανεξάρτητου φορέα αυτορρύθμισης, και ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ασφάλεια των δημοσιογράφων και χρηματοδότηση του Παρατηρητηρίου κατά των στρατηγικών αγωγών (SLAPPs).
Με λίγα λόγια, το νομοσχέδιο εισάγει ένα πλήρες πλαίσιο λογοδοσίας, που αγγίζει για πρώτη φορά με σαφήνεια τόσο τη δημόσια όσο και την ιδιωτική ενημέρωση. Ο πολίτης θα γνωρίζει ποιος κατέχει τι, ποιος πληρώνεται από ποιον και πώς διακινείται η κρατική διαφήμιση.
Η μετάβαση από την εποχή της «συριζαϊκής» ΕΡΤ –με την Ακριβοπούλου και τον Καψώχα στο τιμόνι της «γραμμής»– προς μια αποκομματικοποιημένη, τεχνολογικά εξελιγμένη, διαφανή δημόσια τηλεόραση είναι ξεκάθαρη. Σε εκείνες τις μέρες, η ΕΡΤ κατηγορήθηκε για «γραφείο Τύπου του κόμματος» και για εκπομπές που δεν διαχώριζαν την είδηση από την άποψη. Τώρα, η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι «η δημόσια τηλεόραση δεν χρειάζεται πατερίτσες, χρειάζεται προβάδισμα». Και δεν μένει στα λόγια, το κάνει πράξη.
Σινιάλο μετάβασης
Το νέο νομοσχέδιο για την ΕΡΤ και τα ΜΜΕ δεν είναι ένα απλό γραφειοκρατικό πακέτο. Πρόκειται για ένα σινιάλο της μετάβασης από μια εποχή που η δημόσια τηλεόραση έμοιαζε με προεκλογική μεσοτοιχία, σε μια εποχή που θέλει δημόσιο ραδιόφωνο και δημόσια τηλεόραση με πρόσωπο, που εξελίσσεται τεχνολογικά. Η κυβέρνηση της ΝΔ επιδιώκει να δώσει σάρκα και οστά σε μια «ΕΡΤ της επόμενης μέρας»: πιο ισχυρή, πιο ανοικτή, πιο ανεξάρτητη – όχι κομματικό εργαλείο. Τώρα απομένει να αποδείξει πως δεν πρόκειται για ύστερη διακήρυξη αλλά για ενεργή εφαρμογή.
