Η νέα συμφωνία για τη συμμετοχή της ExxonMobil στο θαλάσσιο οικόπεδο του Ιονίου, μαζί με την Energean και τη Helleniq Energy, σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο στην ελληνική ενεργειακή στρατηγική. Η παρουσία τριών Αμερικανών υπουργών στην Αθήνα για το P-TEC (Διατλαντική Συνεργασία για την Ενέργεια) δείχνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες στηρίζουν έμπρακτα την ανάδειξη της Ελλάδας σε κόμβο φυσικού αερίου για την Ευρώπη.
Η χρονική συγκυρία δεν είναι τυχαία. Ηενεργοποίηση του σχήματος 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ συν ΗΠΑ) συνδέεται με τη νέα δυναμική που αποκτά η Ανατολική Μεσόγειος ως εναλλακτικός δρόμος μεταφοράς ενέργειας, σε μια περίοδο που η Ευρώπη επιταχύνει την απεξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Η Ελλάδα διαθέτει πλέον κρίσιμες υποδομές: Τον Διαδριατικό Αγωγό (TAP), τον Διασυνδετήριο Αγωγό Φυσικού Αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), τη Ρεβυθούσα και τον νέο Τερματικό Σταθμό LNG στην Αλεξανδρούπολη. Αυτά τα έργα την καθιστούν πύλη για τη διοχέτευση μη ρωσικών ροών προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.
Η είσοδος της ExxonMobil δίνει ισχυρό μήνυμα εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία. Οι πρώτες γεωτρήσεις αναμένονται στα τέλη του 2026 ή στις αρχές του 2027, ενώ τα αποτελέσματα των ερευνών θα κρίνουν αν η Ελλάδα μπορεί να περάσει από τη φάση της διέλευσης στη φάση της παραγωγής. Όπως σημειώνουν αναλυτές του Atlantic Council και του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS), η Ουάσιγκτον βλέπει την Αθήνα ως αξιόπιστο σύμμαχο και παράγοντα σταθερότητας στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής.
Η Τουρκία, από την πλευρά της, αντιδρά. Η Τουρκία βλέπει τον ρόλο της να περιορίζεται. Μέχρι σήμερα λειτουργούσε ως κομβικός διαμετακομιστής ενέργειας, αξιοποιώντας την εγγύτητά της με τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Μέση Ανατολή. Όμως οι νέες συμφωνίες και η σταδιακή απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο αποδυναμώνουν τη θέση της Άγκυρας.
Η αντίδραση είναι ήδη εμφανής: Τουρκικές αναλύσεις κάνουν λόγο για «απομόνωση» της Τουρκίας, ενώ δεν αποκλείεται η Άγκυρα να προσπαθήσει να παρενοχλήσει έρευνες στο Ιόνιο ή νοτίως της Κρήτης, με πρόσχημα την «προστασία των θαλασσίων δικαιωμάτων» της. Παράλληλα, θα επιχειρήσει να υπονομεύσει το 3+1 παρουσιάζοντάς το ως «αντιτουρκικό μέτωπο», επαναφέροντας την παλιά τακτική της πρόκλησης έντασης για να διαπραγματευθεί από θέση ισχύος.
Η Ελλάδα καλείται να κινηθεί γρήγορα και συντονισμένα: να διασφαλίσει τις θαλάσσιες δραστηριότητες σε συνεργασία με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, να ενισχύσει τις ενεργειακές διασυνδέσεις προς τα Βαλκάνια και να προβάλει στην Ευρώπη τον ρόλο της ως κόμβου ενεργειακής ασφάλειας.
Η σημερινή συγκυρία τής δίνει μια ευκαιρία που δύσκολα θα επαναληφθεί. Η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί από «περιφερειακό παίκτη» σε κεντρικό πυλώνα ενέργειας και σταθερότητας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αρκεί να αξιοποιήσει αποφασιστικά το προβάδισμα που μόλις απέκτησε.
