Η επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν στις 13 Ιουνίου συνοδεύτηκε από ένα κρίσιμο αφήγημα: σύμφωνα με το Τελ Αβίβ, το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα έχει φτάσει σε ένα καθοριστικό σημείο – «χωρίς επιστροφή».
Το επιχείρημα αυτό βασίστηκε σε διαβαθμισμένες πληροφορίες, τις οποίες μάλιστα το Ισραήλ μοιράστηκε με συμμάχους της Δύσης, προκαλώντας κινητοποίηση όχι μόνο σε επίπεδο κυβέρνησης, αλλά και στο στρατιωτικο-πολιτικό του επιτελείο.
Παρότι το πλήρες περιεχόμενο των ισραηλινών φακέλων παραμένει απόρρητο, ο Economist ήρθε σε επαφή με πηγές που γνωρίζουν το περιεχόμενό τους και παρουσίασε τα βασικά ευρήματα και τη γεωπολιτική τους σημασία.
Τι αποκαλύπτουν οι φάκελοι των ισραηλινών υπηρεσιών
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το Ισραήλ επικεντρώνεται σε δύο κύρια αποδεικτικά στοιχεία που, κατά την εκτίμησή του, επιβεβαιώνουν την επιτάχυνση του πυρηνικού σχεδιασμού του Ιράν:
- Πρώτον, φέρεται ότι ομάδα Ιρανών επιστημόνων απέκρυψε πυρηνικό υλικό, άγνωστης καθαρότητας και εκτός του πεδίου εποπτείας του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ). Ο ΙΑΕΑ είχε ήδη καταγράψει, στις 9 Ιουνίου, αποθέματα άνω των 400 κιλών εμπλουτισμένου ουρανίου υψηλής καθαρότητας.
- Δεύτερον, οι ίδιοι επιστήμονες φέρονται να είχαν προγραμματίσει συνάντηση με ανώτατα στελέχη του πυραυλικού σώματος των Φρουρών της Επανάστασης, μια κίνηση που, κατά το Ισραήλ, υποδηλώνει την έναρξη της διαδικασίας συσχέτισης πυρηνικής κεφαλής με πύραυλο.
Η δραστηριότητα αυτή εντάσσεται, σύμφωνα με τους Ισραηλινούς, στην εξέλιξη του προγράμματος AMAD, το οποίο το Ιράν είχε, επισήμως, διακόψει το 2003, υπό τον φόβο αμερικανικής επέμβασης. Η σημερινή μορφή του προγράμματος φέρεται να έχει μεταφερθεί στη δομή SPND, που παρουσιάζεται ως ερευνητικός οργανισμός με κάλυψη σε τομείς όπως η τεχνολογία λέιζερ και η ανάπτυξη εμβολίων. Καθοριστικός φέρεται να υπήρξε ο ρόλος του Μοχσέν Φαχριζαντέ, πρώην επικεφαλής του AMAD, ο οποίος δολοφονήθηκε το 2020.
«Ειδικός Όμιλος Προόδου»
Στους φακέλους αναφέρεται επίσης η δημιουργία του «Ειδικού Ομίλου Προόδου», μιας ομάδας με αποκλειστική αποστολή την επιτάχυνση της μετάβασης στην οπλοποίηση, εφόσον δοθεί σχετική εντολή από τον Ανώτατο Ηγέτη Αλί Χαμενεΐ.
Η ένταση των δραστηριοτήτων του ομίλου αυξήθηκε θεαματικά προς τα τέλη του 2024, γεγονός που αποδίδεται σε τρεις βασικούς παράγοντες:
- Την περιορισμένη επιτυχία των ιρανικών πυραυλικών επιθέσεων
- Την αποδυνάμωση της ιρανικής αεράμυνας εξαιτίας των επαναλαμβανόμενων ισραηλινών επιδρομών
- Την υποχώρηση των ιρανικών συμμάχων σε Γάζα και Λίβανο
Από τη θεωρία στην πράξη;
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στην προγραμματισμένη συνάντηση με τη διοίκηση των πυραύλων, η οποία, εφόσον πραγματοποιηθεί, σηματοδοτεί για το Ισραήλ το πέρασμα του Ιράν στην επιχειρησιακή φάση. Η συσχέτιση πυρηνικής κεφαλής με μεταφορικό μέσο έχει καταγραφεί στο παρελθόν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις παρατηρήσεις του ΙΑΕΑ το 2011 για μοντελοποίηση πολεμικών κεφαλών.
Οι επιφυλάξεις των ΗΠΑ και του ΙΑΕΑ: διαφορετικές ερμηνείες των δεδομένων
Παρά τις ισχυρές ισραηλινές αιτιάσεις, Ηνωμένες Πολιτείες και ΙΑΕΑ εμφανίζονται πιο επιφυλακτικές. Η διευθύντρια των εθνικών πληροφοριών των ΗΠΑ, Τάλσι Γκάμπαρντ, δήλωσε στο Κογκρέσο τον Μάρτιο ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις πως το Ιράν έχει ενεργοποιήσει νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Ραφαέλ Γκρόσι, επικεφαλής του ΙΑΕΑ, ο οποίος ανέφερε πως δεν υπάρχουν αποδείξεις συστηματικής προσπάθειας κατασκευής πυρηνικής βόμβας.
Ωστόσο, ο ΙΑΕΑ έχει επιβεβαιώσει την ύπαρξη μη δηλωμένων πυρηνικών υλικών σε τρεις ιρανικές τοποθεσίες, στοιχείο που συντηρεί τις υποψίες.
