«Ο ελεύθερος Τύπος μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός, αλλά χωρίς ελευθερία είναι απόλυτα βέβαιο ότι ο Τύπος δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο από κακός», έγραφε ο νομπελίστας συγγραφέας Αλμπέρ Καμί, αλλά η ρήση του λίγη σημασία μάλλον έχει στο «σπίτι» της ελληνικής δημοσιογραφίας.
Το όργανο τήρησης της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, το Πειθαρχικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ, στην περίπτωση της Σοφίας Γιαννακά δίνει την εντύπωση -μακάρι να είναι ψευδής- ότι απέναντι στην υπεράσπιση του δικαιώματος στη διαφορετική άποψη συμπεριφέρεται όπως ο… αγανακτισμένος θρησκευόμενος βουλευτής στα έργα τέχνης της Εθνικής Πινακοθήκης!
Η Σοφία Γιαννακά σε άρθρο της στο iefimerida.gr, στις 13 Φεβρουαρίου, αναπτύσσει την άποψη ότι η τραγωδία των Τεμπών μετατράπηκε σε πολιτικό ζήτημα, σε αντίθεση με άλλες εθνικές τραγωδίες, όπως αυτή στο Μάτι, σημειώνοντας ότι «η Αριστερά ανέδειξε τη μορφή της Μαρίας Καρυστιανού σε αρχέτυπο μητρικού πένθους». Ταυτόχρονα, εξέφρασε την άποψη ότι το αίτημα για δικαιοσύνη στα Τέμπη φαίνεται να έχει πολιτική χροιά.
Η κ. Γιαννακά λοιπόν γράφει ένα άρθρο γνώμης. Μπορείς να συμφωνήσεις ή να διαφωνήσεις. Μπορείς να ασκήσεις κριτική για… εύκαιρους συμψηφισμούς της πυρκαγιάς στο Μάτι και του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη. Μπορείς να το πετάξεις στο καλάθι των αχρήστων ή να μην επιτρέψεις στον εαυτό σου να το ξαναδιαβάσει.
Όμως δεν μπορείς να την εγκαλείς για την άποψη και τη γνώμη της, όταν δεν διατυπώνεται με ύβρεις και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς για πρόσωπα και θεσμούς και δεν απειλεί το πολίτευμα. Ακόμη και αν υπάρχουν ενστάσεις ηθικής τάξης και κοινωνικής διάστασης στον αγώνα μιας τραγικής μάνας να μάθει την αλήθεια για τον χαμό του παιδιού της και να αποδοθεί δικαιοσύνη, δεν την εγκαλείς γιατί η γνώμη και το σκεπτικό της υποστηρίζει την αποκαθήλωση της κ. Καρυστιανού ως… συμβόλου. Η άποψη κρίνεται, δεν ελέγχεται με ζητούμενο την ποινικοποίησή της.
Δημοσιογραφία της… πλατείας
Για σήμερα Πέμπτη ορίστηκε έκτακτη συνεδρίαση του Πειθαρχικού με μοναδικό ζήτημα την περίπτωση της Σοφίας Γιαννακά. Την έγκλησή της έκανε γνωστή η ίδια με νεότερο άρθρο της: «Μέσω e-mail το πρωτοβάθμιο Πειθαρχικό Συμβούλιο της Ενωσης Συντακτών μού έδωσε λίγες ημέρες διορία προκειμένου να προσέλθω σε απολογία, κανονική, με μάρτυρες».
Όπως αναφέρει η Σοφία Γιαννακά, στο «επίμαχο» άρθρο συντάχθηκε με τους γονείς των θυμάτων των Τεμπών που δικαίως απαιτούν δικαιοσύνη. Σχολίασε όμως και την «αφηγηματική υπεροπλία» της Αριστεράς που κινητοποιήθηκε αποκλειστικά για τα Τέμπη και όχι για άλλες τραγωδίες. «Και διέκρινα», αναφέρει η δημοσιογράφος, «πίσω από τις κινήσεις και ομιλίες της κ. Καρυστιανού μια υπερβολική παρέμβαση στην πολιτική διαδικασία. Διατύπωσα την άποψή μου χωρίς ξυλόλια, πολιτικές καταδίκες και δίκες προθέσεων. Σε αντίθεση με ορισμένους οπαδούς της άλλης άποψης, οι οποίοι αναπαράγουν συνειδητά έωλες “αποκαλύψεις” και δικάζουν στα πρωτοσέλιδα. Χωρίς καμία ενόχληση από την ΕΣΗΕΑ».
Ταυτόχρονα παραθέτει ακραίους χαρακτηρισμούς σε βάρος της από συγκεκριμένη μερίδα του Τύπου και ανώνυμα τρολ, με αιχμή την επαγγελματική και οικογενειακή της κατάσταση: «Σφουγγαρίστρα, υπηρετικό προσωπικό, ενεργούμενο του συστήματος, ανόητη και ιδεολογικά πωρωμένη, υποκείμενο τρίτης ποιότητας και πέμπτης διαλογής».
«Στο σκεπτικό της η ΕΣΗΕΑ με εγκαλεί ουσιαστικά για ένα “παράπτωμα”, όπως αναφέρει: στο άρθρο μου για την κ. Καρυστιανού δεν λαμβάνω υπ’ όψιν μου “τη γενική κοινωνική απαίτηση για δικαιοσύνη, καθώς και τον αγώνα μιας μάνας για δικαίωση και τιμωρία των ενόχων…” Αποστολή του δημοσιογράφου δεν είναι να ταυτίζεται με το κλίμα της “γενικής κοινωνικής απαίτησης”. Αλλά να το αναλύει και αναλόγως να το συμμερίζεται ή και να διαφωνεί. Δουλειά του είναι να ερμηνεύει τα μεγάφωνα της εκάστοτε πλατείας και όχι a priori να τα δικαιώνει», συμπληρώνει η κ. Γιαννακά.
Η παραπομπή της δημοσιογράφου στο Πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από τον πολιτικό και δημοσιογραφικό κόσμο, όπως εκείνη του αντιπρόεδρου της κυβέρνησης, Κωστή Χατζηδάκη, ο οποίος δήλωσε ότι «η ελευθερία του λόγου δεν μπορεί να είναι α λα καρτ, ανάλογα με το αν συμφωνούμε με τις απόψεις που διατυπώνονται», αλλά και υπουργών όπως του Αδωνι Γεωργιάδη και του Ακη Σκέρτσου, καθώς και δημοσιογράφων όπως ο Νίκος Χατζηνικολάου και η Ξένια Κουναλάκη και ο σκιτσογράφος Ανδρέας Πετρουλάκης.
Περιπτώσεις παραπομπής
Τον Οκτώβριο του 2024 στο Πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ παραπέμπεται ο Γιώργος Λιάγκας, λόγω του «κίτρινου» ρεπορτάζ που αφορούσε στοιχεία (όπως τιμή ενοικίου και έκταση) για το σπίτι του ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού Τζορτζ Μπάλντοκ, που βρέθηκε νεκρός λίγες ώρες νωρίτερα.
Πειθαρχικά μη ελεγκτέοι κρίθηκαν από το Δευτεροβάθμιο Πειθαρχικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ ο διευθυντής ειδήσεων του ΣΚΑΪ, Σταμάτης Μαλέλης, ο γενικός διευθυντής του ραδιοφωνικού ΣΚΑΪ, Αρης Πορτοσάλτε, και ο αρχισυντάκτης τηλεοπτικής εκπομπής του ίδιου καναλιού, Νίκος Κονιτόπουλος, για τη στάση που τήρησαν τις παραμονές του δημοψηφίσματος, τον Ιούλιο του 2015.
Παραπομπή στο Πειθαρχικό έγινε για περιπτώσεις μη τήρησης προκηρυχθείσας απεργίας, για «χρήση προσβλητικών σχολίων και ακραίων χαρακτηρισμών» όπως εκτιμήθηκαν τα σχόλια του Σωτήρη Καψώχα για την ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ, αλλά και του Σίμου Κεδίκογλου για το λουκέτο και το «μαύρο» στην ΕΡΤ το 2013.
Λανθασμένη η παραπομπή της Σοφίας Γιαννακά στο Πειθαρχικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ, για «άρθρο με το οποίο εξέφρασε –με ευγένεια και ευπρέπεια– τις απόψεις της», υποστηρίζει το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΙΗΕΑ και κάνει λόγο για «έμμεση λογοκρισία».
