Οι τελευταίες εξελίξεις στα ενεργειακά και γεωπολιτικά της Ανατολικής Μεσογείου έχουν φέρει την Τουρκία σε εμφανή κατάσταση νευρικότητας. Η Ελλάδα, μέσα από τις πρόσφατες συμφωνίες με ΗΠΑ, Κύπρο και Ισραήλ στο πλαίσιο του σχήματος 3+1 αλλά και τις παράλληλες ενεργειακές διασυνδέσεις που προχωρούν (EuroAsia Interconnector, αγωγός Ισραήλ-Κύπρου, IMEC), αναδεικνύεται σε κεντρικό κόμβο ενέργειας και ασφαλείας στην περιοχή. Το Reuters σημειώνει ότι η Ουάσιγκτον θεωρεί πλέον την Αθήνα «κρίσιμο πυλώνα» της περιφερειακής πολιτικής της ενισχύοντας τον ρόλο της ελληνικής διπλωματίας σε μια περίοδο αυξανόμενων εντάσεων.
Αντίθετα, η Τουρκία βλέπει ότι μένει εκτός του νέου ενεργειακού και γεωστρατηγικού χάρτη. Ανάλυση του Atlantic Council επισημαίνει ότι η Άγκυρα επιδιώκει να αποφύγει τον γεωπολιτικό παραγκωνισμό, καθώς η κατασκευή νέων υποδομών που παρακάμπτουν το τουρκικό έδαφος περιορίζει τη δυνατότητά της να διαπραγματεύεται από θέση ισχύος. Το ίδιο think tank υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα, σε αντίθεση με την Τουρκία, προβάλλει ως σταθερός, αξιόπιστος και δυτικόστροφος εταίρος.
Αυτός ο μετασχηματισμός δεν περνά απαρατήρητος. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, περί «δίκαιης μοιρασιάς στο Αιγαίο» –μια ρητορική που αμφισβητεί διεθνείς συνθήκες και κυριαρχικά δικαιώματα– δείχνουν ότι η Άγκυρα προσπαθεί να επαναφέρει την ατζέντα των διεκδικήσεων. Ακόμη πιο αιχμηρές υπήρξαν οι δηλώσεις στελεχών της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης, τα οποία κατηγόρησαν την Ελλάδα για «κατάληψη νησιών» και υποστήριξαν ότι η Τουρκία «πρέπει να επιβάλει τη δίκαιη ισορροπία». Το ΕΛΙΑΜΕΠ σε πρόσφατη ανάλυσή του επισημαίνει ότι η τουρκική πολιτική σκηνή, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, παρουσιάζει σταθερή σύγκλιση σε θέματα που αφορούν την αντιπαράθεση με την Ελλάδα.
Την ίδια ώρα, οι αποκαλύψεις ισραηλινών υπηρεσιών ότι στην Τουρκία λειτουργούσε χρηματοοικονομικό δίκτυο που διοχέτευε κεφάλαια σε ισλαμιστές της Χαμάς έχουν επιβαρύνει περαιτέρω το κλίμα. Σύμφωνα με αναλύσεις του INSS στο Τελ Αβίβ, η Τουρκία εξελίσσεται σε «αναθεωρητική δύναμη» που επιδιώκει ρόλο μεγάλης περιφερειακής δύναμης στη Μέση Ανατολή, συχνά εις βάρος της σταθερότητας. Η αντιισραηλινή ρητορική του Ερντογάν, σε συνδυασμό με την πολιτική προσέγγιση της Χαμάς και την εμπλοκή της Άγκυρας σε θρησκευτικο-πολιτικά δίκτυα έχουν προκαλέσει ενόχληση τόσο στο Ισραήλ όσο και σε χώρες του αραβικού κόσμου.
Οι παραπάνω εξελίξεις δημιουργούν εύθραυστο περιβάλλον. Η Ελλάδα, όπως αναφέρει και η τελευταία ανάλυση του ECFR, αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες σταθερότητας και «αξιόπιστο φορέα δυτικών συμφερόντων» σε μια περίοδο μεταβαλλόμενων ισορροπιών. Η ενεργειακή της αναβάθμιση, η ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ και η αδιάλειπτη στήριξη των ΗΠΑ καταδεικνύουν μια νέα πραγματικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η νευρικότητα της Άγκυρας, οι απειλές και η αναθεωρητική ρητορική δεν είναι ένδειξη ισχύος· είναι παραδοχή ότι ο γεωπολιτικός χάρτης αλλάζει χωρίς αυτήν. Κι αυτό ενισχύει τη σημασία της ελληνικής στρατηγικής ψυχραιμίας, συνέπειας και συμμαχιών σε μια περιοχή όπου, πλέον, το διακύβευμα δεν είναι απλώς τα σύνορα, αλλά ο έλεγχος των ενεργειακών και πολιτικών ισορροπιών του 21ου αιώνα.
