« Ο πατριωτισμός είναι το έσχατο καταφύγιο των αχρείων», έγραφε ο Σάμιουελ Τζόνσον. Το ίδιο μπορεί να πει κανείς για την ταλαιπωρημένη έννοια της ελευθερίας. Μετά την COVID-19 και τα περιοριστικά μέτρα, οι φιλελεύθερες δυτικές κοινωνίες έχουν γεμίσει αυτόκλητους μαχητές της ελευθερίας.
Μετριοπαθείς κυβερνήσεις καταγγέλλονται ως αδίστακτοι τύραννοι. Αφοσιωμένοι γιατροί και νοσηλευτές υφίστανται επιθέσεις από φανατισμένους αρνητές του εμβολίου, της μάσκας και της λογικής. Στην Αμερική, αντιεμβολιαστές εμφανίστηκαν σε συνεδριάσεις φορώντας το κίτρινο αστέρι του Δαβίδ, εξισώνοντας εαυτούς με τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας.
Η δημοκρατία μας τρέφεται από τη διαφωνία, όχι όμως και από την εξωφρενική παραποίηση της πραγματικότητας. Οι αντιεμβολιαστές είναι τα μικρανίψια του Γκέμπελς και του Μπέρια. Ασφαλώς κάποιοι από όσους φοβούνται να εμβολιαστούν ανησυχούν εύλογα για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις. Η μετατροπή της ανησυχίας σε επιθετική αντικοινωνική συμπεριφορά, η επιδεικτική περιφρόνηση των επιστημονικών δεδομένων, μετατρέπει τη σεβαστή αμφιβολία τους σε κοινωνικό πρόβλημα.
Οπως στην οικονομία, έτσι και στις ιδεολογίες, ζούμε τους μεγάλους κύκλους της Ιστορίας. Στις μεταπολεμικές δεκαετίες η διάδοση του παιδικού εμβολιασμού στον ανεπτυγμένο κόσμο είχε ως αποτέλεσμα την εξάλειψη τρομερών ασθενειών όπως η πολιομυελίτιδα, η ιλαρά, η ευλογιά, η φυματίωση. Ζούμε ήδη την εποχή της αντεπίθεσης εναντίον της επιστήμης, προϊόν νεοσκοταδισμού, θρησκευτικού φονταμενταλισμού και διαδικτυακού πολλαπλασιασμού της ανοησίας. Στις ΗΠΑ ο αριθμός ανεμβολίαστων παιδιών τα τελευταία 20 χρόνια έχει τετραπλασιαστεί. Ασθένειες που είχαν εξαφανιστεί, όπως η ιλαρά, επιστρέφουν μαζικά.
To αντιεμβολιαστικό κίνημα διεκδικεί δάφνες ιδεολογικής ανωτερότητας, ομνύοντας στην «ελευθερία ατομικής επιλογής». Ας ρωτήσουν τους τελευταίους ηλικιωμένους επιζώντες πολιομυελίτιδας πόσο ελεύθεροι αισθάνονται εγκιβωτισμένοι μέχρι τον λαιμό στο σιδερένιο κουβούκλιο μηχανικής αναπνοής…
Πάνω από 5,1 εκατ. άνθρωποι έχουν πεθάνει από COVID-19. Περίπου το 1/3 όσων ασθένησαν υποφέρει από μακροχρόνια, ενίοτε βαρύτατα, συμπτώματα. Πόσες νοσοκομειακές κλίνες θα στερήσουν οι προσβληθέντες από COVID-19 αντιεμβολιαστές από τους χρόνια ή βαριά νοσούντες συμπολίτες τους;
Πρόσφατη έρευνα του Center for Countering Digital Hate αποκάλυψε ότι δώδεκα μόνο πρόσωπα βρίσκονται πίσω από τα 2/3 του συνολικού αντιεμβολιαστικού περιεχομένου που κυκλοφόρησε στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης (και 3/4 του Facebook) σε διάστημα δύο μηνών! Τα πρόσωπα αυτά κινούν διεθνούς εμβέλειας επιχειρήσεις, θησαυρίζοντας από την αφέλεια των «ακολούθων» τους. Πωλούν «εναλλακτικές θεραπείες», βιβλία και CD που αποκαλύπτουν «συνωμοσίες» όπως τα περίφημα τσιπάκια με τα οποία ο Μπιλ Γκέιτς θέλει να εμβολιάσει την ανθρωπότητα, θεωρίες ότι οι μάσκες καταστρέφουν το ανοσοποιητικό, ότι ο Σατανάς κρύβεται πίσω από τα εμβόλια, ότι τα εμβόλια έχουν σκοτώσει περισσότερους από την COVID-19, ή, απλά, ότι η COVID-19 δεν υπάρχει. Τα μηνύματά τους προσαρμόζονται σε όλες τις γλώσσες και επενδύουν με ψευδοεπιστημονική νομιμοποίηση τις συνωμοσιολογικές φαντασιώσεις και των συμπολιτών μας.
Ενδιαφέρον δεν είναι; Οι ελεύθεροι και αυτόνομοι καθ’ ημάς αντιεμβολιαστές αρνούνται τις οδηγίες από την επιστημονική κοινότητα και λογοδοτούσες κυβερνήσεις (σε Ευρώπη και Αμερική) – αλλά ακολουθούν σαν αμνοερίφια τις δοξασίες δώδεκα απατεώνων από την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Και κάποια περιτρίμματα της καθ’ ημάς Ακροδεξιάς, αφού ξέμειναν από τις συνήθεις σημαίες ευκαιρίας, βρήκαν το νέο όχημα προς το πλέον άκριτο αλλά στατιστικά ασφαλές τμήμα του εκλογικού σώματος.
Είναι σαφές ότι το στρατόπεδο των αντιεμβολιαστών τροφοδοτείται από το μύθευμα ενός ολοκληρωτικού κράτους, τη φαντασίωση της ηρωικής αντίστασης στο πανίσχυρο αυταρχικό σύστημα, την οργανική ανθρώπινη ανάγκη για αναζήτηση νοήματος που να υπερβαίνει το ασήμαντο και καθημερινό.
Είναι όμως ειρωνικά ενδιαφέρουσα η καταχρηστική (υβριστική) οικειοποίηση του ρεπερτορίου της αυτονομίας και της ελευθερίας από τους κατεξοχήν αντιπάλους της: ακροδεξιούς, ακραίους θρησκόληπτους και τραμπιστές. Οι (στο όνομα της ελευθερίας) αρνητές των εμβολίων είναι και οι κατεξοχήν αρνητές της ελευθερίας των άλλων. Ισχυρή η θετική συσχέτιση μεταξύ αντιεμβολιασμού και αυταρχικής υπερδεξιάς ιδεολογίας.
Η πρόοδος τελικά είναι πολύ επισφαλής υπόθεση. Tρεις αιώνες μετά τον Βολταίρο (είκοσι τρεις μετά τον Αριστοτέλη) η επιστήμη θα εξακολουθεί να συγκρούεται με τον σκοταδισμό. Και η φιλελεύθερη δημοκρατία θα πρέπει διαρκώς να υπενθυμίζει ότι: η ελευθερία είναι το θάρρος να γνωρίζεις, η ευθύνη προς την κοινωνία δεν είναι τυραννία και τα εμβόλια που σώζουν ζωές δεν είναι εργαλείο του δρος Μένγκελε αλλά κτήμα της πολιτισμένης ανθρωπότητας.
* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Το αρθρο δημοσιεύεται στην Καθημερινή
