Ενα σύγχρονο, συμπεριληπτικό και βιώσιμο κοινωνικό κράτος στοχεύει στην άμβλυνση των ανισοτήτων και ελαχιστοποίηση των κοινωνικών κινδύνων, καθώς επίσης και στην ενίσχυση της συλλογικής ευημερίας. Ενα αποτελεσματικό ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας οφείλει να διασφαλίζει την παροχή ίσων ευκαιριών στους πιο ευάλωτους, δημιουργώντας ένα δίχτυ ασφαλείας, που θα εγγυάται ότι κανείς δεν είναι μόνος του. Οι άνθρωποι που πλήττονται διεθνώς από τις κοινωνικές ανισότητες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, στην εκπαίδευση, στην κατάρτιση, με αποτέλεσμα την ανεπαρκή πρόσβαση στην αγορά εργασίας, καθώς και σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Eurostat για το 2022, το 22% των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ενωσης βρίσκεται στα όρια της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Οι αλλεπάλληλες κρίσεις (οικονομική, υγειονομική, ενεργειακή, κλιματική), ο αντίκτυπος των νέων μορφών εργασίας που αναδύονται λόγω του ψηφιακού μετασχηματισμού, η νέα δημογραφική συνθήκη, η άμεση ανάγκη για πράσινη μετάβαση έχουν μεταβάλει τους κοινωνικούς συσχετισμούς, με αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Ενωση να αναδεικνύει ως βασική προτεραιότητα την ενίσχυση των πολιτικών για το μέλλον της κοινωνικής προστασίας και του κράτους πρόνοιας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Εκθεση με 21 κατευθυντήριες συστάσεις
Υπό αυτό το πρίσμα και με βάση τις μείζονες αυτές προκλήσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκρότησε, υπό την προεδρία της Αννας Διαμαντοπούλου, ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου, η οποία εκπόνησε σχετική έκθεση με 21 κατευθυντήριες συστάσεις, τόσο για την Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και για τα κράτη-μέλη, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πυξίδα για τη χάραξη δημόσιων πολιτικών που θα μεταρρυθμίσουν το κράτος πρόνοιας και την κοινωνική προστασία.
Αναγνωρίζοντας την ποικιλομορφία με την οποία οι εθνικές κυβερνήσεις προσεγγίζουν το κράτος πρόνοιας, η έκθεση αποτυπώνει ένα πλαίσιο γενικών στρατηγικών αξόνων πολιτικής, για τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους. Η βασική στόχευση συνίσταται στη δημιουργία μιας Ευρώπης χωρίς ανισότητες, διακρίσεις και αποκλεισμούς, που θα ευνοεί την οικονομική παραγωγή και την ευημερία του ατόμου.
Σε αυτό το πλαίσιο οι μείζονες πολιτικές προτεραιότητες που αντικατοπτρίζονται στην έκθεση, είναι: Η έμπρακτη στήριξη της οικογένειας και η ενίσχυση της ανάπτυξης των παιδιών (ιδίως των πιο ευάλωτων), η στήριξη της νέας γενιάς με υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και κατάρτιση και δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης, η διασφάλιση συμπεριληπτικής κοινωνικής προστασίας και διά βίου μάθησης, η εξασφάλιση προσιτής και ποιοτικής μακροχρόνιας φροντίδας, η προώθηση της αξιοπρεπούς στέγασης χωρίς αποκλεισμούς, η εξασφάλιση βιώσιμης χρηματοδότησης για ένα ανθεκτικό κράτος πρόνοιας κ.ά.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, η έκθεση δίνει έμφαση στη δημιουργία ενός αξιοπρεπούς επιπέδου κοινωνικής προστασίας για όλους, στην πρόληψη της παιδικής φτώχειας, στην ισότιμη πρόσβαση όλων σε ποιοτική υγεία, εκπαίδευση, εργασία, στην προστασία του εισοδήματος και των θέσεων εργασίας και στην καταπολέμηση των διακρίσεων που υφίστανται ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως μετανάστες, άτομα με αναπηρία, άτομα τρίτης ηλικίας, άτομα στα όρια της φτώχειας κ.λπ.
Παράλληλα, τονίζεται η ανάγκη ενίσχυσης της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ενωσης να διασφαλίζει την κοινωνική προστασία με δράσεις όπως η ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας για την υιοθέτηση των αρχών του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων από τα κράτη-μέλη. Εξάλλου, η Ευρωπαϊκή Ενωση θεωρεί τη διατήρηση της συνοχής των περιφερειών της ως βασικό προαπαιτούμενο για την ισόρροπη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.
Ισες ευκαιρίες εξέλιξης σε όλους
Υπό αυτό το πρίσμα, οι ορθολογικές και στοχευμένες δαπάνες για την κοινωνική προστασία συνιστούν επένδυση για την κοινωνική συνοχή και ενισχύουν τη δυνατότητα ανάπτυξής της, αφού η κοινωνία θα μπορέσει να επωφεληθεί από τις δεξιότητες και τα ταλέντα όλων των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που από κάποια δυσχερή συγκυρία βρέθηκαν στο κοινωνικό περιθώριο. Εξάλλου, έχει διαπιστωθεί ότι οι κοινωνίες που προοδεύουν περισσότερο είναι εκείνες που δίνουν ίσες ευκαιρίες εξέλιξης σε όλους τους πολίτες τους.
Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, ήδη από την προηγούμενη τετραετία, αναγνωρίζοντας τις κοινωνικές αλλαγές που επέφεραν παγκοσμίως οι συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες, σχεδίασε και υλοποιεί ένα πλέγμα ενεργητικών δημόσιων πολιτικών, με στόχο να δημιουργήσει ένα δίχτυ επαρκούς κοινωνικής προστασίας για όλους, με όρους ισονομίας και συμπερίληψης.
Η κοινωνική προστασία συνιστά ένα δυναμικό πεδίο εξέλιξης και η πρόκληση για την επόμενη ημέρα αντανακλάται στη δημιουργία ενός πλαισίου μεταρρυθμιστικών προτεραιοτήτων για την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους στη χώρα μας. Η έκθεση αυτή της ομάδας υψηλού επιπέδου πρέπει να αποτελέσει για όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης την πυξίδα και το εφαλτήριο για την οικοδόμηση προοδευτικών, ανθεκτικών και βιώσιμων μοντέλων κοινωνικής προστασίας, που θα εγγυώνται ένα κράτος πρόνοιας στη βάση των αρχών της αλληλεγγύης, της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
